Kenya: Dhimashadii ugu darneyd ee la xiriirta cibaado diineed: Tobanaan qof oo is-dilay ayagoo aaminsan inay la kulmayaan Nebi Ciise

Khasaaraha dhimasho oo ka dhacday meel u dhow magaalada xeebta ah ee Malindi, Kenya, halkaasi oo wadaad diimeed kirishtan ah uu xertiisa ku hoggaamiyey inay gaajo u dhintaan, ayaa Talaadadii gaartay 90 qof, sida uu sheegay wasiirka arrimaha gudaha.

Wadaad diinta Kiristanka faafinayay oo la sheegay in uu u sheegay dadka raacsan inay gaajo u dhintaan. Meydadka caruur ayaa ka mid ah dadka dhintay. Booliiska ayaa sheegay in soo saarista ay socoto.

Hogaamiyaha kaniisadda, Paul Makenzie Nthenge ayaa xabsiga ku jira, iyadoo la sugayo in maxkamad lasoo taago. Paul Nthenge waa uu diiday in uu khalad sameeyay, balse waa la diiday in damiin lagu sii daayo. Waxa uu ku adkaysanayaa in uu xiray kaniisadiisa sanadka 2019-ka.

Waxa la sheegay in uu u sheegay kuwa raacsan inay gaajoodaan si ay “Ciise ula kulmaan”.

Waxaa la tuhunsan yahay inuu u sheegay inay cuntada ka soomaan illaa ay ka geeriyoodaan si ay ula kulmaan Nebi Ciise kahor inta aanu ku aasin xabaalayaal teedan dhul uu leeyahay. Waxaa la xiray markii booliska ay weerareen beertiisa horraantii bishan, wuxuuna weli ku jiraa gacanta booliska.

Telefishinka dowladda ee KBC ayaa ku tilmaamay inuu yahay “hogaamiye kooxeed”, waxayna sheegtay in ilaa hadda la aqoonsaday 58 xabaalood. Mid ka mid ah qabuuraha ayaa la rumeysan yahay inay ku jiraan meydadka shan qof oo isku qoys ah – saddex caruur ah iyo waalidkood. – Hay’adda Laanqeyrta Cas ee Kenya ayaa tirada dadka illaa hadda la la’yahay ku sheegtay 213 qof.

Wasiirka Arrimaha Gudaha Kithure Kindiki ayaa sheegay in ciidamada amniga “ay ballaarin doonaan howlgallada raadinta iyo badbaadinta si ay u badbaadiyaan tirada nololeed ee ugu badan uguna macquulsan.”

“Dhulka oo cabirkiisu yahay 320 hektar, qeybna ka ah beerta Shakahola ayaa waxaa hadda lagu calaamyeeyey aag dhibaato oo howlgal uu ka socdo,” ayuu yiri Kindiki mar uu booqday goobta.

Wasiirka ayaa sheegay in tani ay noqon doonto marxalad isbeddel oo ku saabsan sida dalka ula tacaalo halisaha xagjirnimada diimeed, islamarkaana ay hadda eegayaan dhacdo tan la mid ah oo la tuhumayo inay ka jirto degaanka Kalifi.

Kooxaha goobta qodaya ayaa helaya meydadka si wadareed iyo si kali kali ah loo xabaalay oo ku jira khabuureyaal lagu asteeyey caalamadda kirishtanka.

Wasiirka ayaa dhacdadan la xiriiray dhimasho cibaadeed uu hoggaaminayey wadaad Mareykan ah oo lagu magacaabi jiray Jim Jones, kaasi oo 900 oo ka mid ah xertiisa ay sun cabeen isna dileen 1978-kii.

Waa dhacdadii ugu dhimashada badneyd ee la xiriirta cibaado diimeed ee laga diiwaan-geliyo Kenya.

Wakaaladda Kenya, The Standard, ayaa sheegay in dhakhaatiirta cilmi-nafsiga ay qaadi doonaan tijaabada DNA-da ayna sameyn doonaan baaritaanno lagu ogaanayo in dhibbanayaasha ay u dhinteen gaajo iyo in kale.

Kenya waa dal diini ah, waxaana horey u jiray kiisas dad lagu soo jiiday kaniisado khatar ku ah dadka, waxayna ahayeen kuwa aan sharciyeysneyn.

Muxuu Madaxweynaha Kenya, William Ruto ka yiri dhacdhadaan?

Madaxweynaha Kenya, William Ruto, ayaa sheegay “in uusan jirin farqi” u dhexeeya wadaadada shar-wadayaasha ah sida Nthenge iyo argagixisada. “Argagixisadu waxay diinta u adeegsadaan inay horumariyaan falalkooda foosha xun. Dadka sida Mackenzie waxay u adeegsanayaan diinta inay sameeyaan wax la mid ah.

“Waxaan faray hay’adaha mas’uulka ka ah inay arrintan qaadaan oo ay ka soo baxaan asalka iyo gunta hawlaha … dadka doonaya inay u adeegsadaan diinta si ay u horumariyaan fikrado yaab leh oo aan la aqbali karin.”

Dhacdadii ugu dambeysay ma ahan khilaafkii ugu horreeyay ee ku saabsan Nthenge, kaasoo wajahay eedeymo 2017 iyo 2018 ee ku saabsan xagjireynta carruurta da’da dugsiga iyo inuu kaniisaddiisa u furo qaab musuqmaasuq ah. Dadka u dhaqdhaqaaqa xuquuqda waxay aaminsan yihiin in cibaadaysigu uu ku jiray hawlo sharci darro ah “sanado”.

Amason Kingi, oo ah afhayeenka senate-ka Kenya, ayaa yiri: “Argagaxa soo shaac baxday ee ah dhimashada Shakahola waa inay noqotaa mid baraarujin u ah qaranka, gaar ahaan Adeegga Sirdoonka Qaranka iyo barnaamijka booliska bulshada.

“Sidee dembigaas foosha xun, loo abaabulay oo la fuliyay muddo dheer, uga baxsaday radar-ka nidaamkayaga sirdoon?”

Nthenge ayaa la xiray bishii hore kadib markii labo caruur ah ay gaajo ugu geeriyoodeen gacanta waalidkood. Waxaa lagu sii daayay damiin lacageed oo dhan 100,000 oo shilinka Kenya ah ($736.20), balse wuxuu isku dhiibay booliiska kadib weerarkii Shakahola.

Dhaqdhaqaaqyada lagu xakameynayo diinta ee dalka Masiixiyiinta ah ayaa si adag looga soo horjeeday waayadii hore, waxaana loo arkaa isku dayo lagu wiiqayo dammaanad qaadka dastuuriga ah ee kala qaybinta kaniisadda iyo dawladda.