Ruushka ayaa ka fiirsanaya inuu diyaarado dagaal u diro Iiraan, taasoo qayb ka ah iskaashiga milatari ee ballaarinaya, taasoo keentay in markabka Tehraan uu sii kordhayo tirada hubka ee u socda Moskow si loogu isticmaalo duulaanka Yukrayn, Aqalka Cad ayaa sheegay Jimcihii.

“Waxaan rumeysannahay in Ruushka laga yaabo inuu Iiraan siiyo iskaashi difaac oo aan horay loo arag, oo ay ku jiraan gantaalada, qalabka elektaroonigga ah iyo difaaca hawada, waxaan aaminsanahay in Ruushka laga yaabo inuu Iiraan siiyo diyaarado dagaal” ayuu yiri afhayeenka golaha ammaanka qaranka John Kirby oo warbaahinta la hadlay.

Afhayeenka golaha ammaanka qaranka ee Mareykanka John Kirby waxa uu sheegay in Iiraan oo si weyn u go’doomisay cunaqabataynta reer Galbeedka ee looga dan leeyahay in lagu joojiyo barnaamijkeeda Nukliyeerka ee lagu muransan yahay, ay doonayso in ay ku xoojiso ciidankeeda oo gacan ka helaya Ruushka si ay u soo dirto hubkii loo adeegsaday weerarka muddada sanadka ah ee ka dhanka ah Yukrayn.

“Iiraan waxa ay sidoo kale doonaysaa in ay Ruushka ka soo iibsato qalab milatari oo dheeraad ah, oo ay ku jiraan helikobterrada weerarka, raadaarada iyo diyaaradaha tababarka dagaalka, guud ahaan, Iiraan waxay raadinaysaa qalab milatari oo balaayiin dollar ah,” ayuu yiri John Kirby.

“Waxaan ka walaacsanahay inay ku socoto labada dhinac, walaacyadaasna xaqiiqdii waa la xaqiiqsaday,” ayuu yidhi.

Sida laga soo xigtay afhayeen John Kirby, Iiraan waxay horey u dirtay boqollaal diyaaradood oo aan duuliyaha lahayn, iyo sidoo kale madaafiic iyo rasaasta taangiyada, waxayna u dirtay Ruushka “Taageerada Iiraan ee dagaalka Ruushka waa la ballaariyay.”

Si kastaba ha ahaatee, mas’uuliyiinta wasaaradda arrimaha dibadda ee Iiraan ayaa beeniyey inay diyaaradaha aan duuliyaha lahayn u direen dalka Ruushka intii uu socday dagaalkii Yukrayn, Ayatullah Cali Khamenei, hoggaamiyaha ruuxiga ah ee dalkaas, ayaa si bareer ah u aqbalay in diyaaradaha aan duuliyaha lahayn ee Iiraan ay ku jiraan gacanta ciidamada Ruushka.

Hadda waxay leeyihiin [Reer Galbeedku] diyaaradaha aan duuliyaha lahayn ee Iiraan waa kuwo aad khatar u ah.

Iskaashiga u dhexeeya Tehran iyo Moskow ee ku saabsan barnaamijka diyaaradaha aan duuliyaha lahayn ee Iiraan kuma koobna bilihii dhawaa. Bishii Luulyo 2017, maareeyaha hay’adda warshadaha duulista hawada ee Iiraan, Jeneral Cabdol Karim Bani Tarafi, ayaa sheegay in diyaaradihii ugu horreeyay ee Iiraan ay u dhoofiyaan Ruushka.

Tan iyo markaas, Ruushku wuxuu ahaa macmiilka koowaad ee barnaamijka militariga UAV ee Iiraan ay horumarinaysay ilaa afartan sano. Toban sano ka hor, barnaamijkan waxaa lagu majaajilooday inuu yahay shaqo Photoshop ah, laakiin markii dambe wuxuu noqday mid dilaa u ah gobolka iyo meelo kale.

Madaxweynaha Ruushka Vladimir Putin ayaa Talaadadii ku dhawaaqay in Ruushku uu joojinayo ka qaybgalka heshiiska cusub ee START, oo ah tiirkii ugu dambeeyay ee xakamaynta hubka nukliyeerka ee Moscow iyo Washington, kaas oo xaddidaya hubkooda istaraatiijiga ah ee nukliyeerka.

Waxaa la saxiixay 2010, New START Treaty ayaa xaddidaya tirada madaxyada istaraatiijiga ah ee nukliyeerka ee Mareykanka iyo Ruushka iyo geynta gantaalada dhulka iyo badda hoostiisa ku saleysan iyo kuwa wax duqeeya si loo gaarsiiyo goobaha weerarka lala damcaayo.

“Arrintan, waxaa igu qasbay inaan maanta ku dhawaaqo in Ruushku uu joojinayo ka-qaybgalka heshiiska istiraatijiyadeed ee hubka weerarka ah,” ayuu Putin ku yirri khudbaddiisii sannadlaha ahayd ee uu qaranka u jeediyay, hal maalin uun ka dib markii madaxweyne Joe Biden uu booqasho lama filaan ah ku tagay dalka Yukrayn.

Qudbadiisii dawladeed ee mudada dheer dib loo dhigay, mudane Putin waxa uu Ruushka iyo Yukrayn ku tilmaamay dhibanayaal laba heshiis oo reer galbeed ah. Waxa uu sheegay in Ruushka, uusan ahayn Yukrayn, uu yahay midka u dagaallamaya jiritaankiisa.

Khudbadda ayaa ku celisay cabashooyin badan oo uu hoggaamiyaha Ruushku si joogto ah u soo bandhigay si uu cudurdaar ugu noqdo dagaalka aadka loo cambaareeyay oo uu iska dhega tiray dalabaadka caalamiga ah ee ahaa in uu dib uga laabto aagga la haysto ee Yukrayn.

Heshiiska cusub ee START, oo markii ugu horreysay la saxeexay Abriil 2010, ayaa xaddidaya Maraykanka iyo Ruushka in ka badan 1,550 madaxyada nukliyeerka ah la geeyo nidaamyada gudbinta sida gantaalada ballistic-ga ee qaaradaha, gantaalaha ballistic-ga ee badda hoostiisa laga rido ama bambaanooyin culus.

Maraykanka iyo Ruushka labaduba waxay awoodaan in ay geeyaan wax ka badan madaxyada nukliyeerka ee loo qoondeeyay iyada oo Washington iyo Moskow ay leeyihiin isku darka in ka badan 13,000 oo madaxyada dagaalka ah – oo ka dhigaya qiyaastii 90% hubka nukliyeerka adduunka, sida lagu sheegay xogta ay bixisay Ururka Xakamaynta Hubka.

Ka dib tartankii hubka nukliyeerka ee inta badan soo afjaray burburkii Midowgii Soofiyeeti, Qaramada Midoobay waxay ku riixaysay hub ka dhigista nukliyeerka iyo madaxyada dagaal ee caalamiga ah ayaa hoos u dhacay tan iyo markii ay gaareen heerkoodii ugu sarreeyay 1985, markii in ka badan 70,000 oo madaxyada dagaalka lagu qiyaasay inay ka kooban yihiin caalamka kaydadka hubka.

Qudbada Putin ayaa ku soo beegantay saddex maalmood ka hor sannad guuradii koowaad ee ka soo wareegtay duulaankii Ruushka ee Yukrayn.

Ruushka ayaa sii waday weerarka uu ku hayo Yukrayn sanadkii la soo dhaafay in kasta oo ay reer galbeedku cunaqabatayn iyo khasaare ka soo gaareen dagaalka. Difaaca dalka Yukrayn ayaa waxaa taageeray dalal kale oo badan, kuwaasoo intooda badan ku sugan Galbeedka.

Saraakiisha Yukrayn ayaa sheegay inay filayaan in Ruushku uu sare u qaadi doono duullaanka uu ku hayo Moskow qirashada sannad-guurada ka soo wareegtay dagaalka 24-ka Febraayo.

MD Joe Biden iyo MD dalka Yukrayn Volodymyr Zelenskyy oo ku kulmay qasriga Mariinsky

MD Joe Biden ayaa Isniintii la kulmay Madaxweynaha Yukrayn Volodymyr Zelenskyy qasriga Mariinsky si uu ugu dhawaaqo nus bilyan doolar oo dheeri ah oo kaalmada Mareykanka ah. Maraykanka ayaa horey ugu taageeray Yukrayn tobanaan balaayiin doolar oo gargaar maaliyadeed iyo qalab milatari ah.

Kaalmada cusub waxaa ka mid ah madaafiicda loogu talagalay kuwa hawo-mareenada ah, gantaalada lidka taangiyada, raadaarka hawada iyo gargaar kale laakiin ma bixiso hub cusub oo horumarsan.

MD Joe Biden waxa uu sheegay in uu booqday Yukrayn si uu ula kulmo mudane Zelenskyy oo “dib u xaqiijino sida ay uga go’an tahay dimuquraadiyadda, madax-banaanida, iyo jiritaanka dhuleed ee Yukrayn.” Waxa uu sheegay in Putin uu yahay “khalad dhintay” isagoo aaminsan in Yukrayn ay daciiftay markii uu bilaabay duulaanka sanad ka hor.

“Waxaan la kulmayaa madaxweyne Zelenskyy iyo kooxdiisa si aan uga wada hadalno taageeradayada Yukrayn,” Joe Biden ayaa ku yiri hadal uu soo saaray Isniintii. “Waxaan ku dhawaaqi doonaa keenista qalab kale oo muhiim ah, oo ay ku jiraan rasaasta madaafiicda, nidaamyada ka hortagga hubka, iyo radar-ka-ilaalinta hawada si ay gacan uga geystaan ilaalinta dadka reer Yukrayn duqeymaha hawada. Shirkadaha isku dayaya inay ka baxsadaan ama buuxiyaan mashiinka dagaalka ee Ruushka.”

Al-Shabaab waa eray af carabi ah laakiin Afsoomaali ahaan wuxuu noqonayaa “Dhallinyarada,” waa koox fahmay sirta siyaasadda Soomaaliya. Maxaa yeelay magaca ay baxsadeen waxaad ka dareemi kartaa sida ay ugu faa’idaysteen dhalinyarada. Waxay qabsatay caasimadda Muqdisho dabayaaqadii 2000-meeyadii, laakiin olole millatari oo uu hoggaaminayo Midowga Afrika (MA) oo ay taageerayaan Mareykanka iyo saaxiibada kale ee reer galbeedka ayaa dib uga riixay caasimada dalka.

Kacdoonka lagu wado Al-shabaab waxa uu noqday mid adkeysi leh oo weli ah caqabada amni ee ugu weyn ayaa ka jira Soomaaliya, waxayna bilaabeen ficilada ah ku dhifo oo ka dhaqaaq. Waxay gacanta ku hayeen qaybo badan oo ka mid ah koonfurta Soomaaliya laakiin maanta waxaad u malaysaa in kabahooda lala gashtay sidii uu u yimid MD Xassan Sheekh Maxamuud (4.5) oo ah madaxweyne lagu soo doortay nidaamka 4.5 madamaa Soomaaliya aysan ka jirin doorasho xalaal ah, shacabkana aysan waxbo dooranin. Waxayna sii waddaa weerarada halista ah ee ka dhanka ah ciidamada caalamiga ah iyo dadka rayidka ah ee aan waxbo galabsanin.

Dhanka kale, Al-Shabaab oo khatarteeda aan leexleexadka lahayn ayaa marar badan ku qasabtay Midowga Afrika inay dib u qiimeeyaan ka bixitaankooda laakiin hadda kama dambeys waxaa la go’aamiyey inay ka baxaan Soomaaliya 2024.

Laakiin, wali ma iswaydiisay sababta dhalinyaradeena ugu biiraan ururkaan halista badan ee Al-shabaab?

Warbixin cusub oo ay soo saartay Qaramada Midoobay ayaa lagu sheegay in sababta ugu weyn ee ay dadku ugu biiraan kooxaha xagjirka ah ee ka howl gala waddamada ka hooseeya saxaraha ee Afrika aysan ahayn arrin ku saabsan diin.

Daraasaddan ayaa lagu ogaaday in dadka ay qortaan kooxahaas ay ujeeddadooda ugu muhiimsan tahay si ay shaqo u helaan. Barnaamijka Horumarinta ee Qaramada Midoobay oo soo saaray warbixintan ayaa sameeyay ra’yi aruurin laga qaaday kumannaan qof oo ku kala nool siddeed dal oo ku yaalla Afrika.

Waddamada daraasadda laga sameeyay waxaa ka mid ah Soomaaliya oo ay ka howl gasho kooxda Al-Shabaab, Maali oo ay Al-Qaacida ku leeyihiin saldhigyo iyo Nayjeeriya oo ay ka shaqeyso kooxda Boko Haram.

Boqolkiiba 17 ka mid ah dadkii la wareystay oo keliya ayaa sheegay in ay diin darteed ugu biireen kooxaha xagjirka ah, halka 40% ay sheegeen in faqriga uu yahay waxa ugu weyn ee ay rabeen in ay ka badbaadaan. Waxbarashada ayaa sidoo kale muhiim ah, iyadoo ay aad u yar tahay tirada dadka wax bartay ee ka mid noqda kooxaha ay ka mid tahay Al-Shabaab, sida lagu sheegay warbixinta Qaramada Midoobay.

Sanadkii 2021, ku dhawaad kala bar ka mid ah dhimashooyinka lala xiriiriyo kooxaha argagixisada ayaa ka dhacay dalalka Afrika ee ka hooseeya saxaraha. Madaxa xafiiska Dambiyada iyo Daroogada ee Qaramada Midoobay Ghada Waly ayaa sheegtay in 2021-kii ay dalalka ka hooseeya saxaraha ee Afrika ku geeriyoodeen kalabar ka mid ah 3,500 qof oo ay dileen kooxaha argagixisada.

Ms Waly ayaa shegetay in ay wanaagsan tahay in la ogaado sababaha ugu waaweyn ee horseeda ku biirista kooxaha xagjirka ah. Baaritaanno kale oo natiijadooda lagu soo bandhigay warbixinta ayaa lagu ogaaday in ilaha dhaqaalaha ee ay lacagaha ka helaan kooxaha jihaad doonka ah ee Afrika ay ka mid yihiin godadka laga qoto macdanta.

Hase ahaatee dhinaca Soomaaliya waxay Qaramada Midoobay horay u sheegtay in dhaqaalaha ugu badane e soo gala Al-Shabaab uu yahay mid kasoo xarooda canshuuro ay ka qaadaan shacabka. Warbixintan ugu dambeysay ayaa soo baxday xilli uu bilihii lasoo dhaafay Soomaaliya ka socday dagaal ay dowladda ku sheegtay in lagu burburinayo Al-Shabaab.

‘Waxaan Al-Shabaab kula dagaallameynaa fikir ahaan’

Dowladda Soomaaliya ayaa bilihii lasoo dhaafay si xowli ah u wadday dagaal ka dhan ah Al-Shabaab oo ay ka caawinayeen maleeshiyo deegaanno is abaabulay, halka dalalka saaxiibka la ahna ay ku taageerayeen ololahaas.

MD Xasan Sheekh Maxamuud (4.5) oo tan iyo markii dib loo soo doortay bishii Maay ee sanadkii lasoo dhaafay dardar gelinayay dagaalka ka dhanka ah Al-Shabaab ayaa sheegay in kooxdan ay ula tacaali doonaan siyaabo kala duwan.

“Ujeeddadeennu waa inaan Al-Shabaab ula dagaalanno qaab ku dhisan fikir Islaami ah, oo aan tusno dadka in ay dowladdu difaacayso diintooda. Tanina micnaheedu waa in la billaabo dagaal aan loo kala harin,” ayuu yiri.

Waa maxay saamaynta ay Al-shabaab ku leedahay gobolka Geeska Afrika?

Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay ayaa u fasaxay Midowga Afrika in ay hoggaamiyaan ciidamo nabad ilaalineed oo caalami ah oo ka hawlgala Soomaaliya, kuwaas oo loo yaqaan magaca AMISOM oo maanta loo yaqaano ATMIS, horraantii 2007. Waajibkooda koowaad waxa ay ahayd in ay ilaaliyaan dawladda ku meel gaarka ah ee dalka oo hadda dib ugu soo laabatay awoodda Muqdisho, kana baxday kumeel gaarnimo. Uganda ayaa ah dalkii ugu horeeyay ee ciidamo u soo diro Soomaaliya oo hoos yimaada AMISOM, waxaana ay sii joogtaysay ciidamada ugu badan. Ciidamada kale ayaa ka kala socda Burundi, Itoobiya, Kenya, iyo Jabuuti. Laga bilaabo 2022, hawlgalku wuxuu ka koobnaa ilaa labaatan kun oo askari.

Al-Shabaab ayaa markii ugu horeysay ka fulisay weeraro meel ka baxsan Soomaaliya sanadkii 2010-kii, markaasoo weeraro ismiidaamin ah oo ay ku dhinteen 74 qof ay ka dhaceen caasimadda Uganda ee Kampala. “Waxaan fariin u direynaa wadan walba oo diyaar u ah inuu ciidamo u soo diro Soomaaliya, waxayna sheegtay inay la kulmi doonaan weeraro ka dhan ah dhulkooda” ayuu yiri afhayeenka kooxda ee xiligaasi.

Sannadkii 2013-kii, dagaalyahannada Al-shabaab ayaa sheegatay mas’uuliyadda weerar lagu qaaday xarun laga dukaameysto oo Nayroobi ku taalla oo ay ku dhinteen 67-qof, iyadoo sannadkii 2015-kii ay kooxdu 148-qof ku dishay weerar ay ku qaadday jaamacad ku taalla magaalada Gaarisa. Weerarkan ayaa ahaa kii ugu khasaaraha badnaa ee ka dhaca dalka Kenya tan iyo sanadkii 1998-dii.

Dhowaan ayay aheyd markii dagaalyahanada Al-Shabaab ay ka faa’iideysteen dagaalada sokeeye ee ka socda dalka Itoobiya, iyaga oo bartimihii 2022-ka weerar ku qaaday bariga dalkaasi. Kooxda ayaa sheegtay in ay ku dileen tobonaan askari oo Itoobiyaan ah dagaaladii maalmihii xigay, inkastoo ciidamada Itoobiya ay si dhab ah u hakiyeen duullaankii ay ku soo qaadeen, haddana Al-Shabaab ayaa weli khatar ku ah xuduudka.

Muddo sanado ah, Midowga Afrika iyo Qaramada Midoobay waxay eegayeen in la baabi’iyo AMISOM oo lagu wareejiyo mas’uuliyadda amniga ee ciidamada Soomaaliya, laakiin waxay si isdaba joog ah u cusbooneysiiyeen howlgalka marka loo eego xasillooni darro joogto ah. Bishii Abriil 2022, Midowga Afrika wuxuu ku dhawaaqay hoos u dhacan iyagoo magaca AMISOM u beddelay Hawlgalka Ku-meel-gaarka ah ee Midowga Afrika ee Soomaaliya (ATMIS), inkasta oo waajibaadkoodu uu inta badan sii socdo kuwii ka horreeyay. ATMIS waxa la filayey in ay shaqaalaheeda ku dhinto laba kun dhamaadka sanadkaas, iyada oo ujeedada ugu danbeysa ee ah in la soo gebagebeeyo hawlgalada dhamaadka 2024ka.

Wasiirka Difaaca Israa’iil Benny Gantz ayaa sheegay in Israa’iil ay qaadi karto weerar millatari oo ay ku beegsanayso xarumaha Nukliyeerka ee Iiraan muddo laba ilaa saddex sano ah gudahood, Wasiirka Difaaca Benny Gantz ayaa Arbacadii u sheegay arday ka qalin jebisay Ciidanka Cirka ee Israa’iil, isagoo ku faanay in waddanku “si weyn u kordhiyey diyaargarowgiisa sannadihii la soo dhaafay, isu diyaarinta suurtagalnimada weerar lagu qaado Iiraan.”

Ra’iisel wasaaraha xilka ka degaya Yair Lapid ayaa caddeeyay in weerarkan oo kale uu jawaab u noqon doono “halisyada aan u aragno inay jiraan,” isagoo u xaqiijiyey duuliyayaasha cusub ee la soo shaqeeyay ee ka sarreynta militariga Israa’iil isagoo uga digay “cadowga” waddanka “in aysan jirin dowlad Israa’iil ah oo oggolaan doonin Iiraan. Haddii ay lagama maarmaan noqoto in wax laga qabto, waanu ku dhaqaaqi doonaa.”

Yair Lapid waxaa bedelay Benjamin Netanyahu markii dowladda cusub ee la doortay Khamiistii la dhaariyay. Ra’iisul wasaarihii ugu waqtiga dheeraa ee Israa’iil ilaa laga soo bilaabo sannadkii hore, Netanyahu waa nin ka go’an Iiraan oo saadaaliyay in Jamhuuriyadda Islaamiga ah ay yeelan doonto bam nukliyeer ah saddex sano gudahood tan iyo 1992.

Si kastaba ha ahaatee, saadaasha sirdoonka milatari ee Israa’iil kuma jirto in Tehran ay bamka hesho mar dhow, si kastaba ha ahaatee. Taa baddalkeeda, waddanku “wuxuu ku sii wadi doonaa waddada uu hadda ku socdo ee horumarka gaabiska ah” ee hubka nukliyeerka, warbixin ay aragtay Israa’iil Hayom Axaddii ayaa saadaalisay, iyada oo intaa ku dartay “Iiraan kaliya waxay bedeli doontaa siyaasaddeeda haddii cunaqabatayn xad dhaaf ah lagu soo rogo; markaas waxay go’aansan kartaa in la dardargeliyo tayeynta ilaa darajada militariga.”

Halka Iiraan ay shaaca ka qaaday bishii hore inay 60% ka soo saarayso uranium-ka tayaysan laba ka mid ah warshadaheeda Nukliyeerka, heerka hubku wuxuu u baahan yahay 90% nadiif ah. Tehran ayaa muddo dheer ku adkaysanaysay in barnaamijkeeda Nukliyeerku uu gabi ahaanba nabdoon yahay dabeecad ahaan, in kasta oo madaxa Ururka Tamarta Atoomikada uu bishii Ogoosto sheegay inay awood farsamo u leeyihiin inay bam ku dhisaan haddii ay rabaan.

Iyadoo qaar ka mid ah wada-hawlgalayaasha heshiiskii nukliyeerka ee hadda burburay ee 2015 ee xaddiday kobcinta Yuraaniyaamka Iiraan 4% ay sameeyeen dadaallo dib loogu soo nooleynayo heshiiska, Tehran waxay ku eedeysay Mareykanka inuu dhagxaan wada xaajoodka xitaa halka Israa’iil ay ku boorisay Washington inay gebi ahaanba joojiso heshiiska. Israa’iil waxay wacad ku martay inay sii wadi doonto mowqifkeeda cadawtinimo iyadoon loo eegin, iyadoo ku adkaysatay in Tehran ay go’aansatay inay “dhisato hub nukliyeer ah oo khatar gelinaya jiritaanka Israa’iil” iyo heshiis kasta oo suurtagal ah oo kaliya ayaa ka caawin doona inay taas fuliyaan.

Hogaamiyaha Kuuriyada Waqooyi Kim Jong-un ayaa ku baaqay in la sii xoojiyo awooda difaaca dalka sanadka soo socda, isaga oo sabab uga dhigay xaalada kacsan ee gacanka Kuuriya. Cinwaanka Kim ee Arbacadii ayaa daba socday bilo ay si joogto ah gantaalaha u ridday Pyongyang, iyadoo warbaahinta qaarkeed ay sheegtay in waddanku uu xitaa sameeyay rikoor cusub.

Wakaaladda wararka dhexe ee Kuuriya (KCNA) ayaa ka warbixisay khudbadii hogaamiyahan ka hor shirka lixaad ee la balaariyay ee golaha dhexe ee xisbiga shaqaalaha ee 8aad, kaas oo Kim, iyo waxyaabo kale, uu ku soo bandhigay aragtidiisa ku wajahan Jamhuuriyadda Dimuqraadiga ah ee Kuuriya (DPRK) ciidamada 2023.

Sida laga soo xigtay qoraalka, madaxa Kuuriyada Waqooyi waxay carrabka ku adkeeeen in waddanku uu wajahayo “xaalad adag oo cusub oo la abuuray.” Iyadoo taas maskaxda lagu hayo, Kim “wuxuu dejiyay yoolal cusub oo muhiim ah oo lagu xoojinayo awoodaha is-difaaca ee isku-tiirsanaanta.”

Warbaahinta dowladda, si kastaba ha ahaatee, ma aysan shaacin waxa dhabta ah ee hadafyadaasi yihiin.

Wakaaladda KCNA ayaa sii waday in ay ka warbixiso in hoggaamiyaha ugu sarreeya uu caddeeyay “ujeedka halganka ka dhanka ah cadowga” kaas oo ay tahay in xisbiga iyo xukuumadda DPRK ay u hoggaansamaan si ay u difaacaan “madaxbanaanida qaranka iyo danaha qaranka Waqooyiga Kuuriya.”

Sida laga soo xigtay wakaaladda wararka ee Reuters, Pyongyang ayaa sanadka 2022-ka dhigatay rikoorka tirada gantaallada ay ridday, tiradaas oo loo malaynayo inay ku jiraan dhawr gantaal oo ballistic ah iyo kuwa safar ah.

2021, hoggaanka waddanku wuxuu ku dhawaaqay qorshayaal lagu horumarinayo tiro “mudnaanta ugu sarreysa” hub istiraatiiji ah, oo ay ku jiraan hubka taatikada ah ee nukliyeerka, madax-xanuunnada duullimaadyada hawada sare, maraakiibta quusta ee tamarta nukliyeerka iyo dayax-gacmeedka sahaminta.

Jimcihii la soo dhaafay, Kuuriyada Waqooyi ayaa laba gantaal oo ballistic ah ku ridday badda meel ka baxsan xeebta bari. Tani ayaa timid maalmo kadib markii KCNA ay sheegtay in militariga dalkaasi ay ku guuleysteen tijaabinta dayax gacmeedkooda basaaska oo ay wateen laba gantaal.

In kasta oo Kuuriyada Koonfureed iyo Maraykanku ay si joogto ah ugu eedeeyaan Waqooyiga inay xasillooni darro ka wadaan gobolka, Pyongyang waxay ku adkaysanaysaa in badan oo ka mid ah soo-bandhigyadu ay ka jawaabeen dhoolatusyada milatari ee wadajirka ah ee Seoul-Washington ee gacanka.

Dhawaan ayay ahayd markii usbuucii hore ay labada dal soo gabagabeeyeen dhoolatus ay ku muujinayeen diyaaradaha Maraykanka ee B-52 ee awooda Nukliyeerka iyo diyaaradaha dagaalka ee Kuuriyada Koonfureed.

Xiisada u dhaxaysa Koonfurta iyo Waqooyiga ayaa sii korodhay Isniintii, markii tiro ka mid ah UAVs, oo loo maleynayo in Kuuriyada Waqooyi ay dirtay, ay u gudbeen hawada Kuuriyada Koonfureed.

Militeriga Seoul ayaa ku guuldareystay inay toogtaan mid ka mid ah iyaga, taasoo keentay in madaxweynaha Kuuriyada Koonfureed Yoon Suk-yeol uu wacad ku maray inuu jawaab adag ka bixin doono haddii ay dhacdo “daandaansi” dheeraad ah oo ay sameyso DPRK.

Ruushka ayaa Khamiistii sheegay in sahayda nidaamka gantaalaha Patriot ee Maraykanka ee Yukrayn, oo lagu dhawaaqay booqashadii madaxweynaha Yukrayn Volodymyr Zelensky ee Washington, aysan gacan ka geysan doonin xallinta khilaafka ama ka hortagga Ruushka inuu gaaro yoolalkiisa.

Isagoo wacay wariyaasha, afhayeenka Kremlin Dmitry Peskov wuxuu sheegay in aysan jirin wax calaamado ah oo diyaar u ah wadahadal nabadeed intii lagu jiray booqashadii Zelensky, taas oo caddaynaysa in Maraykanku uu la dagaallamayo dagaal wakiil ah oo lala galo Ruushka “ilaa ugu dambeeya ee Yukreeniyaan.”

MD Zelensky ayaa u sheegay kongress-ka Mareykanka Arbacadii in gargaarka dalkiisa uu yahay maalgashi lagu sameeyo dimoqraadiyadda isagoo ku baaqay dagaal ka dhan ah Nazis ee Dagaalkii Labaad ee Adduunka si uu ugu cadaadiyo caawinaad dheeri ah oo ku aaddan dagaalka ka dhanka ah Ruushka.

Faallooyinka Zelensky ayaa yimid iyadoo Jamhuuriga – oo qaarkood ay ka dhawaajiyeen shakiga sii kordhaya ee ku saabsan u dirida gargaarka badan ee Yukrayn – ayaa lagu wadaa inay la wareegaan Aqalka Wakiilada Mareykanka ee Dimuqraadiyiinta Janaayo 3.
Mareykanka ayaa ku dhawaaqay 1.85 bilyan oo kale oo kaalmo militari ah oo loogu talagalay Yukrayn, oo ay ku jirto nidaamka difaaca hawada ee Patriot si uu uga caawiyo inay ka hortagto gantaalada Ruushka.

Zelensky wuxuu sheegay in nidaamka Patriot uu ahaa tallaabo muhiim ah oo lagu abuurayo gaashaanka hawada. “Tani waa sida kaliya ee aan uga joojin karno gobolka argagixisada qalabkeeda ugu weyn ee argagixisanimada – suurtagalnimada in lagu garaaco magaalooyinkeena, tamartayada,” Zelensky ayaa u sheegay shir jaraa’id oo ka dhacay Aqalka Cad, isagoo garab taagan Madaxweyne Joe Biden.

“Waxaan jeclaan lahayn inaan helno Patriots badan … waxaan ku jirnaa dagaal,” Zelensky ayaa u sheegay saxafiyiinta Aqalka Cad.
Qaar ka mid ah jamhuuriyada ayaa ku booriyay in la joojiyo gargaarka iyo in la baaro sida lacagta loo qoondeeyay loo isticmaalay.
Ruushka ayaa sheegay in uu “hawlgalkiisa gaarka ah” ka bilaabay Yukrayn 24-kii Febraayo si uu uga takhaluso waddaniyiinta iyo ilaalinta bulshada ku hadasha afka Ruushka. Yukrayn iyo reer galbeedka ayaa ku tilmaamay ficilada Ruushka dagaal gardaro ah oo aan laga fiirsan oo lagu dilay.

Koongarasku wuxuu qarka u saaran yahay inuu ansixiyo $ 44.9 bilyan oo dheeri ah oo gargaar deg-deg ah oo militari iyo dhaqaale ah, oo ka badan $ 50 bilyan oo horay loogu diray Yukrayn sannadkan iyadoo colaadda dhuleed ee ugu weyn Yurub tan iyo Dagaalkii Labaad ee Adduunka uu sii socdo.

Afhayeenka Golaha Amniga Qaranka ee Aqalka Cad John Kirby ayaa sheegay in Washington aysan arkin wax calaamad ah oo muujinaya in madaxweynaha Ruushka Vladimir Putin uu doonayo inuu ku lug yeesho nabad-dejin.

Kaaliyaha Zelensky, Mykhailo Podolyak, ayaa sheegay in Maraykanku “ugu dambeyntii tilmaamay saldhigga” khilaafka. “1. Ruushku waa inuu lumiyaa. 2. Ma jiro ‘dhul lagu beddelanayo been abuur/adduunyo’ tanaasul. 3. Yukrayn waxay heli doontaa dhammaan gargaarka milatari ee lagama maarmaanka ah. Inta suurtogalka ah. 4. Ma jiro qof dan ka leh ‘hadalka nagula hadlaya’ ee Ruushka …” ayuu ku soo qoray Twitter.

Yukrayn waxa ay la kulantay duqeymo isdaba joog ah oo Ruushku ku bartilmaansaday kaabayaasheeda tamarta toddobaadyadii la soo dhaafay, taas oo malaayiin qof ka dhigaysa koronto la’aan ama biyo socda xilliyadii jiilaalka.

Zelensky wuxuu u hambalyeeyay shaqaalaha korontadu inay shaqeeyaan saacad kasta, iyagoo isku dayaya inay nalka shidaan markay calaamadeeyeen Maalinta Injineerada Korontada Khamiista, maalin ka dib xilliga qaboobaha, maalinta ugu gaaban sanadka.
“Xitaa haddii cadowgu si ku-meel-gaar ah nooga tagi karo iftiin la’aan, weli kuma guuleysan doono inuu naga tago annaga oo aan dooneynin inaan wax saxno, hagaajinno oo aan caadi ku soo celino,” ayuu ku yiri Telegram. “…Si wadajir ah ayaan uga adkaan doonnaa mugdi kasta.

Wakaaladda wararka ee TASS ayaa mar sii horreysay soo xigatay safiirka Ruushka ee Mareykanka in booqashadii Zelensky ee Mareykanka ay xaqiijisay in hadallada Washington ee ku saabsan in aysan dooneyn khilaaf kala dhexeeya Ruushka ay ahaayeen erayo madhan.

Tallaabooyinka daandaansiga ah ee Maraykanku waxay horseedeen koror, cawaaqibka kuwaas oo aan macquul ahayn in la qiyaaso, TASS ayaa soo xigtay Anatoly Antonov.

Moscow ayaa sheegtay todobaadkii hore in nidaamyada Patriot, haddii la geeyo Yukrayn, ay noqon doonto bartilmaameed sharci ah oo weerarrada Ruushka ah.