HORDHAC

Rooda Cabdirisaaq Maxamed, walaashayda yar, oo imtixaan isu diyaarinaysa, ayaan u qoray talooyin kooban oo ku aaddan isudiyaarinta imtixaanka. Waxan is idhi oo maaba aad diyaarisid qoraal faahfaahsan oo ay ka faa’idaystaan dhammaan ardayda Soomaaliyeed. Si gaar ah, ardayda Jamhuuriyadda Somaliland oo dhawaan u fadhiisanaysa imtixaannada shahaadiga ah ee fasallada 8aad ee dugsiyada dhexe iyo 4aad ee dugsiga sare. Dhinaca kale, ardayda jaamacaduhuna kama maarmaan. Waxan qoraalkan ku soo gudbinayaa waxa la gudboon ardayda laga soo bilaabo maalmaha duruustu socoto, maalmaha imtixaanka, qolka imtixaanka dhexdiisa, warqadda imtixaanka dusheeda ilaa maalinta natiijada. Khaladaadka ugu badan ee ardaydu samayso, waxyaabaha dhibcaha ardayda kor u qaada ee aan ahayn xogta la qoray iyo talooyin kale oo si gaar ah u khuseeya imtixaanaadka.

Ujeeddooyinka qormada:

1. In ardaydu bartaan sida la isugu duyaariyo imtixaan
2. In ay ogaadaan hababka ugu habboon ee imtixaan-qaybista
3. In imtixaan-galayaashu bartaan sida loo dhaqmo imtixaanka ka hor
4. Qolka imtixaanka waxa loogaa baahanyahay
5. Imtixaanka ka dib, dhiibista warqadda imtixaanka ka dib
6. In ardaydu ogaato waxyaabaha kor u qaada dhibcaha (buundooyinka) iyo waxyaabaha hoos u dhiga.

Waxyaabaha igu dhiirrigelinaya qoraalkan:
1. Waayo-aragnimo aan is leeyahay waxa aad u leedahay imtixaanaadka
2. Dadka mawduucan ka hadlaya oo yar
3. Iyo waqtigan oo ay ardaydu baahantahay talooyin noocan ah

IMTIXAANKA KA HOR

Imtixaanka ka hor laba ayaynu qaybinaynaa: Maalmaha duruustu socoto (bilawga sannad-dugsiyeedka) iyo maalmaha imtixaanaadku soo dhawaadaan.
Maalmaha duruustu socoto:
Si kooban haddii aan uga hadallo, maalmahan waxa lagaaga baahanyahay qodobadan:

1. Tag oo xaadir fasalka
2. Si dhug iyo soojeed leh u dhagayso sharraxaadda
3. Ha aqbalin oo ha qarsan meelo aanad fahmin oo ka mid ah duruusta; waydii macallinkaaga ama adigu si madaxbannaan u raadi oo baadh.
Maalmaha imtixaanku soo dhawaado:
Waxa laga soo gudbay maalmihii duruusta. Way dhammaadeen casharradii. Waxa soo dhaawaaday imtixaannadii. Waad is diyaarinaysaa. Marxaladdan, maxaa lagaaga baahanyahay arday. Maalmahan waxa lagaaga baahanyahay oo aan kugula talinayaa qodobadan:

1. Soo uruurso dhammaan qalabka kaa caawinaya gelidda imtixaanka oo ah buugaagtii, cutubbadii
2. Maaddo walba ka diyaarso soo koobid, khulaaso iyo sammari aad ka soo uruurisay meelaha ugu muhiimsan.
3. Samayso jadwal. samayso shax iyo qorshe aad wax ku qaybto. Waa kuwan dhawr qodob oo aad si wax-ku-ool ah wax ugu qaybi karto saaxiib, ardayow:

1. Diyaari qolka iyo meesha aad wax ku qaybaysid
Ardayda qaar waxa ay wax ku qaybaan meel buuq ah, oo aan nidaamsanayn, taas oo tashuush ku furi karta macluumadkii ay maskaxdu uruurin lahayd, (inkasta oo daarsadaha qaar iftiimiyeen inay jiraan dad buuqa iyo meelaha aan degganayn wax ku qaybi karaa), haddana waxa lagama maar-maan ah inaad si fiican u diyaarisid qolka iyo meesha hadba aad wax ku qaybaysid. Haddii ay habeentahay iska ilaali in aad wax ku qaybto qol aan iftiin badanlahayn, u roonow caafimaadka indhahaaga, meel deganna wax ku akhri.

2. Ha sugnaato meesha aad wax ku qaybaysaa
Sugnaanta iyo degenaanta meesha aad wax ku qaybaysaa waxa ay qayb wayn ka qaadataa in maskaxdu si fiican u kaydiso waxa aad qaybaysid. Iska ilaali inaad wax ku dul qaybto sariirta, waayo; taasi waxa ay kugu sababi kartaa in aad lulo dareento oo uu hakad galo barnaamijkaagi wax qaybistu, sidoo kale; ka fogow in aad fadhiisato meel kala dheer oo aan kuu saamaxayn in aad u fadhiisato si caafimaad qabta. Isku day in aad isla hesho miis iyo kursi. U faadhiiso si qumman, hore ha u wada foorarsan, gadaalna ha u jiifsan sidii qof istareexaya oo nasanaya oo kale. Si kale hadaan u nidhaahno; toosi madaxaaga, oo buugga aad wax ka qaybayso indhaha ha iska soo galin han iska fogayn.

3. Dejiso jadwal ad wax ku qaybto
Hadii aad dejisato oo samaysato jadwal aad wax ku qaybto, oo aad maaddo walb waqti gaar ah siiso, waxa fududaan doonta in aad si kalsooni leh wax u qaybto, kaana yaraado wer-werka imtixaanku kugu hayo.

4. U ogolow nafta waqti nasasho oo u dhexeeya wax qaybista
Soddon kii daqiiqaba, isku day in aad nafta siiso ugu badnaan shan daqiiqo oo ay debedda ugu yara baxdo, oo ay hawada iyo neecawada ku qaadato. U ogolow nafta iyo jidhkaba waqti ay nastaan. Arrinkaasi waxa uu kaa caawin doonaa in aad hesho raaxo maskaxeed oo kuu horseedi doonta in aanad ilaawin wixii aad soo qaybtay iyo isla markaana aanad ka daalin wax qaybista.

5. Wax u cun si bad qabta
Weelka aynu markan wax ku shubaynaa waa maskaxda. Maskaxdu waxa ay u baahantahay (haddii aynu helayno) cuntooyin u fiican iyada. Waxa aynu u baahannahay in aynaan wax u cunin aan nidaamsanayn. Kaliya waxa aynu u baahannahay cunto nidaamsan oo dheellitiran. Cuntooyinka maskaxda u fiican waxa ka mid ah: kalluunka iyo lawska. Biyaha in kugu filan oo fiican ka cab.

6. Habeenkii seexo waqti kugu filan

Diinteena suuban ee islaamku waxay inoo sheegtay in uu caafimaadku ku jiro goor hore oo laseexdo, goor horena lasoo tooso. Goor hore seexashadu waxay maskaxda ka fududaynaysaa culayso badan oo ay dareemaysay, waxayna awood u yeelanaysaa inay si fiican u shaqayso waqtiyada soo socda. Mar aan baadhayay hababka ugu fiican ee wax lagu qaybo xilliyada imtixaanka, waxan arkay talo odhanaysa: “Hababka ugu wanaagsan ee aad cashar ku qaybi karto waxa ugu horreeya; in aad dad kale u sharaxdo casharka aad doonayso in aad qaybto, waxan ku xiga in aad seexato hurdo fiican oo kugu filan”.

7. Is horkeen markasta hadafka aad nolosha ka leedahay

Xasuusnow markasta inaad lahayd hadaf, ha ahaado mid ku meel-gaadh ah, sida inaad doonayso inaad kaalin muuqata kagasho natiijada guud ee imtixaanaadka, ama hadafkaaga fog oo ah ka aad ku rajawayntahay inaad gaadho nolosha, xaqiijintiisiina aad hadda wadadiisii hayso. Haddii aad sidaa samayso; waxad heli doontaa dhiiraanaan aad kusii waddo waxqaybista.

8. Ka Takhalus Cabsida

Ka warwaridda iyo kacabsashada imtixaanku, waxay dhaawacaysaa habsami u socdka waxqaybkaaga, waxay kaa hor istaagaysaa inaad si buuxda wax u qaybto, hadaadba qaybtona waxay kaa kala daadinaysaa wixii aad soo qaybtay, waayo; waxa kaa luntay kalsoonidii. Ogow, oo u sheeg naftaada in imtixaanka lagu soo hordhigi doonaa uu yahay kaliya wixii laguu soo dhigay, oo aanay jirin wax meel kale laga keenayaa, sidaa awgeed; majirto sabab aad uga sii cabsatid imtixaanka, qayb oo akhri duruustii aad soo qaadatay.

MAALMAHA IMTIXAANKU SOCDO

Saddex qaybood ayaynu u qaybinaynaa:
1. Gelidda imtixaanka ka hor
2. Qolka imtixaanka
3. Imtixaanka ka dib

Gelidda imtixaanka ka hor:
Waxa la gaadhay maalintii imtixaanka. Waa aroortii imtixaanka. Maalintan, waxa aan ku siinayaa talooyinkan:

1. Alle ugu mahadnaq in aad soo gaadhay maalintan, ka dibna ugu hambalyee naftaada dedaalkii ay soo samaysay
2. Alle talo saaro oo dhaqaaq
3. Diyaar buuxa ahow
4. Muhiimad gaar ah sii waqtiga
5. Soo koobiddii aad samaysatay soo dhawayso, oo isha mari
6. Hawo fiican qaado
7. Biyo badan ha cabbin
8. Cuntooyinka caloosha jilciya ha cunin
9. Iska ilaali wax kasta oo khalkhalgelin kara imtixaankaaga, sida dagaalka
10. ID-kaadhkaaga (roll-numberkaaga) xasuusnow, soo dhawayso
11. Dirayskaaga ku taagnow
12. Soo qaado ugu yaraan laba qalin oo midabkoodu buluugga yahay, si jawaabahaagu si fiican ugu muuqdaan imtixaan-saxaha, maaddaama oo imtixaanku ku daabacanyahay khad madow.

QOLKA IMTIXAANKA

Masuulkii imtixaanka sitay ayaa inoo khudbadeeyay. Wuxu inoo sheegay waxa inanga reebban iyo waxa la inoo oggolyahay. Ka dibna waxa aynu u kala dareernay faalladii aynu ku kala qornayn. Marka adiga oo diyaar buuxa ah aad soo gasho qolka imtixaanka, laba qolo ayaynu u kala qaybinaynaa:

1. Warqadda imtixaanka ka hor:
– Fadhiiso meesha laguugu talo galay
– Diyaarso qalabkaaga: qalinka iyo ID-ga
– Mar kale, xasuuso in aad cabsidii daasadda qashinka ku soo ridday
2. Warqadda imtixaanka marka laguu soo dhigo:
– Hubi in imtixaanku sax yahay oo kaagii yahay
– Haddii ay waraaqaha wax ka dhimanyihiin iyo haddii ay ka dhimanyihiinba u sheeg qofka ku ilaalinaya
– Hubinta ka dib ku qor magacaaga oo sax ah, sida uu ugu qoranyahay roll-numberkaaga
– Qor roll-numberkaaga oo sax ah
– Adiga oo deggan akhri bilaw ilaa dhammaad warqadda una fiirso tilmaamaha iyo waxa lagu waydiiyay
– Ka shaqee marka koowaad qaybaha fudud
– Ha qishin
– Ha cabsan
– Ha degdegin
– Qurxi farta.
– Ha ka tegin meel bannaan wax aan habboonayna ha ku qorin. U feker oo ku qor jawaab in uun maangal ah
– Magaca, lambarkaaga iyo jawaabaha wax aan ahayn ha ku qorin warqadda. Ka ilaali wax kasta oo ka baxsan jawaabaha
– Haddii ay maaddadu xisaab tahay, waydiimaha u baahan in aad meel bannaan kaga shaqayso, waxa lagu siiyay qaybaha danbe meel aad ku soo hubiso
– Maaddooyinka curiska la qoro, faham waxa lagu waydiiyay ka dibna, qor inta eray (ama layn) ee lagaa doonayo, fartaadana qurxi
– Niyadda ku hay mar walba in waqti kugu socdo

WAXYAABO AAN AHAYN JAWAABAHA OO KOR U QAADA DHIBCAHA

1. Farta quruxda badan ee la fahmi karo
2. Raacidda tilmaamaha (instructions-ka)
3. Hubsiimada iyo degganaanta
4. Qisha la’aanta

MARKA AAD DHAMMAYSO IMTIXAANKA

Dhammaan soo wada dulmar qaybaha imtixaanka oo hubi wixii aad soo qortay. Wixii khaldan sax. Wixii aad ka tagtayna buuxi. Hawo yara qaado hareeraha eeg, ka dibna adiga oo rejo wayn qaba iska dhiib warqadda.

MARKA AAD QOLKA KA SOO BAXDO

Adiga oo faraxsan, sawiranaya natiijada fiican ee aad keenayso, iyo in aad u sii dhawaanayso mustaqbaalkaagii aad ku hammiyaysay, soo dhaaf aaggii. Adiga ayaa leh doorashada haddii aad eegayso wixii aad ka jawaabtay sax mise khalad iyo in aad iskaba dayso, waxa aan se kugula talinayaa in aad waxba sii eegeegin buuggii maaddada aad gashay oo aad hore u socoto, isuna diyaariso maalinta soo socota.
Waxa aan kuu rajaynayaa guul iyo mustaqbal fiiacn walaal, ardayow, ardayadey!

Khaali Caskar
Macallin iyo Qoraa

Farsamadan oo loogu magac daray Richard Feynman, farsamadan wax-barashadu waxay faa’iido u leedahay qof kasta, inuu ku barto asal ahaan wax kasta oo heer qoto dheer ah, muddo gaaban gudaheed. Halkii laga isticmaali lahaa habka waxbarashada dadban ee waxtarka yar, farsamada Feynman waa hab firfircoon oo wax barasho.

Runtii, farsamadani waa farsamada saxda ah ee uu Richard hirgaliyay si uu imtixaanadiisa ugu wajaho jaamacada Princeton, oo uu si cad u sheegay James Gleick, oo mar ka hadlaayay taariikh nololeedkii Feynman.

Richard Feynman waa fiisigiste ku guuleystey abaalmarinta Nobel Prize oo caan ku ah wax ku biirinta horumarinta quantum ee electrodynamics.

Wuxuu wax ku bartay Machadka Teknolojiyadda Massachusetts halkaas oo uu ka qaatay shahaadada B.Sc. 1939kii iyo Jaamacadda Princeton oo uu ka qaatay Ph.D. 1942-kii. Intii uu ku jiray xirfadiisa, waxa uu helay abaalmarino badan oo ay ku jiraan Albert Einstein Award, iyo Lawrence Award.

Inteena badan waxaa laga yaabaa in aynaan aqoonin saynisyahankan, laakiin dhab ahaantii, farsamada uu sidaas ku samaynaayo waa mid faa’iido leh oo lagu dabaqi karo wax kasta oo aad rabto inaad barato.

Muxaadaro uu jeediyay Richard Feynman sanadkii 1966-dii, ayuu kaga sheekeeyay sheeko tilmaamaysa in waxbarashadu ay tahay laba nooc. Dadka intiisa badan kama warqabaan laakiin fahamka faraqa u dhexeeya waxay kaa caawinaysaa inaad si fiican wax u barato.

Midda kowaad waa garashada magaca fikradda. Nooca waxbarasho ee ugu horreeya, waxay qeexaysaa in aan si fudud u ogaanno oo aan xafidno magaca waxbarashada.  Balse Inta badan, ma fahmin fikradda guud ee qaybta aqoontaas gaarka ah. Tusaale ahaan, dhammaanteen waynu ognahay cuf-jiidadka dhulka, laakiin waxaan hubaa in badankeen inta akhrinaysa qoraalkan in aysan sharxi karin waxa uu yahay cufisjiidka.

Nooca labaad ee wax-barashadu waa garashada aqoonta lafteeda. Marka aad tan si fiican u barato, ma garanaysid magaca oo keliya, ee waxaad qabsanaysaa sawirka oo dhammaystiran, waad fududayn kartaa, waad ka faa’iidaysan kartaa, oo waxaad abuuri kartaa fikrado adiga kuu gaar ah oo ku salaysan isla aqoontaas. Intaa waxaa dheer, markaad barato nooca labaad ee waxbarashada, waad sharxi kartaa.

U diyaargarowga xifdinta xogta ama imtixaan sida caadiga ah qaata waqti aad u badan (iyo walbahaar) si loo soo saaro natiijo. Farsamada Feynman waxay ku keentaa natiijo ka wanaagsan waqti yar gudaheed (waxaad ku gaari kartaa natiijada la rabo in yar, ama in ka badan 30 daqiiqo.)

Haddaba halkaan waxaan kusoo gudbin doonnaa dhowr arimood oo uu qofka waxa kasta ku baran karo kaalay ila akhriso.

Dooro fikraddaada

Talaabada 1-aad gabi ahaanba uma eka mid talaabo ah. Laakiin tani waa hal khalad oo caadi ah oo ay dadku ka galaan waxbarashadooda. Ku guuldareysiga in aan sawiro xariiq cad oo qeexno fikradda aan rabno in aan barano waa habka lagu luminayo dhammaan waqtiga iyo tamarta aynu gelino daraasada.

Talaabada ugu horeysa waa inaad doorato fikradda aad rabto inaad barato. Haddii fikraddu kugu cusub tahay, ku dhex soco hal ilaa laba jeer ka hor intaadan u gudbin tallaabada labaad. Ka soo saar warqad maran oo ku qor ciwaanka bogga sare.

Barro socod-ka ama (Saanqaadka)

Hadda, qor wax kasta oo aad taqaan si aad u sharaxdo fikradda. Iska dhig sidii aad wax u baranayso (ma aha khabiir ama borofisarkaaga) laakiin u baro socod baradka. Tani waxay fududaynaysaa cadaadiska si aad wax walba u saxdo waxayna kaa caawineysaa inaad dib u eegto fikradda aad hadda ku baratay. Iska ilaali inaad ku isticmaasho eray kasta oo lid kugu ah, maxaa yeelay taasi badanaa waa sida aan nafteena u nacasno.

Dib u fiiri oo fududee

Dib u eeg fikradda ugu dambeysa ee aad hesho. Haddii aad isticmaalayso erey xad dhaaf ah ama luqad jahawareer ah, ama aad si fudud dib ugu saxdo cutubyada adiga oo aan si dhab ah u fahmin fikradda, isku day mar kale si aad u shaandhayso waxa ku jira.

Talaabadani waa muhiim sababtoo ah kaliya dib u eegis ku samayn mayso waxaad hore u taqaanay, waxay sidoo kale muujinaysaa oo tilmaamaysaa meelaha aanad si buuxda u fahmin.

Fududee ereyadaada iyo luqadaada si aad ugu sharaxdo isku ekaanshahaaga. Hal dariiqo oo tan lagu sameeyo waa adigoo iska dhigaya inaad hadal wax ku baranayso. Haddii aad isticmaalayso erayadaada oo aad si buuxda u qabsato fikradda, hadalkaaga iyo soo jeedintaadu waa inay ahaato mid siman oo aan dib-u-dhac yar lahayn.

Farsamadan waxa ay i xasuusinaysaa sannadihii aan jaamacadda ku jiray oo aan waqti aad u yar ku qaatay xifdinta, balse waqti badan oo aan saaxiibaday u sharraxayay muxaadarada (ka hor inta aanan mawduuc guud u fahmin).

Tani ma aha oo kaliya farsamo wax-barasho oo faa’iido leh, laakiin sidoo kale waxay noo tahay daaqad weyn si aan u aragno fikradaha garaadka ee waxbarashada. Barashada ma aha in la xasuusto, laakiin fahamka guud. Sidee ku ogaan kartaa markaad fahamto fikrad gaar ah? Markaad si fudud ugu sharaxi karto erayadaada.

Taxanaha furaha xalka Soomaaliya waa mid inoo socon doono muddo dheer balse si aan wax badan ugu ogaano waxay u badan tahay in la helo isbar bar dhig lagu qanci karo si loo soo saaro natiijo inta badan laga fiirinaayo dhanka wanaagsan.

Soomaaliya tan iyo burburkii waxaa aad isoo buux dhafshay ururo sita magaca jihaad doonka balse ururadan ayaa u taagan in ay ka dhabeeyaan mowqifkooda ku aadan in ay la dagaalamaan Dowldaha Soomaaliya iyo cid walbaa oo ayada raacdo, halka Dowlada ay ayadana mowqifjkeeda yahay inay la dagaalanto kooxda Al-shabaab haddaba haddii labada dhinac ay rabaan inay gaaraan mowqifkooda yey tahay cidda ku taagan mowqifka saxda ah? Si aan wax badan ugu ogaano marka hore aqristow soo qaado koob Shaah ka dibna bilow maqaalka haddii aad ka heshayna maqaalada ceynkan ah fadlan qeybta fariimaha inoogu reeb araktidaada.

Marka laga hadlaayo suurta galnimada wada hadalka kooxda Al-shabaab iyo Dowlada Soomaaliya waa mid aan marnaba suurta gal aheyn waayo haddii koox ka mid ah ay diyaar u tahay wada hadal waxaa diido koox kale oo aan isla markaana aan diyaar u aheyn balse haddii labbada koox ay midoobaan waxaa dhici karo dagaal kale inuu kaga yimaado dibada siddii dagaaladii lagu soo qaaday maxkamadaha waxaana lagu eedeeyay in wadan dhan oo argagaxiso ay noqotay Soomaaliya balse micnaha saxda ee loo burburiyay ururkan wuu ka dubanaa waayo sidda caadiga ah haddii labbo koox ay ku midoobaan siddii ay ku dhisan lahaayeen dalkooda kana tashtaan ayaahooda waxaa durba meesha ka bilowdo dagaal ka yimaada dibada siddaa darteedna wadanka siddaa lagu dagaal siiyo amase loo adeegsado duqeemo siddii ku dhacday kooxda Taalibaan oo kale.

Soomaaliya xaq uma laha inay katashato ayaayaheeda dowladnimo waayo markii aad fiiriso kooxda Al-shabaab waxay heystaan inay dadkaan yihiin kooxo gaalo ah, halka kuwa dowladana ay aaminsan yiiin in kooxda Al-shabaab ay tahay koox dhiig cabayaal ah. Markii aad fiiriso daqaalka dhinacyada waxaad moodaa in uu san dhamaad laheyn waxyna ku tuseysaa sidda aysan suurta gal ku aheyn in garaan wadahadal lagu qanci karo balse macquul ma ahan.

Xitaa haddii ay diyaar u noqdaan inay xaliyaan mashaakilkaan waxaa laga yaabaa in beesha caalamka ay dowlada Soomaaliya ay ku eedeeyso inay xiriir la leedahay kooxda Al-shabaab siddaana looga goosan doono waxyaabahii ay ka heli jireen beesha caalamka, tusaale in lagu cak jugleeyo in ay goosan doonaan gargaarkii ay ka heli jireen beesha caalamka iyo haya’adaha li xiriiro waayo waxaa lgu eedeyn doonaa in xiriir la sameysay kooxda Al-shabaab sidaana ay ku waayeen gunooyinkoda.

Dhibaatada ka jirto Soomaaliya intaa kuma eka waayo dadka ayaa inta badan lagu xiray silsilad ay adag tahay inay iska furan halka furaha sil siladana uu yaalo meel aan halkaa ka fogeyn, waxaan ku sababeynayaa qodobkan haddii saaxiibkaa aad wacdo misna weydiiso sidda ay suurta gal ku tahay in la helo furaha xalka Soomaaliya amase weydii cidda ay ka dhismi la’ dahay Soomaaliya balse Jawaabta ugu badan ee uu ku siinaayo ah in seddexdan qodob.

• In kooxda Al-shabaab ay tahay dadka kaliya ee uu ka dhismi la’yahay dalkan iyo waxyaabo kale.
• In qabiil uu burburiyay wadankan siddaa darteedna uu ka dhismi la’ yahay qabiil iyo qabyaalad.
• In kooxo gaar ay dumiyeen sidda darteedna uu ka dhismi la’yahay qaladaadkii ay galeen kooxo jabhad ah kuwaas oo burburiyay dowladnimadii dalka misna ilaa iyo hadda uu ayagii ka dhismi la’yahay.

Dhamaan qodobadan waa kuwa eedeeyo dadka Soomaaliyeed balse ma jirtaa cid baaritaano dhab ah  ku sameysay halka ay iska qaban la’dahay xeerada. Jawaabaha ugu badan waa maya sababtuna waxay tahay in aysan jirin cid lagu kalsoonaan karo haddii ay tahay ilaalinta sirta iyo ka warqabida dadka sidda aadka ugu dhow laamaha dowlada.

Tanina waxay keentay in dowlada dheexdeeda lagu eedeeyo in ay ka mid tahay kooxda Al-shabaab, siddaa darteed waxaa dhacday in uu yimaado shaki iyo kala aragti duwanaasho hor leh. Si kastaba ha noqotee Soomaaliya waxaa aayaheeda ka talin doonaan beesha caalamka iyo waddamo kale waayo wadan Soomaaliya oo kala ah waa wadan ay ku baratamayaan wadamo badan sidoo kalena u jeedka laga leeyahay ayaa ah in Soomaaliya laga sameeyo dhaqaale taasina waxaan kaga hadli doonaa qeybta xita.

Fadlan haddii aad ka heshay maqaalada ceynkan oo kala ah qeybta faarinta inoogu reeb araktidaada mahadsanidiin.

halkaan ka aqriso qeybtii horre.

Ururka Suxufiyiinta Soomaaliyeed (SJS) waa dallad shaqaale oo ay ku mideysan yihiin suxufiyiinta madaxabannaan. Suxufiyiin Soomaaliyeed oo xirfadleyaal ah ayaa aasaasay bishii Maajo 2019-kii, si ay u difaacaan xuquuqda suxufiyiinta Soomaaliyeed una dhiirrigeliyaan xorriyadda saxaafadda. Ururku waxa uu xubin ka yahay Golaha Suxufiyiinta Afrika (CAJ) iyo CIVICUS, oo ah isbahaysi caalami ah ee ururrada bulshada rayidka ah oo u heellan xoojinta waxqabadka muwaadinka iyo bulshada rayidka ah.

SJS waxaa ku mideysan in ka badan 450 xubnood, oo ka kooban suxufiyiin, tifaftire-hoosaadyo iyo tifaftireyaal, waxa uu ku shaqeeyaa lacagaha xubinnimada sannadlaha ah ee xubinihiisu, iyo sidoo kale taageerada bah-wadaagtiisa caalamiga ah, sida; Sanduuqa Qaran ee u Deeqidda  Dimuqoraadiyadda iyo Sanduuqa Kanada ee Hindiseyaasha Maxalliga ah, iyo sidoo kale Hawlgalka Kaalmaynta Qaramada Midoobay ee Soomaaliya (UNSOM). Qaramada Midoobay ee ku sugan Soomaaliya ayaa si joogto ah uga hadasha muhiimadda ay leedahay badqabka warbaahinta iyo ilaalinta booska siyaasada dalka, oo ay ku jirto xorriyadda ra’yiga.

Wareysiga soo socda ayuu Xoghayaha Guud ee SJS, Cabdalla Axmed Muumin, uga hadlayaa xaaladaha shaqo ee suxufiyiinta Soomaaliyeed.

S. Aragtidaada, intee in la eg, ayey Soomaaliya ammaan u tahay wariyeyaasha?

Cabdalla Muumin: Suxufiyiinta Soomaaliyeed waxa ay ku shaqeeyaan deegaan aad khatar u ah – waxa ay u dhexeeyaan Dheri iyo Dhimbil. Soomaaliya waxa ay leedahay naaneys aan laga fursan karin oo ah iney tahay mid ka mid ah dalalka ugu khatarta badan caalamka ee ay saxaafaddu ka shaqeyso. Hanjabaadaha iyo weerarrada ka imaanaya mas’uuliyiinta dowladda, shaqsiyaadka gaarka ah iyo fallaagada mintidiinta ah ee Al-Shabaab ayaa caadi ah. Suxufiyiinta doonaya in ay ka warbixiyaan arrimaha amniga, khaladka mas’uuliyiinta dowladda, iyo xadgudubyada ka dhanka ah xuquuqda aadanaha, ayaa si joogto ah ula kulmayey caga-jugleyn iyo cabsi-gelin.

Suxufiyiin badan ayaa lagu qasbay inay is-faafreebaan. Maadaama uu dalku hadda ku jiro kala-guur, una diyaar garoobayo qabashada doorashooyinkiisa, dhibaatooyinka ayaa sii kordhay. Waxaa xadgudubyada joogtada ah ee ka dhanka ah suxufiyiinta sii dheer, maamulada ka jira Soomaaliya ayaa soo rogay sharci qallafsan oo dhanka saxaafada ah, kaas oo xadidaya xorriyadda hadalka, faafreeb ku sameynaya suxufiyiinta, islamarkaana u dhigaya ciqaab adag warbixin kasta oo loo arko in ay wax u dhimeyso qaranka, sida ka warramidda amniga qaranka ama xataa baaris lagu sameeyo mas’uuliyiinta dowladda.

S. Maxay aheyd saameynta ay ku yeelatay suxufiyiinta Soomaaliyeed?

Cabdalla Muumin: Sannadkan oo keliya hal wariye – Jamaal Faarax Aadan oo ka mid ahaa weriyeyaashii internetka – ayaa lagu dilay magaalada Gaalkacyo, Puntland. Saddex wariye ayaa ku dhaawacmay rasaas, halka saddex kalena la garaacay. Shan xarumo oo warbaahineed ayaa la weeraray, halka ku dhawaad darsan kalena loo caga-jugleeyay oo la cabsi-geliyey, ama loo diiday inay war helaan. Intii u dhaxaysay 1 Jannaayo iyo 26 Oktoobar, 49 wariye ayaa la xiray. Inta badan xarigga ayaa ahaa xabsiyo sharci darro ah oo ka dhacay Muqdisho, Puntland, Jubaland, Galmudug iyo Somaliland.

Hababka difaaca suxufiyiinta Soomaaliyeed ayaa ah kuwo aad u xaddidan. Xarumaha warbaahintu ma haystaan dhaqaale ku filan oo ay ku difaacaan suxufiyiintooda u bareeraya shaqooyinka halista ah, mas’uuliyiinta heer federaal iyo heer dowlad-goboleedna waxay inta badan ku guuldarreysteen inay difaacaan suxufiyiinta – inta badan kuwa ka mas’uulka weeraridda, caga-jugleynta ama cabsi-gelinta suxufyiinta ayaan lala xisaabtamin. Tanina waxay sidoo kale uga sii dartay badbaadada iyo ilaalinta shaqooyinka warbaahinta ee dalka oo dhan.

Waxaa intaas dheer, saxaafadda ayaa xirfad ahaan Soomaaliya ka mid ah kuwa bixiya mushaarka ugu yar, waxaana baahi weyn loo qabaa in la horumariyo xirfadda suxufiyiinta iyadoo la siinayo tababarro xirfadeed.

S. Muhiimad intee la eg ayay Maalintan Caalamiga ah ee soo Afjarida Isla-xisaabtan la’aanta Dambiyada ka dhanka ah Suxufiyiinta u leedahay warbaahinta Soomaaliya?

Cabdalla Muumin: Maalinta Caalamiga ah ee Dhameynta Isla Xisaabtan La’aanta Dambiyada ka Dhanka ah Suxufiyiinta waa maalin u gaar ah suxufiyiinta adduunka oo dhan – waxayna muhiimad gaar ah ku leedahay Soomaaliya maadaama ay noo tahay xusuus murugo leh ee dhammaan suxufiyiinta walaalaheen ah ee la dhaawacay ama la dilay, iyagoo gudanaya shaqadooda muhiimka ah, balse sidoo kale waa xusuusiye muhiimadda ay leedahay u doodista isbeddelka si loo gaaro cadaalad.

Marka loo eego xogta aan hayno, 12 wariye ayaa lagu dilay dalka tan iyo bishii Febraayo 2017. Sida uu sheegtay guddiga difaaca suxufiyiinta ee CPJ, ilaa 70 wariye ayaa lagu dilay Soomaaliya tan iyo 1992 kii. Nasiibdarro, ku dhawaad 99 boqolkiiba dilalkaas, si sax ah looma baarin, dambiilayaashana weli si xor ah ayay u mushaaxayaan.

Tani waxay xoojinaysaa muhiimadda ay Maalintani u leedahay munaasibad loogu qareemayo dhameynta isla xisaabtan la’aanta ceynkaas ah ee dambiilayaasha iyo in cadaalad loo soo taago dhibanneyaasha dartood. Soomaaliya waa inay xuska sanadkan fursad uga dhigtaa ballan cusub oo dhab ah oo lagu afjarayo dilalka suxufiyiinta, lana baaro dhammaan kiisaska suxufiyiinta la dilay, lana maxkamadeeyo dambiilayaasha. Si fudud, dembiyada ka dhanka ah suxufiiinta iyo hawlwadeennada warbaahinta Soomaaliyeed waa in ay dhamaadaan.

Cabdalle Muumin oo ka hadlayay Barnaamij idaacadeed oo toos ah.

S. Maxay SJS sameyneysaa si ay gacan uga geysato difaacidda suxufiyiinta iyo xorriyadda warbaahinta Soomaaliya?

Cabdalla Muumin: Waqti xaadirkan, sida aasaaskeedu yahay, SJS waxay ku dedaaleysaa badbaadinta nolosha suxufiyiinta. Waxaan la xiriirnaa qareennada maxalliga ah, khubarrada amniga iyo suxufiyiinta sare si ay, iyaga oo adeegsanaya khad taleefan oo gaar ah, 24/7 talo u siiyaan suxufiyiinta soo tebiya dhacdooyinka Soomaaliya, oo ay ku jiraan doorashooyinka iyo horumarka goobaha colaadaha.

Guud ahaan, waxaan hiigsaneynaa in aan abuurno madal ay suxufiyiintu, isku dhexgeli karaan, ku xiriiraan, isla markaana ay ku wadaagi karaan hab-dhaqamada ugu wanaagsan, sidoo kalena ay awooddooda ku dhistaan koorsooyin tababbar, siminaarro ama aqoon-is-weydaarsiyo, si ay Soomaaliya maalin uun uga faa’ideysato in ay hesho warbaahinta tayada leh ee ay u qalanto.

Amintan la joogo, SJS waxay hadda qabanaysaa taxane tababar oo ku saabsan badbaadada, oo ay taageerto Sanduuqa Kanada ee Hindisaha Maxalliga ah (CFLI), iyada oo ilaa 60 suxufi ay ka qaybqaadanayaan. Annaga oo kaashanayna bah-wadaagteenna caalamiga ah, waxaan horey u soo helnay koorsooyin tababar kale, waxaana rajeyneynaa inaan wax badan helno mustaqbalka.

S. Taageero noocee ah ayay u baahan yihiin suxufiyiinta Soomaaliyeed si ay u xoojiyaan difaacooda oo ay u xaqiijiyaan xuquuqdooda?

Cabdalla Muumin: Suxufiyiinta Soomaaliyeed waa unug muhiim ah oo ka mid ah bulshada rayidka ah ee Soomaaliya, waxayna udub dhexaad u yihiin dedaallada nabadeynta iyo dowlad-dhisidda dalka. SJS waxay jeclaan lahayd inay aragto saaxiibada caalamiga ah, sida Qaramada Midoobay, oo taageero dheeraad ah u ballanqaadaya qeybta warbaahinta – ma aha oo kaliya taageeridda koorsooyinka tababarka gaaban, laakiin sidoo kale iyada oo loo marayo mashaariicda horumarinta muddada dheer ee suxufiyiinta iyo warbaahinta. Sidoo kale, QM waxay hore u ahayd mid wax-ku-ool ah, marka ay timaado ka hadalka difaaca xorriyadaha aasaasiga ah, sida xorriyadda ra’yiga, waxaanan ku boorrinayaa inay kaalin mug leh ka qaadato sidii ay ugala doodi lahayd lahayd madaxda dawladda si loo xaqiijiyo in xoriyadda ra’yiga lagu ilaaliyo Soomaaliya.

Saxafiyad muuqaal duubeysa xilli shaqo

Xaquuqda qoraalkaan waxaa iskaleh: HAWLGALKA KAALMAYNTA QARAMADA MIDOOBAY EE SOOMAALIYA

Qareenka Nadia Kahf ayaa noqotay garsoorihii ugu horeeyay ee xijaab xiran gudaha Maraykanka kadib markii loo magacaabay maxkamada sare ee New Jersey.

Nadia Kahf, oo asal ahaan ka soo jeedda Suuriya sharciga qoyska iyo qareenka socdaalka ee magaalada Wayne, ayaa lagu dhaariyay xafiiska Khamiistii iyada oo gacanta ku haysa nuqul ka mid ah Qur’aanka kariimka ah, sida uu sheegay mareegaha wararka maxalliga ah ee North Jersey.

Waxay u adeegi doontaa sidii garsooraha Maxkamadda Sare ee Degmada Passaic ka dib markii Guddoomiyaha New Jersey Phil Murphy uu magacaabay sanad ka hor, sida ay sheegtay warbaahinta maxalliga ah.

In kasta oo aanay Nadia Kahf ahayn haweenaydii ugu horreysay ee Muslim ah oo noqota garsoore dawladeed, haddana waa qofkii ugu horreeyay ee iyadoo xijaab xeran kursigan qabato.

Tan iyo 2003, waxay ku fadhiday guddiga qaybta New Jersey ee Golaha Xiriirka Maraykanka-Islaamka (CAIR), oo ah urur u dooda xuquuqda madaniga ah ee Muslimka ah halkaas oo Nadia Kahf ay hadda u shaqeyso guddoomiye.

Iyadu sidoo kale waa lataliyaha sharciga Wafa House, oo ah hay’ad aan faa’iido doon ahayn iyo wakaalada adeegyada bulshada ee fadhigeedu yahay magaalada Clifton, iyo gudoomiyaha Xarunta Islaamiga ah ee Degmada Passaic.

Muslimiinta Mareykanka iyo kadib weerarradii Sebteember 11, 2001

Dareenka dadweynaha oo aan hore loo arag ayaa diiradda lagu saaray Muslimiinta Maraykanka kaddib weerarradii argagixisanimo ee Sebteember 11, 2001. Dadka Muslimiinta ah ee Maraykanka ayaa kor u kacay labaatankii sano ee la soo dhaafay.

Waxaa jiray qiyaastii 2.35 milyan oo qaangaar ah iyo carruur Muslimiin ah oo ku noolaa Mareykanka 2007 – oo ka dhigan 0.8% dadweynaha Mareykanka – markii Xarunta Cilmi-baarista ee Pew ay billowday cabbiridda cabbirka muslimiinta, sifooyinka dadka iyo aragtida. Wixii markaas ka dambeeyay, kobaca waxaa hormuud ka ahaa laba arrimood: socodka joogtada ah ee soo-galootiga Muslimiinta ee Maraykanka, iyo u janjeersiga Muslimiinta ee ah inay dhalaan carruur ka badan kuwa Maraykanka ee diimaha kale haysta.

2015, Xaruntu waxay saadaalisay in Muslimiintu ay gaari karaan 3.85 milyan gudaha Mareykanka 2020 – qiyaastii 1.1% tirada guud ee dadweynaha. Si kastaba ha ahaatee, kobaca dadka muslimiinta ah ee ka imanaya socdaalka waxa laga yaabaa in uu gaabis ku yimid dhawaanahaan sababo la xiriira isbeddelada siyaasadda socdaalka ee federaalka.

Tirada guryaha Muslimiinta ee Maraykanka ayaa sidoo kale kordhay 20-kii sano ee la soo dhaafay. Daraasad la sameeyay 2000 oo ay samaysay Iskaashatada Cilmi-baarista Jameecada Iskaashatada ayaa lagu ogaaday 1,209 masaajid oo ku yaala Maraykanka sanadkaas. Daraasada daba-galka ah ee ay sameeyeen sannadkii 2011-kii ayaa lagu ogaaday in tirada masaajidda ay gaartay 2,106, nooca 2020-ka ayaa laga helay 2,769 masaajid – in ka badan laba jibaar tiradii labaatan sano ka hor.

Marka laga soo tago kororka dadka Muslimiinta, Muslimiintu waxay kasbadeen saaxadda bulshada dhexdeeda. Tusaale ahaan, 2007dii, Shirweynihii 110aad waxaa ku jiray xubintii ugu horreysay ee Muslim ah, Rep. Keith Ellison, D-Minn. Ka dib xilligaa, Koongarasku wuxuu fadhiisiyey wakiil labaad oo Muslim ah, Rep. Andre Carson, D-Ind. Congress-ka 117aad ee hadda jira waxa ku jira laba kale oo Muslimiin ah oo ay weheliyaan Carson, waa haweenkii ugu horreeyay ee Muslim ah ee qabta jagadan: Xildhibaan Ilhaan Cumar, D-Minn., iyo Rashida Tlaib, D-Mich., oo markii ugu horreysay la doortay 2018.

Markii ay tiradoodu korodhay, Muslimiintu waxay kaloo sheegeen inay la kulmeen takoorid dheeraad ah. Sannadkii 2017, bilihii ugu horreeyay ee maamulka Trump, qiyaastii kala bar dadka qaangaarka ah ee Muslimiinta Mareykanka ah (48%) ayaa sheegay in ay shakhsi ahaan la kulmeen nooc ka mid ah takoorid diintooda darteed sannadkii hore. Tan waxa ku jiray waayo-aragnimo kala duwan, laga bilaabo dadka ka shakiya iyaga ilaa jir ahaan loo hanjabay ama la weeraray. Sannadkii 2011, marka la barbardhigo, 43% Muslimiinta qaangaarka ah waxay sheegeen inay la kulmeen ugu yaraan mid ka mid ah waaya-aragnimadan, 40% waxay sheegeen tan 2007dii.

20-kii sano ee la soo dhaafay, shacabka Mareykanka waxay ku kala qeybsameen in Islaamku uu ka badan yahay diimaha kale inay dhiirigeliyaan rabshadaha, waxaana soo ifbaxday qeybsanaan muuqata oo ku saabsan su’aashan.

In kasta oo dad badan oo Maraykan ah ay fikrado xun ka qabaan Muslimiinta iyo Islaamka, 53% waxay yiraahdeen shakhsi ahaan ma garanayaan qof Muslim ah, iyo qayb la mid ah (52%) waxay yiraahdeen “wax badan kama oga” Islaamka. Dadka Maraykanka ah ee aan Muslimka ahayn ee si shakhsi ah u yaqaana qof Muslim ah ayaa aad ugu dhow in ay aragti wanaagsan ka qabaan Muslimiinta, waxayna u badan tahay in ay aaminsan yihiin in Islaamku uu dhiirigeliyo rabshadaha si ka badan diimaha kale.

Bishan in ka badan hal bilyan oo muslimiin ah oo ku kala nool daafaha caalamka ayaa billaabay soonka bisha barakaysan ee Ramadaanka, waxaana hadda saynisyahannadu ay isku raaceen in soonku uu ka caawin karo ka hortagga dhibaatooyinka ay ka mid yihiin kor u kaca kolestaroolka, cudurrada wadnaha iyo buurnaanta.

Soonka:- Waa tiirka afraad, waana waajib saaran qof kasta oo Muslim ah oo qaangaar ah, waxaana waajib ah in qofku ka soommanaado cuntada, cabitaanka iyo galmoodka laga bilaabo marka waagu dillaaco ilaa laga gaaraayo qorraxda marka ay dhacdo, qofkii jiritaankiisa beeniyana diinta Islaamka ayuu kaga baxayaa.

Waxaa wanaagsan oo muhiim ah marka hore inaan ogaano soonka fadliga uu leeyahay si bacdamaa aan ugu baratano faa’idadiisa qaaliga ah oo sanadkii mar na soo marta.Xadiis ku jira saxiixul Bukhaariga iyo Muslim oo uu soo weriyay Abuu-Hurayra A.K.R (Allahaka raali noqda’e) wuxuu yidhi: ”Camal kasta oo bani aadamku la yimaado oo camal san ah waaloo lalaabayaa, halkii wanaagna toban laab ayaa looga dhigaa ilaa toddaba boqol oo laab, Allaahkor ahaaye wuxuu yidhi: ”Soonka mooyaane, soonka anigaa iska leh, anigaana ka abaalmarinaya, wuxuu qofka soomaani ka tagay hawadiisii iyo cuntadiisii aniga dartay” qofkasoomani laba jeer ayuu farxaa; (marka uu afurayo iyo marka uu rabbigii la kulmayo). Urkaafkiisa ayaana Alle agtiisa ka udgoon carafta Miskiga”

Bisha soonka waxa ay leedahay fadli aad iyo aad u weyn, waana fursad sanadkii hal mar soo marta dadka Muslimiinta ah ee diinta Islaamka si dhab ah u aaminsan. Waa bil lagu tarabiyeeyo Nafsadda loogana daahiriyo waxyaabaha xun-xun sidoo kale waa bisha dulqaadka. Maxaa yeelay qofka inta uu soomanyahay waxa uu dareemayaa oon iyo gaajo sidaas darteed, oonka waxa uu qofka barayaa dulqaadka oo wixii nafsaddiisa oo jecleyd oo dhan ayuu ka tagayaa isagoo aaminsan inuu illaahay dartiis u sooman yahay ajarna xisaabsanayo, sidoo kale gaajada waxay qofka ay bareysaa inuu qalbigiisa qashuuco oo wax yaabihii shahawaadka ahaa uu iskaga tago.

1,400 oo sano ka hor ayey muslimiinta ku asteeyeen in ramadanka caafimaad ku jirro, laakiin hadda saynisyahannadu waxay isku raaceen in soonku uu ka hortagi karo dhibaatooyinka caafimaad ee ay ka mid yihiin kor u kaca kolestaroolka, cudurada wadnaha iyo buurnaanta.

Bishan in ka badan hal bilyan oo muslimiin ah oo ku kala nool daafaha caalamka ayaa sooman. Waxaana laga rabaa qofka Muslimka ah inuu ahaado cunto la’aan, biyo la’aan, sigaar la’aan, galmo la’aan iyo waxwalbo oo soonkaaga wax u dhimaayo sida caayda, xanta iwm.

Sannadkan, saacadaha soonka ayaa noqon doona mid aad ugu adag soonka dadka ku nool dalalka waqooyiga fog, halkaas oo qorraxdu ay ku sii jiri karto cirka ku dhawaad maalinta oo dhan.

Si ay ugu dhawaadaan Ilaahay oo ay u helaan taqwo wanaagsan, soonku waxa uu gacan ka geysan karaa in jirkeena sunta laga saaro, caafimaadkayagana uu wanaajiyo oo uu xitaa lumiyo miisaanka.

Faa’iidooyinka caafimaad

Soonka, si ka duwan gaajo naftaada, waxay kaa caawin kartaa inaad si badbaado leh u lumiso miisaanka. Caadi ahaan, cunista cuntooyin yar ayaa la ogaaday inay jirka ka caawiso inuu dufanka iska daadiyo, daraasado la sameeyayna waxay muujinayaan cabbista dareeraha yar ee bil gudaheed aanay saamayn xun ku lahayn caafimaadka.

Daraasaduhu waxay sidoo kale ogaadeen in dadka sooma bisha Ramadaanka ay leeyihiin heerar hoose oo kolestarool – waxaana yar inuu ku dhaco cudurrada wadnaha.

Cilmi baaris ayaa sidoo kale lagu ogaaday in soonka saddex maalmood oo kaliya ay saameyn togan ku yeelan karto habka difaaca jirka. Waxa ay ogaadeen in soonku uu keena in ay ku soo qulqulaan unugyo cusub oo dhiigga cad, kuwaas oo xoojiya hab-dhiska difaaca.

Cuntooyinka qadiimi ah, oo leh isbeddel casri ah

Shantii sano ee la soo dhaafay, cunnada 5:2 waxay noqotay mid si weyn caan u noqotay laakiin waxa laga yaabo inaadan ogayn ayaa ah in ay ka timid dhaqanka Islaamka ee bisha soonka.

“Ma jiro wax kale oo aad ku samayn karto jirkaaga oo u xoog badan sida soonka”

Sidoo kale waxaa loo yaqaanaa cuntada soonka. Ujeedadu waa in aad si caadi ah wax u cunto shanta maalmood ee isbuuca, laba maalmoodna waxa aad xaddidaysaa cuntadaada 600-500 oo kalori maalintii.

Tani waxay daba socotaa sunnada (hab nololeedka Nabiga scw) oo muslimiinta lagu booriyay inay soomaan Isniinta iyo Khamiista kasta, sidaas darteed waxay noqotaa caado joogto ah.

Buugga The Fast Diet, oo uu qoray Dr Michael Mosley, ayaa sidoo kale leh: “Ma jiraan wax kale oo aad ku samayn karto jirkaaga oo u xoog badan sida soonka.”

Ka digtoonow cunidda cuntada xad-dhaafka ah

Inkastoo ay jiraan faa’iidooyin badan oo soonku leeyahay, haddaan si sax ah loo raacin waxay dhab ahaantii saameyn xun ku yeelan kartaa caafimaadkeena. Waana sababta aad u maqashay dadka qaar oo si kaftan ah u sheegaya inay kordheen miisaanka bisha Ramadaan.

Dambiga ugu weyn ee arrintani ayaa ah inaad si xad-dhaaf ah u cunto, cunto badan xilliga afurka.

Qoysas badan, gaar ahaan qoysaska dadkiisa badan yihiin, ayaa diyaariya cuntooyin badan oo saliida ku badan tahay iyagoo aad ugu faraxsan cunidooda. Waxaana koow ka ah oo ay Soomaalida aadka u jecelyihiin sanbuuska. Menu-ga waxay u badan tahay inaad ka hesho sambuuska saliidda leh, bariis iyo hilib karbohaydrayt ka buuxaan.

Tan waxaa si fudud looga fogaan karaa in la qorsheeyo wakhti ka hor: qorshe cunto in la sameeyo ayay ku fiican tahay, haddana cunto nafaqo leh oo ku sii hayn kara, sida digirta, cagaarka caleenta ah, lawska iyo timirta.

Ka waran jimicsiga?

Jimicsiga adag iska illaali marka aad sooman tahay, sababtoo ah waad ku fuuqbaxi kartaa, laakiin dhaqdhaqaaqa fudud ee jirka ayaa weli la dhiirigelinayaa sida socodka dheer oo lagu gubo baruur iyo in waqti lagu dilo ayaa lagu tirin karaa jimicsi.