Connect with us

Dhaqan, Af, iyo Taariikhda

Marxaladihii Waxbarashada iyo Sicto College

Published

on

 


Nolosha miyigu waa nolol adag, adayga ay leedahayna waxa si gaar ah u sii dareemi kara qofka da’da yar ama carruurta ah. Rafaadkii dadka iyo xaalladdii adkayd ee ay abaartii Dabadheer 1974 dhalisay, in kasta oo ahayd dhibaato dadkayga iyo dalkaygaba ku lahaa saamayn weyn oo dad iyo duunyaba lagu waayey, haddana aniga iyo intii ila da’da ahaydba waxay u ahayd fursad cusub oo aannu ku helnay waxbarasho isla markaana aannu kaga raysanay noloshii adkayd ee miyiga. Halkudhig caan ah ayaa yidhaahda “In every crisis there is an opportunity” – Dhibaato kasta fursad baa ku lammaan.

Waxbarashadaydii iigu horraysay waxaan ka bilaabay iskuul la odhan jiray Ganaane oo ku yaallay meesha la yidhaa Dujuuma. Wuxuu ahaa meel aan haba yaraatee lahayn saansaan iskuul: muu lahayn sibidh, albaab iyo daaqado midnaba. Fasalkaygii iigu horreeyey wuxuu ahaa waab hoostii ama dhawr laamood oo foodda la isu geliyey. Wax agab ama qalab waxbarasho u eg, waxa fasalkayga dhex yaallay sabuurad madow oo la sudhay tiir-dhexaadkii waabka. May jirin kuraas iyo wax kaloo lagu fadhiisto midnaba. Qof hela gambadh, ku hela daasad, qof dhagax ku fadhiista iyo mid dhulka fadhiistaba, arday walba wuxuu ku fadhiisan jiray kolba wixii uu helo.

Waxbarashadu waxay ahayd mid aad u tayo sarraysa, macallimiintayaduna waxay ahaayeen kuwo u tababbarnaa xirfadda waxbarashada iyo nidaamka barbaarrinta ardayda. Macallimiintu waxay waqti badan ku bixin jireen sidii ay wax noo bari lahaayeen. Subax kasta, ka hor intaan fasallada la gelin, waxa si nidaamsan safaf loo istaagi jiray fasallada hortooda waxana khasab ahayd in la qaado hees la odhan jiray “Guulwade Siyaad”.

Aniga iyo carruur kale oo aannu isku fasal ahayn waxaa na lagu daray wax la odhan jiray “Ubaxa Kacaanka,” waxana nala bari jiray heeso lagu ammaanayo hoggaanka dawladdii kacaanka. Heesihii kacaanka waxaan ka xusuustaa: “kuwii noo abaabulay, noo furay albaabbada, aabbaheen Siyaad iyo ilaah baa mahadda leh”. Gelinka dambe waxaannu tegi jirnay malcaamado Quraanka na lagu bari jiray. Guryaha aannu deggenayn waxay ahaayen guryo carshaan ah oo loogu talagalay in la dejiyo dadkii abaaraha ku tabaaloobay, guryaha dhexdooduna may lahayn koronto ama laydh. Habeenkii waxaannu casharrada ku akhrisan jirnay laydhka biraha jidadka (Street light) hoostooda oo aannu koox-koox wax u wada akhrisan jirnay.

Abaal aan duugoobayn waxaan u hayaa walaalahay aniga iga waaweynaa oo si weyn iiga caawin jiray xagga waxbarashada, oo nin walba kalaaskii uu ka baxay ayuu casharradiisa u sii gudbin jiray ka hoos uga yar. Taasi waxay i geyeysiisay inaan guud ahaanba waxbarashada ku fiicnaado. Inaan fasalkayga ugu xarriifsanaado oo aan mar walba ardayga kowaad/labaad noqdo in kasta oo ay ii keentay cadaawad ay ii qaadeen qaar ka mid ahaa carruurtii aannu isku kalaaska ahayn, haba ugu sii darnaato gabadhii fasalkayga horjoogaha (Alifle) u ahayd oo magaceeda la odhan jiray Biyood (Muumina). Muumina waxay maalin walba iga gudbin jirtay war been-abuur ah iyo denbiyo aanan samaynin oo ay u sheegi jirtay macallimiinta. Cadaawaddii ay gabadhaasi ii qaadday waxay markii dambe gaadhay in qoyskayaga iyo qoyskii Muumina ay isku laayeen. Qof kasta oo ka faa’iidaysta fursadaha nololeed ee la soo gudboonaada wuxuu ka gaadhi karaa guul iyo horumar. Guushana cid walba ma soo dhoweyso kumana faraxdo, gaar ahaan ciddii uu tartanku ka dhexeeyo.

Heer kasta oo ay tahayba noloshu waxay leedahay tartan loo tartamayo sidii uu qof walba uga faa’iidaysan lahaa fursadaha nololeed ee la soo gudboonaada. Waxaan ku soo koray nolol ay saldhig u tahay in qofku ku tooso hawsha markaa hortaalla isla markaana uu ka faa’iidaysto fursadaha nololeed ee la soo gudbonaada. Markaan xasuustaydii carruurnimo dib u raaco, maan ahayn keliya ardayga kalaaskayga ugu xarriifsan xagga tacliinta; balse waxa kale oo aan ahaa ardayda fasalkayga ugu yar, isla markaana xagga kubbadda cagta ugu liita.

In kasta oo sannadihii danbe ee dalku galay marxalad siyaasadeed oo qallafsan isla markaana ay hoos u dhaceen dhinac kasta adeegyada bulshadu, dhibaatadaasina ay saamayn iyo dib dhacba ku lahayd dedaalkaygii waxbarasho, haddana wakhtiyadaa adag ayaan ku soo dhammaystay inta badan marxaladihii aasaasiyaadka waxbarashada.

Waxaana la soo gaadhay in aannu wabarashadii iyo cilmiba kala fogaannay xilliyadii lagu jiray halgankii lagaga soo horjeeday dawladdii milateriga ahayd iyo hoggaamiyihii madaxa adkaa ee Siyaad Barre.

Balse markii Dawladdii dhexe ee Soomaaliya burburtay tacliintiina way sii burburtay oo lama helayn fursado wanaagsan oo tacliimeed. In kasta oo ay dhalatay Somaliland oo lagu dhawaaqay haddana may jirin muddooyinkii hore adeeg dawladeed oo waxbarasho iyo fursado kale oo waxbarasho marka laga tago iskuul khaas loo leeyahay oo ay magaalooyinka ka furteen muwaadiniin kala duwani. In kasta oo ay jireen dagaalladii sokeeye oo inta badan saamayn xun ku lahaa dalka guud ahaan, gaar ahaan degaannadayadii, haddana iskuul gaar loo leeyahay oo ku yaallay magaalada Burco oo la odhan jiray Universal waxaan ka bilaabay inaan barto luuqadda Ingiriisida, teebka iyo maaraynta xafiisyada.

Maadaama oo marba marka ka danbaysay uu dalku ka sii wanaagsanaanayey xagga nabadgelyada iyo degganaanshaha, waxay ii saamaxday in aan sii wato waxbarashadaydii dalka gudihiisa iyo debeddiisaba oo aan waxbarasho ugu baxay Dalka Hindiya iyo UK ilaa aan ka gaadhay Derajada labaad ee Jaamacadda Master, welina aan wado oo aanan joojin waxbarashadii.

Markii aan ka soo noqday Hindiya, waxaan aasaasay machad lagu dhigto culuumta Kombuyuutarka (Computer), maamulka iyo maaraynta, iyadoo ay hindisaha igu dhalisay dareenkii igu jiray oo ahaa in aan horumariyo aqoontii Farsamada IT-ga ee aan soo bartay kuna shaqaynayay xilligaa. Si aan u xoojiyo xirfadda shaqo iyo aqooneed, waxaan qorsheeyey in aan wax barta, waxna baro dadka. Waxaanay ka mid ahayd waxyaalihii igu kelifay in aan aasaaso oo aan bilaabo Machad la odhan jiray SITCO (Science and Information Technology College) oo aan ugu talagalay in laga barto qaybaha kala duwan ee culuumta.

Markii aan bilaabayey Machadkii SITCO, maan haysanin dhaqaale badan ama qalabkii iyo agabkii lagama maarmaanka ahaa ee lagu bilaabi lahaa Iskuulka. Agabka keliya ee aan haystay wuxuu ahaa hal Computer oo aan Hindiya kala imi iyo hal Computer oo uu lahaa nin aannu saaxiib nahay, saddex computer oo kalena waan amaahday. Shantaa computer baan dabadeed iskuulkii ku bilaabay. Waxa xusid mudan in aanan anigu isku ogayn inaan leeyahay hibo iyo haybad macallinimo oo aan arday wax ku bari karo, xilligaa ka horna kumaan soo shaqaynin shaqo macallinnimo. Laakiin, waxaan aaminsanaa in macallinnimadu aanay sideedaba ka soo hadhin kolba sida uu baruhu u diyaariyo casharrada uu bixinayo! Waqtigu aad buu cidhiidhi u ahaa, culays badan oo xagga shaqada ahina wuu i haystay, balse waxaan isku dayey inaan Iskuulkii waqti badan geliyo. Subixii 5 ilaa 6 subaxnimo ayaa waxaan bilaabi jiray inaan diyaariyo casharrada aan bixinayo maalinnimada iyo habeennimada. Maalintii iigu horraysay ee aan cashar bixiyo ee aan hor istaago fasal ay ardayi ka buuxdo, sidii aan u dhididay ee aan u far-ka-naxsanaa weli xasuustayda way ku sii sawiran tahay!

Arrintu si kastaba ha ahaatee, casharradii iigu horreeyey markaan bixiyey waxaan ka helay dhiirri-gelin iyo soo dhaweynba ardaydii aan wax u dhigayey kuwaasoo i dareensiiyey inay si fiican wax iiga fahmaan, sidoo kalena ay u bogeen qaabka aan casharrada ugu gudbinayo. Waxaan wax u dhigi jiray saddex fasal oo kala ahaa hal fasal oo 2:da maalinnimo ahaa oo aan u dhigi jiray Computer Networking iyo labo fasal oo habeenkii ahaa oo aan u dhigi Computer Programming iyo Computer Networking. Gelinka hore, waxaan shaqada ka rawixi jiray 12:00 duhurnimo waxanan ku soo noqon jiray 2:30-ka, Fasalkii maalinnimadu wuxuu iga dhammaan jiray 2:00 ilaa 2:10, dabadeedna qadadii oo Iskuulka la iigu keenay oo i sugaysa ayaan sida askarta oo kale u boobsiin jiray, ka bacdina 2:30-ka ayaan shaqada toos ugu noqon jiray taas oo aan ka soo rawixi jiray 6:00 fiidnimo. Markaan 6:00 maqribnimo shaqada ka rawaxo, waxaan toos u tagi jiray Iskuulka dabadeedna muddo saacad gudaheed ah (6:00 ilaa 7:00) ayaan isha sii marrin jiray casharradii aan diyaariyey ee aan ugu talagalay labada fasal ee aan habeenkii wax u dhigo.

7:00-da fiidnimo ayaan geli jiray kalaas Computer Programming ah waxanan dhammayn jiray 8:00-da. Dabadeedna waxaan ku xigsiin jiray kalaas kale oo Computer Networking ah, oo socon jiray 8:00 ilaa 9:30-ka. Run ahaantii wuxuu ahaa xilli aan ku tala-galay inaan tacab iyo dedaal aad u badan geliyo hawlaha baaxadda leh ee i hor yaallay. Maalinta Jimcaha mooyaane, maalin walba in ka badan 14 saacadood ayaanan madaxaba kor u qaadi jirin, oo ay ii ahayd mar aan ku mashquulsanahay shaqadaydii caadiga ahayd iyo mar aan ku mashquulsanaa diyaarrinta iyo dhigista casharradii Iskuulka, anigoo aad u daallan ayaan dabadeed ilaa 10-ka habeenimo gurigaygii ku noqon jiray. Muddo yar kaddib, Iskuulkii SITCO wuxuu noqday mashquul, magaciisiina kor buu u kacay, aad baana loo soo buux dhaafiyey. Waana arrimaha saldhigga u ahaa in Iskuulkii SITCO uu caan ku noqdo muddo yar gudaheed.

Si uu Iskuulka SITCO uga jawaabi karo baahiyihii maalin walba sii kordhayey ee xagga Cilmiga IT-ga, waxan lagama maarmaan u arkay inaan tayeeyo Manhajka iyo casharrada aan ka bixiyo Iskuulka SITCO. Dhinaca kale, muddadii aan Hindiya wax ka baranayey, waxaan arkay in qaabka Hindiya wax looga barto ay ka sahlan tahay sida Somaliland wax looga dhigto. Sidaa darteed, waxaan ku fikiray inaan fikrado cusub ku soo kordhiyo manhajkii laga dhigi jiray SITCO College. Waxa aannu allifnay aniga iyo macalimiintii buug cusub oo aan ku astayney qaybaha kala duwan ee Machadka laga barto.

SITCO wuxuu noqday xarun-waxbarasho oo caan ah, aad loo jecel yahay oo laga barto aqoonta casriga ah ee IT-ga. SITCO wuxuu isu beddelay Iskuul keligii is wada oo lugihiisa ku taagan.

Markay arrini halkaa marayso, ayaa waxa aniga igu soo kordhay culays weyn iyo mashquul la xidhiidha xagga shaqada shirkadda iyo dareen siyaasadeed oo marba marka ka danbaysa igu soo kordhayey. Haddaba, anigoo si qoto dheer uga fiirsanaya aayaha dambe ee SITCO oo haatan noqday xarun-aqooneed oo mustaqbal wacan leh, ayaa waxaan ku fikiray inaan SITCO hoos geeyo oo aan la mataneeyo Jaamacadda Hargeysa oo berigaa aan lahaan jirin qaybta IT-ga. Dabadeed waxa aannu dejinney oo aannu dhammaystirnay Manhajkii iyo barnaamijkii wax-barasho ee Iskuulka SITCO (Syllabus/ Programme of study).

Maalin maalmaha ka mid ah ayaan booqasho hawleed ku tagay Wasaaradda Waxbarashada. Waxaan la kulmay nin la yidhaahdo Xuseen Daarood, oo ahaa Agaasimaha Waxbarshada Dadban (Director of Non-Formal Education). Dabadeed, masuulkii i qaabbilay waxaan tusay Manhajkii iyo Barnaamijkii wax-barasho ee iskuulka (Syllabus/ Programme of study). Agaasime Xuseen Daarood si weyn buu iigu bogaadiyey una soo dhaweeyey arrintii aan ula tagay, wuxuuna igu hambalyeeyey maadaama uu SITCO noqday Iskuulkii noociisan ah ee ugu horreeyey ee Wasaaradda Waxbarashada u soo bandhiga

Manhajkiisa iyo Barnaamijkiisa waxbarasho. Intaa ka bacdi, waxan iyagana booqasho ugu tagay maamulkii Jaamacadda Hargeysa, dabadeed waxan u sheegay ujeedadii aan u socday isla markaana waxan u soo bandhigay Manhajkii iyo programme-kii wax-barasho ee Iskuulka SITCO. Nasiibwanaag, Maamulkii sare ee Jaamacadda Hargeysa aad bay fikirkaygii u soo dhaweeyeen, waanay aqbaleen in SITCO uu noqdo waax ku xidhan (affiliation) Jaamacadda Hargeysa oo lagu barto aqoonta IT-ga.

Sidii ayaannu mudo ku shaqaynayay, Iyadoo aan maamulkii ku wareejiyay Aadan Xaaji Cali—oo iminkana ah Guddoomiyaha Maxakamadda Sare ee Somaliland— anigoo sidaa ku galbiyey hawshii Iskuulkii SITCO oo noqday xarun waxbarasho. Muddo ka dibna waanu iibinnay, oo qolo kale ayaan ku wareejinnay. Waxaan xusayaa doorkii iyo kaalintii ay ka geysteen Keyse Fanax, oo ahaa maamulaha machadka, iyo dhammaanba maamulkii iyo macalimiintii kala danbeeyay oo aannu machadku la’aantood caga isku taageen. Aad baan ugu mahad naqayaa.

Waxbarashadu waa aasaaska nolosha, dhismaha caqliga, horumarrinta garashada iyo bulshada, waana wax uu u baahan yahay qof kastaa, qoys kastaa iyadoo dal kastana horumarkiisu ku xidhanyahay heerka aqoonta dadkiisa. Waxbarashadu waxay saldhig u tahay horumarrinta aadamaha ee farsamada/cilmiga, ilaalinta qofka nabadgelyadiisa/xuquuqdiisa, ilaalinta caafimaadka, ilaalinta bay’adda, kaqaybqaadashada siyaasadda iyo sugidda caddaaladda. Aqoontu waa wax aan lagu muransanayn, balse waxaa lagu kala duwan yahay adeegsigeeda.

Facebook Comments Box

Waa qoraagga Buugga ‘Miyiga Ilaa Madaxtooyada’ Xirsi Cali Xaaji Xasan waa wasiirkii hore ee wasaaradda madaxtooyada ee Maamulka Somaliland. Waxa uu saaxadda siyaasadda Maamulka Somaliland ku biiray dabayaaqada sanadkii 2007. Waxaa lagu tilmaamaa inuu ahaa wasiirka ugu awoodda badan, uguna firfircoon 26-ka wasiir ee xukuumadda Kulmiye ka koobnayd xilligaas. Dhinaca waxqabadka waxa uu aad u dhiirrigeliyaa, xil weyna iska saaraa arrimaha horumarinta adeegyada bulshada, gaar ahaan dhismaha waddooyinka. Xirsi Cali buugga uu qoray waa buuggii kowaad ee silsiladda buugaagta Dhaxalgalka ah, waa taariikhnollolleed. Intiisa badan waa taariikh ku saabsan qoraagga wuxuuna yiri "waa taariikhdii noloshayda, min dhalasho ilaa hadda"

Advertisement
Click to comment

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Dhaqan, Af, iyo Taariikhda

Madaxweynihii hore ee Bakistaan Pervez Musharaf oo geeriyooday – Taariikh nolloleedkiisa oo kooban

Ku dhawaad sagaal sano oo uu talada dalka hayay, Pervez Musharaf waxa uu Bakistaan u horseeday kobac dhaqaale ah oo ay qayb weyn ka qaadatay gargaarka ballaaran ee Washington, si uu u taageero dagaalka ka dhanka ah argagixisada.

Published

on


Madaxweynihii hore ee Bakistaan General Pervez Musharaf, oo xukunka ku qabsaday afgambi 1999-kii, ayaa geeriyooday isagoo 79 jir ah.

Hogaamiyihii hore – oo ahaa madaxweyne intii u dhaxeysay 2001 iyo 2008 – ayaa ku geeriyooday magaalada Dubai ka dib markii uu muddo xanuunsanaa, sida lagu sheegay bayaan ka soo baxay ciidamada dalkaasi.

Wuxuu ka badbaaday isku day dil oo badan, wuxuuna isku arkay safka hore ee halganka u dhexeeya Islaamiyiinta mayalka adag iyo reer galbeedka. Wuxuu taageeray Maraykanka “dagaalka argagixisada” ka dib 9/11 inkastoo mucaaradka gudaha. Jeneraalkan ayaa isbaheysi la noqday Washington markii ay duullaanka ku qaadeen dalka ay dariska yihiin ee Afghanistan, isagoo ka badbaaday isku dayo dil oo dhowr ah.

“Taliyeyaasha sare ee militariga Bakistaan ayaa muujinaya tacsi tiiraanyo leh oo ku saabsan geeridii murugada lahayd ee General Pervez Musharaf”, ayaa lagu yiri bayaan kooban oo ay baahisay garabka warbaahinta ee militariga.

“Allah ha u naxariisto, jannadana ha ka waraabiyo, eheladii iyo qaraabadii uu ka baxayna samir iyo iimaan haka siiyo.”ayuu raaciyay qoraalka militariga Bakistaan.

Jeneraalka afarta xidigle ahaa ayaa subaxnimadii hore ee Axadda maanta ah ku geeriyooday isbitaal ku yaalla magaalada Dubai, sida ay sheegeen warbaahinta iyo sarkaal sare oo dhanka ammaanka ah oo la hadlay wakaaladda wararka ee AFP. Ku dhawaad sagaal sano oo uu talada dalka hayay, Musharaf waxa uu Bakistaan u horseeday kobac dhaqaale ah oo ay qayb weyn ka qaadatay gargaarka ballaaran ee Washington, si uu u taageero dagaalka ka dhanka ah argagixisada.

Musharaf ayaa laba jeer laalay dastuurka Bakistaan — isaga oo yiri oraahdii caanbaxday ee aheyd “waa warqad qashinka lagu daray” — wuxuuna dhaqan galiyay xukun degdeg ah markii tallaabo uu ku eryay madaxa caddaaladaa ee dalka uu dhaliyay mudaaharaadyo bilo socday.

Kadib dilkii hoggaamiyaha mucaaradka Benazir Bhutto bishii Diseembar 2007, ayaa sababay niyad jab ku dhacay Bakistaan, iyo khasaare burburiya xulafadiisa, iyada oo sidoo kale guuldarrooyinkii uu kala kulmay doorashadii 2008 ay gelisay go’doon. Isla sannadkaas ayuu xilka iska casilay, waxaana uu noqday dibad-joog.

Xukunkii Pervez Musharaf iyo eedaymaha loo haystay

Xukunka Musharaf waxa lagu sifeeyay mid xag-jir ah. Waxaa lagu tiriyaa dadka qaar inuu rogay dhaqaalaha dalka intii uu hoggaaminayay. Waxa uu galay kiisas badan oo maxkamadeed ka dib markii uu awooddii waayay, waxaana ka mid ahaa eedaymo ku saabsan in uu ku guul-darraystay in uu ammaan ku filan u helo raysalwasaarihii hore ee Pakistan Benazir Bhutto, kaas oo dilkii Taliban ay sannadkii 2007-dii ka yaabisay Pakistan iyo caalamka oo dhan.

Waxayna shaqadiisii ugu dambeyntii ku dhamaatay ceeb iyo xarig, markii lagu xukumay dil isagoo maqan oo khiyaano qaran ah 2019. In kasta oo xukunkaas markii dambe la beddelay, haddana dib uguma soo laaban Pakistan.

Iyadoo ay jiraan dhacdooyinkaas, Fawad Chaudhury, oo hore u ahaan jiray gacan yaraha Musharraf, haatanna ah hoggaamiyaha sare ee xisbiga Ra’iisul Wasaarihii hore ee Imran Khan, ayaa ammaanay Musharraf iyo saameynta uu ku leeyahay Bakistan.

“Waxaa lagu magacaabaa kaligii taliye militari, laakiin ma jirin nidaam dimuqraadi ah oo ka xoog badan kan isaga hoos yimaada…Pervez Musharaf waxa uu Bakistan ku hogaamiyay xilli aad u adag, Bakistaniyiintuna waxay aaminsan yihiin in xilligii uu xukunka hayay uu ahaa kii ugu fiicnaa taariikhda Bakistan. Mudane Chaudhury ayaa ku yiri faallooyin ay soo xigatay wakaaladda wararka ee Reuters.

Si kastaba ha ahaatee, maamulaha guud ee Tabadlab ee fadhigeedu yahay Islamabad, Mosharraf Zaidi, ayaa sheegay in Musharaf uu mas’uul ka ahaa “burburkii Bakistan” intii uu xukunka hayay.

Hase yeeshee, Musharraf wuxuu ku dhawaaday inuu heshiis la gaaro Hindiya oo ku saabsan Kashmir, sida ay sheegeen diblomaasiyiinta Mareykanka ee waqtigaas. Waxa uu sidoo kale ka shaqeeyay isku soo dhawaanshiyaha Bakistaan oo ay xafiiltamaan muddada dheer.

Fadeexad kale oo weyn ayaa soo baxday intii uu xukunka hayay markii dunidu ogaatay in saynisyahankii caanka ahaa ee Bakistaan A.Q. Khan, oo muddo dheer lala xiriiriyay bamka nukliyeerka ee waddanka, ayaa iibin jiray naqshadaha centrifuge iyo siraha kale ee dalal ay ka mid yihiin Iiraan, Liibiya iyo Koonfurta Kuuriya, isaga oo samayn jiray tobanaan milyan oo doolar. Nashqadahaas ayaa ka caawiyay Pyongyang in ay isku hubayso hub nukliyeer ah, halka centrifuges laga soo bilaabo naqshadihii Khan ay wali ku dhex wareegayaan Iran iyada oo uu burburay heshiiskii nukliyeerka ee Tehran ay la gashay quwadaha adduunka.

Musharaf waxa uu sheegay in uu ka shakiyay Khan balse ma ahayn ilaa 2003 markii agaasimihii CIA ee xiligaas George Tenet uu tusay qorshayaal faahfaahsan oo ku saabsan xarun Bakistaani ah oo saynis yahanku iibinayay in uu ogaaday darnaanta waxa dhacay.

Wakhtigiisii xukunka ee Hindiya iyo Bakistaan

Ku lug lahaanshiyaha Musharaf markii uu ahaa hoggaamiyihii ciidamada dalka ee iskahorimaadkii Kargil bishii Maay 1999-kii – markii jeneraalladii Bakistaan ay si qarsoodi ah u amreen howlgal ay ku qabsadeen Kargil oo dhinaca Hindiya ah – waxay keentay in dad badan oo Hindiya ku nool ay u arkaan cadow.

Laakiin hal siyaasi oo Hindi ah indhihiisa, Musharaf wuu iska soo furtay intii uu madaxweynaha ahaa. “Mar uu cadawga Hindiya u ahaa, waxa uu noqday xoogag nabadeed oo dhab ah 2002-2007,” Shashi Tharoor, oo ahaan jiray diblomaasi Qaramada Midoobay ah, ayaa yidhi.

Mudane Tharoor waxa uu sheegay in uu sanad walba Musharaf kula kulmo Qaramada Midoobay, waxana uu ku tilmaamay in uu ahaa mid caqli badan, ku hawlan oo ku cad fikirkiisa istiraatijiyadeed.

Mareykanka- iyo Bakistaan: Diblomaasiyadda u dhiganta guurka jacaylka

Ka dib 9/11, ka dib madaxweyne Musharaf waxa uu sameeyay isbeddel istaraatiiji ah oo uu kaga tagayo Taliban oo uu ku taageerayo Maraykanka dagaalka ka dhanka ah argagixisada, laakiin labada dhinac midkoodna ma rumaysna in kan kale uu ku noolaa wixii laga filayey go’aankaas,” 2009 danjiraha Mareykanka ee wakhtigaas Anne Patterson qoraal ay daabacday WikiLeaks ayaa tiri, iyada oo sharraxaysa diblomaasiyadda u dhiganta guurka jacaylka.

“Xidhiidhku waa mid ku tiirsanaansho ah oo aan si murugo leh u qiranno – Bakistaan waxay ogtahay in Maraykanku aanu awoodin inuu ka tago; Maraykanku wuxuu ogyahay in Bakistaan aysan sii noolaan karin taageeradayada la’aanteed.”

Maleeshiyaad ayaa isku dayay in ay dilaan Musharaf laba jeer sanadkii 2003-dii iyaga oo beegsaday kolonyadii uu la socday, waxaana markii hore lala eegtay bam lagu xiray buundada kadibna waxaa loo adeegsaday baabuur walxaha qarxa laga soo buuxiyay. Weerarka labaad ayaa la arkay gaarigii Musharaf oo hawada sare loo qaaday ka hor inta uusan mar kale dhulka taaban. Ma ahayn ilaa xaaskiisa Sehba, ay aragtay baabuurka oo go’san yahay, ayaa miisaanka weerarku ku soo baxay.

Taariikh nolloleedkiisa oo kooban

Musharaf waxa uu dhashay Agoosto 11, 1943 magaalada New Delhi ee dalka Hindiya, waxa uu ahaa wiilka dhexe ee diblomaasi sarre. Qoyskiisu waxay ku biireen malaayiin kale oo Muslimiin ah oo u qaxay dhanka galbeed markii Hinduuga Hindiya iyo Bakistaan Islamka u badnaa ay kala go’een markii ay xornimada ka qaateen Ingiriiska 1947. Qaybtii waxaa lagu dilay boqolaal kun oo qof oo lagu dilay rabshado iyo dagaal.

Madaxweynihii hore ee Bakistaan General Pervez Musharaf

Musharaf waxa uu soo galay ciidanka Bakistaan isagoo 18 jir ah waxana uu halkaas ka sameeyay xirfadiisa isaga oo Islamabad kula dagaalamay saddex dagaal oo ka dhan ah Hindiya. Wuxuu bilaabay isku daygiisii ​​uu ku doonayay inuu ku qabsado dhulka lagu muransan yahay ee Himalayan ee Kashmir 1999 ka hor inta uusan xukunka kala wareegin Ra’iisul Wasaare Nawaz Sharif.

Shariif ayaa amar ku bixiyay in shaqada laga eryo Musharaf, xilli taliyaha ciidamada xoogga dalka uu ka soo duulay dalka Sri Lanka oo uu booqasho ku tagay, isla markaana loo diiday in diyaarada ay ku degto Bakistaan, iyadoo xitaa uu shidaal ku yar yahay. Dhulka, ciidanku waxay la wareegeen gacan ku haynta ka dib markii uu soo degay Musharaf ayaa la wareegay talada.

 

Facebook Comments Box

Continue Reading

Dhaqan, Af, iyo Taariikhda

Taariikh nololeedka Wasiiradda arrimaha dibadda ee Australiya Penny Wong

Penelope Ying-Yen Wong waa siyaasiyad Australiyan ah, wasiirka arrimaha dibadda iyo hoggaamiyaha xukuumadda oo ay ka soo noqotay golaha Guurtida ee dawladda Albanese ilaa 2022. Xubin ka tirsan Xisbiga Shaqaalaha ee Australiya, waxay Senator ka ahayd Koonfurta Australiya tan iyo 2002.

Published

on

Penelope Ying-Yen Wong

Enny Wong waxay ku dhalatay gobolka Sabah ee dalka Malayshiya. Qoyskeedu waxay u guureen Australiya 1976, markay siddeed jir ahayd, waxayna degeen Adelaide. Waxa ay Jaamacadda Adelaide ku baratay sharciga iyo farshaxanka.

Penelope Ying-Yen Wong waa siyaasiyad Australiyan ah, wasiirka arrimaha dibadda iyo hoggaamiyaha xukuumadda oo ay ka soo noqotay golaha Guurtida ee dawladda Albanese ilaa 2022. Xubin ka tirsan Xisbiga Shaqaalaha ee Australia, waxay Senator ka ahayd Koonfurta Australiya tan iyo 2002. Penelope Ying-Yen Wong waxay hore u soo noqotay Wasiirka Isbeddelka Cimilada iyo Wasiirka Maaliyadda iyo Dib-u-dejinta xilligii dawladihii Kevin Rudd iyo Julia Gillard laga bilaabo 2007 ilaa 2013.

Waxbarashadeeda Jaamacaddeed ka dib waxay u shaqaynaysay ururka shaqaalaha oo dabooli jiray shaqaalaha warshadaha alaabta guryaha, iyada oo ka qaybqaadatay ololayaal lagu hagaajinayo mushaharka iyo shuruudaha xubnaha ururka, oo ay ku jiraan dumarka soogalootiga ah ee aan mushaharka qaadan ee ka shaqeeya aqoon-isweydaarsiyada dharka.

Waxay u shaqeysay lataliye ahaan Dowladda Shaqaalaha NSW halkaas oo ay ka caawisay horumarinta siyaasadda kaymaha, ka dibna qareen ahaan, ka hor inta aan loo dooran Senetka Xisbiga Shaqaalaha ee Australiya 2001. Senator Wong ayaa dib loo doortay afar jeer – 2007, 2013, 2016 iyo 2022.

Markii la doortay xukuumadda Rudd 2007, waxaa loo magacaabay wasiirka isbeddelka cimilada iyo biyaha. Booskan waxa ay si weyn u ballaarisay Bartilmaameedka Tamarta La cusboonaysiin karo, kaas oo horseeday maal-gelin weyn oo lagu sameeyo dabaysha iyo tamarta qorraxda. Waxay sidoo kale Australiya ku matashay gorgortanka caalamiga ah ee isbeddelka cimilada waxayna soo saartay nidaamka ganacsiga ee qiiqa ee dawladda Rudd, hab ku salaysan suuqa si loo yareeyo qiiqa gaaska aqalka dhirta lagu koriyo ee Australiya habka ugu dhaqaalaha badan.

Ka dib doorashadii federaalka ee 2010, Senator Wong waxaa loo magacaabay wasiirka maaliyadda iyo sharciga. Iyada oo ah Wasiirka Maaliyadda waxay kala shaqeysay Khasnajiga Wayne Swan si ay u gaarsiiso saddex Miisaaniyad ka dib Xiisaddii Maaliyadeed ee Caalamiga ahayd. Waxay sidoo kale hirgelisay siyaasad lagu hubinayo in haweenka loo tixgeliyo magacaabista jagooyinka sare ee hay’adaha dawladda iyo shirkadaha.

Sannadkii 2013-kii Senator Wong waxaa loo doortay hoggaamiyaha dawladda ee golaha guurtida, ka dib isbeddelkii dawladda ee 2013, waxay noqotay hoggaamiyaha mucaaradka ee Senate-ka – haweeneydii ugu horreysay ee qabta mid ka mid ah doorarkaas.

Wasiiradda arrimaha dibadda ee Australiya Senator Penny Wong

Waxay soo noqotay Wasiirka Arrimaha Dibadda ee Shadow lix sano ka hor doorashadii Dowladda Albaan ee 2022, markaasoo loo magacaabay Wasiirka Arrimaha Dibadda.

Isagoo ah Wasiirka Arrimaha Dibadda, Senator Wong waxay doonaysay in dib loo soo celiyo sumcadda Australiya oo ah lammaanaha doorashada – iyagoo ka duulaysa dhammaan qaybaha awoodda qarankeeda – si loo dhiso gobol xasilloon oo barwaaqo ah, halkaas oo madax-bannaanida la ixtiraamo lana ilaaliyo shuruucda waddooyinka.

Maaddaama ay tahay wakiilka ay ku faanaan Koonfurta Australiya ee baarlamaanka federaalka waxay u doodday danaha Gobolkeeda, oo ay ku jiraan ilaalinta mustaqbalka waaritaanka webiga Murray iyo horumarinta dhaqaalaha Gobolka.

Senator Wong waxay ku nooshahay Adelaide iyada iyo lammaaneheeda iyo gabdhahooda. Waqtigeeda firaaqada ah waxay ku raaxaysataa cunto karinta, waxay wax ka iibsata Suuqa Bartamaha waqti ka waqti.

Facebook Comments Box

Continue Reading

Dhaqan, Af, iyo Taariikhda

Maxaad ka taqanaa magaaladda Buulo Burde?

Mala socotaa in Buulo Burde ay ku magac dheer tahay Buulaay ama Deebleey oo dadkii hore u yaqaaniin?

Published

on


Degmada Buulo Barde oo ku taala dhanka qoraxsin ee Wabiga Shabelle, waxay muqdisho u jirtaa 220km, waagii hore magaalada waxaa la dhihi jiray Buulo-burte oo macneheedu yahay (Buuladii bacaadka), lakiin markaan dambe ayaa wuxuu magacaasi isku bedelay Buulo Barde, waa geed wabiga jiinkiiska ka baxo ayna caan ku tahay magaaladan.

Buulo Burde waxay kaloo ku magacdheer tahay Buulaay ama Deebleey oo dadkii hore u yaqaaniin. Magaalada Buulo Burde waxay caan ku tahay xoolaha sida Ariga, Geela iyo Lo’da, magaaladani waa magaalo laga helo dhammaan dhirta kala duwan ee ka baxda Soomaaliya, waa magaalo laf dhabar u ah dadka iyo gaadiidka ku kala safra goballada dhexe iyo gobollada waqooyi.

Magaaladan ayaa u muuqato mid ganacsigeedu uu sii balaaranayo lagana yaabo in ay hogaamiso ganacsiga gobolka Hiiraan iyadoo dadkeedana maalinba maalinta ka danbeysa sii badanayo. Waxaa ka dhacay dagaal weyn sanadkii 1922 oo u dhexeeyey askartii Talyaaniga iyo kuwii Xasan Barsane oo ey dad badani ku nafwaayeen.

Waxbarashada

Markii uu dhacay dagaalkii sokeeye ee sanadkii 1991dii waxaa burburay dhamaan agabkii iyo hooygii waxbarashada wadanka oo idil. Waxa warbixin lagu sheegay in 94% dugsiyadii waxbarashada Soomaaliya ay burbureen.

Horaantii sanadkii 1997kii, magaalada Boorama waxaa laga furay jaamacadii ugu horeysay dalka tan iyo burburkii dowladdii Maxamed Siyaad Barre. Wakhtigaasi waxaa la furay Jaamacadda Camuud oo noqotay hooyga waxbarashada ee deegaanka.

Waxbarashada Soomaaliya caadiyan ilaa askunkii taariikhda waxay waxbarashada ku salaysnayd barashada Qur’aanka iyo guud ahaan diinta. Aasaaskii bulsho dowladnimo haysato, Soomaaliya waxaa kusoo kordhay aqoonta bay’ada iyo ka faa’iidaysiga cilmigi falaga, aqoontaas oo ahayd mid jiilba jiil u gudbaysay.

Buulo Burde waxaa ku yaala dugisyo sare iyo kuwa dhexe iyo kuwa hoose iyo kuwa kale, laakiin degmada Buulo Burde waxaa lagu xasuustaa dowladii Maxamed Siyaad Barre iney ka soo bixi jireen dad aqoontooda sarreeyso xaga waxbarashada xaga ciyaaraha, waxaan xasuusanaa gobolada dalka Soomaaliya marka loo fiiriyo xaga ciyaaraha waxay ka soo bixi jireen badankood gobolka Hiiraan gaar ahaan degmada Buulo Burde.

Bulshada

Degmada Buulo Burde waxay ahaan jirtay beri samaadkii degmada ugu dadka badan degmooyinka dalka Soomaaliya iyo degmada ugu xildhibaanada badan guud ahaan degmooyinka dalka soomaaliya, waxaana kasoo gali jiray illaa toddobo xildhibaan.

Buulo Barde waa deegaan yar oo ka tirsan gobolka Hiiraan ee ku yaallo dalka Soomaaliya waxaana ku nool ku dhawaad 16,928 qof, waana mid ka mid ah meelaha ugu ballaaran Soomaaliya. Waxaa ku nool qabaa’ilo Soomaaliyeed, laakiin ma sheegaan qabiilkooda oo haddii la weydiiyo waxa uu kuugu jawaabaa reer Buulo Burde. Degmada waxa ay leedahay qisooyin aad u farabadan halkaanna kuma soo koobi karno, waxaa ay kaloo leedahay Buundo lagu tilmaamo in ee ay mid tahay kuwa ugu qatarsan Soomaaliya oo dhan.

Facebook Comments Box

Continue Reading

Dhaqan, Af, iyo Taariikhda

Taariikhda kubbada cagta Soomaaliyeed oo kooban

Koobkii ugu horreeyay ee ay soomaaliya kusoo qaado kubbada cagta waxaa ugu horreeyey midka ay soo qaadeen 17 jirada ee ay Koonfurta Suudaan kaga badisay 3-1

Published

on


Koobkii ugu horreeyay ee ay soomaaliya kusoo qaado kubbada cagta waxaa ugu horreeyey midka ay soo qaadeen 17 jirada ee ay Koonfurta Suudaan kaga badisay 3-1 taariikhda 15.10.2022.

Kooxda Macalin Nuur Maxamed Amiin ayaa 3-1 kaga badisay Koonfurta Suudaan ciyaarta finalka ah oo ka dhacday garoonka Abebe Bikila ee magaalada Addis Ababa ee dalka Itoobiya Sabtidii 15.10.2022.

Ka dib markii ay ka rabeen xulkii ugu cadcadaa ee Uganda oo u soo baxay 17 jirada AFCON 2023, xulka Soomaaliya ayaa ku farxay in ka badan 200 oo Soomaali ah oo ku nool Itoobiya ayaa dhamaantood u soo baxay ciyaarta, waxayna usoo baxeen guusha ay gareen.

Xulka Soomaaliya ayaa halkeeda ka sii waday ciyaarta oo ay ku gacan sarreeyeen iyaga oo si fiican u difaacay. C/raxiin Maxamed Daahir ayaa labo gool oo kale dhaliyay si uu u xaqiijiyo in kooxdiisu ay taariikhda u gasho inay ku guuleysato koobkii ugu horeeyay ee gobolka.

“Tani waxay noo tahay guul aad u macaan,” ayuu yiri Cabdulle Cabdullaahi Cabdulle oo faraxsan, kabtanka Soomaaliya. Macalinka xulka qaranka Soomaaliya Nuur Amiin oo ilmeynayay ayaa dhamaan amaan u jeediyay ciyaartoydiisa. “Waxaan u sheegay dadkii dalka ku soo laabtay inaan ku guuleysan doono horyaalka,” ayuu yiri Nuur Amin.

Tababaraha Koonfurta Suudaan Bilal Felix Komoyangi ayaa sheegay in inkastoo laga badiyay finalkii, hadana wiilashiisu ay soo bandhigeen ciyaar wanaagsan oo ay u soo baxeen U-17 AFCON 2023.

Ciyaartii hore ee Play Off-ka Tanzania U-17 ayaa rigoorayaal 4-1 ku garaacday kooxda Uganda Cubs oo 10-ciyaartoy ah ka dib markii ay 90-daqiiqo 1-1 ku kala baxeen. Ciyaaryahan Farouk Lubega oo bedel ku soo galay ciyaarta ayaa hogaanka u dhiibay Uganda.

Laakin markii la isku soo laabtay qeybtii labaad waxaa ciyaarta laga saaray gool-dhaliyaha xulka Uganda Lubega, waxaana Tanzania u barbareeyay Ally Omar. Xulka Tanzaaniya ayaa gool u badalay dhamaan afartii rigoore ee loo dhigay,halka goolhayaha Tanzania Alexander Mwakapambika uu laba rigoore ka badbaadiyay kooxdiisa si ay 4-1 ugu badiso.

Guddoomiye ku xigeenka seddexaad ee CAF Souleiman Hassan Waaberi ayaa ka qeyb galay finalka iyo abaalmarinta. Guddoomiyaha CECAFA Wallace Karia, Guddoomiyaha Xiriirka Kubadda Cagta Itoobiya Isayas Jira, Guddoomiyaha Xiriirka Kubadda Cagta Ereteriya Abraham Esayas, Guddoomiyaha Xiriirka Kubadda Cagta Burundi Alexandre Muyenge iyo Ku-simaha Guddoomiyaha Xiriirka Soomaaliyeed ee Kubadda Cagta Cali Cabdi Maxamed ayaa sidoo kale ka qeyb galay ciyaarta finalka ah.

Xulka Qaranka Soomaaliya oo lagu naanayso Xiddigaha Badweynta, waxay Soomaaliya u matalaan ciyaaraha caalamiga ah, waxaana maamula xiriirka kubbada cagta ee Soomaaliyeed oo xubin ka ah xiriirka kubbadda cagta Afrika. Kabtankii ugu horeeyay ee xulka qaranka Soomaaliya ayaa ahaa Mudane Maxamed Shangole, halka kabtankii ugu waqtiga dheeraa uu ahaa Hasan Babaay.

Kooxihii ugu horeeyay ee Soomaaliyeed ayaa la aas aasay 1940-kii. Tartamadu waxay ahaayeen kuwo aasaas u ah qaab-dhismeedkooda, waxaanay xidhiidh la lahaayeen dhaqdhaqaaqii gumaysi-diidka. Ururkii SYL oo ahaa xisbigii ugu horeeyey ee dalka ka jira, ayaa koox dhalinyaro ah oo deegaanka ah isugu geeyey inay la ciyaaraan kooxihii Talyaaniga ee qurbaha ka yimid.

Kooxda kubbadda cagta ee FYL ayaa isu keentay, kuwaas oo markii dambe magaceeda u beddelaya Boondheere, waxay ku guulaysteen dhawr tartan oo hore. 1951kii ayaa la aasaasay xiriirka Soomaaliyeed ee kubada cagta.

Guddoomiyihii ugu horreeyay ee Soomaali ah ee isboortiga ayaa la aasaasay 1958-kii. Inkastoo xulka qaranka Soomaaliya uu ka qeyb galay ciyaaro horudhac ah, haddana marna uma soo bixin heerka ugu dambeeya ee koobka adduunka.

Sannado badan ka dib markii uu qarxay dagaalkii sokeeye horraantii 1990-meeyadii, ciyaaraha ay FIFA soo saartay ayaa lagu ciyaari karin gudaha dalka. Kulamadii isreebreebka koobka qaramada Afrika iyo koobka aduunka ayaa taas badalkeeda lagu tartamay meel ka baxsan garoonkeeda. Si kastaba ha ahaatee, kadib nabadeyntii caasimadda Muqdisho sannadkii 2011-kii, Xiriirka XS ayaa bilaabay u diyaar-garowga munaasabaddii ugu horreysay ee isboorti oo sannado badan lagu qabto garoonka ciyaaraha ee Muqdisho, Diseember 2012.

Kahor sanadka 2019, xiriirka Soomaaliyeed ee FA-ga ayaa go’aansaday in ay qirtaan xirfadahooda dhalinyarada iyo kuwa soo socdaba, waxaana ay sameeyeen tijaabooyin maxalli ah si ay u xoojiyaan labada xul ee Olimbikada iyo kuwa qaranka.

Sidoo kale, in badan oo ka mid ah qurba-joogta Soomaalida ayaa horay u soo saaray ciyaartoy tayo leh oo kubbadda cagta ah sida Islam Feruz iyo Mukhtaar Cali. 5-tii Sebteembar 2019, Soomaaliya ayaa badisay ciyaartii ugu horreysay ee isreeb-reebka tan iyo 1984 (oo ay la ciyaareen Kenya – Isreebreebka AFCON) iyo ciyaartii ugu horreysay ee isreeb-reebka Koobka Adduunka ee FIFA, waxay 1-0 ku garaacday Zimbabwe.

Waxa ay ku dhawaadeen in ay u gudbaan wareega labaad laakiin waxa ay 3–1 kaga badiyeen Zimbabwe ka dib laba gool oo soo daahay ay u dhaliyeen weeraryahanada, taas oo keentay in Xiddigaha Ocean-ka ay goor hore ka baxaan.

Laga soo bilaabo 1970-meeyadii ilaa 1990-meeyadii, xulka qaranka Soomaaliya waxa ay xirnaan jireen shaarar adag oo buluug ah oo cirka u eg iyo sharabaado ay ku jiraan surwaal gaaban oo cadcad oo loogu talagalay marka ay garoonkeeda ku ciyaarayaan iyo kuwa ka duwan sida funaanadaha martida, labada midab ee aasaasiga ah ee calanka Soomaaliya, 2010 ilaa hadda, xulka qaranka ayaa hadda bedelay funaanadaha adag ee buluugga ah iyo funaanadaha xariijimaha cad.

Cagafkii xulka qaranka Soomaaliya ayaa markii hore ahaan jiray shaadhka qaranka Soomaaliya balse hadda waxaa lagu bedelay xarunta xiriirka Soomaaliya.

Xiddigaha badweynta ayaa ku ciyaaraya garoonka Muqdisho Stadium, (Iyadoo garoonka dib u dhis lagu sameynayay, xulka qaranka ayaa ku ciyaaray garoonka Injineer Yariisow oo ah garoonka labaad ee ciyaaraha Muqdisho).

Facebook Comments Box

Continue Reading

Dhaqan, Af, iyo Taariikhda

Xidigtii galbatay, Fanaanada Khadra Daahir Cige

Waxa ay ka mid ahayd fannaaniinta faro ku tiriska ah ee qof kasta oo Soomaali ah dookhiisa ahayd marka laga hadlo dhageysiga heesaha ay qaadday. Khadro Daahir ayaa sheegtay inay qurbaha joogtay muddo ku siman 25 sano, taasi oo ay ku macneysay inay aheyd nolal adag.

Published

on

inta aysan geeriyoon ka hor ay wareysi siisay warbaahinta maxalliga

Alle ha u naxariistee waxaa xalay magaalada Hargeysa ku geeriyootay Fanaanada caanka ah ee Khadra Daahir Cige oo muddooyinkii danbe ku xanuunsaneyd magaalada Hargeysa halkaaso oo lagu dabiibaayayey xaaladeeda caafimaad balse ay u gooriyootay.

Dhanka kale marxuumada ayaa muddooyinkii danbe ku jirta isbitaalka Hargeysa, sidoo kale marxumada ayaa inta aysan geeriyoon ka hor la ildarneyd cudurka qabowga halkaasoo ay ugu xirnaa Oxcygen-ka.

Khadra Dhaahir ayaa sidoo kale ah qof si weyn looga yaqaano geyiga Soomaalida iyadoo qeyb weyn ka qaadatay dhisida fanka muddooyinkii ugu danbeysay.

Madaxweynaha Soomaaliya Xassan Sheekh Maxamuud ayaa qoraal uu soo saaray kaga tacsiyeeyay geerida fanaanadii caanka ahayd ee Khadra Daahir Cige oo xalay ku geeriyootay magaalada Hargeysa.

“Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa tacsi tiiraanyo leh u diray qoyska, qaraabada, bahda fanka iyo dhammaan ummadda Soomaaliyeed ee ay ka baxday fannaanadii caanka ahayd ee marxuumad Khadra Daahir Cige,” ayaa lagu yiri qoraalka uu soo saaray Madaxweyne Xassan.

Madaxweynaha ayaa isaga oo hadalkiisa sii wata ayaa sheegay “in marxuumadda ay kaalin weyn uga jirtay fanka Soomaaliyeed, iyada oo doorweyn ka qaadatay sare u qaadida fanka iyo suugaanta Soomaaliyeed oo ay ka mid aheyd tiirarkiisa.”

“Innaa lillaahi Wa Innaa Ileyhi Raajicuun. Waxaan tacsi u dirayaa qoyska, qaraabada iyo dhammaan ummadda Soomaaliyeed ee ay ka baxday marxuumad Khadra Daahir Cige oo magac iyo miisaan ku dhex laheyd bahda fanka iyo Shacabka Soomaaliyeed.”

Dhanka kale, madaxweynihii hore ee Soomaaliya Maxamed Cabdulaahi Maxamed Farmaajo ayaa bartiisa facebooga kusoo qoray tacsi iyo tiiraanyo uu la wadaagayo ehelka iyo qaraawada ay ka geeriyootay gaar ahaan bahda fanka uu sabar iyo iimaan alle ka siiyo, wauxuuna alle ugu baryay inuu janada ka waraabiyo.

Waxaan lasoo koobi karin masuuliyiinta u tacsiyeynaaya marxuumada kuwaas oo ay ka mid yahay ra’iisul wasaarahii hore ee Soomaaliya Xasan Cali kherye, Madaxweynaha maamul goboleedka Jubbaland Axmed Madoobe iyo masuuliyiin kale.

Dhammaan bahda Diblomaasi.com Waxey tacsi u dirayaan qoyska, qaraabada iyo dhammaan ummadda Soomaaliyeed ee ay ka baxday marxuumad Khadra Daahir Cige oo magac iyo maamuus ku dhex laheyd bahda fanka iyo Shacabka Soomaaliyeed, Allena waxaan ugu baryeynaa inuu ugu bishareeyo Jannada.

Khadro Daahir Cige

Khadro Daahir Cige, waxay ku dhalatay magaalada Hargeysa, sannadka markuu ahaa 1957-dii iyadoo nolasheeda intabadan ku qaadatay halkaasi, kuna barbaartay, ka hor intii aanay ku biirin fanka. Alle ha u naxxariistee khadra Daahir Cige intii ay noolayd waxa ay xaas u noqotay Axmed Cali Cigaal iyo Cabdillaahi Sabriye. Ifka waxaa ay kagga tagtay saddex wiil iyo laba gabdhood iyo intii ay sii dhaleen.

Khadro waxay qaadday ku dhawaad 250 Heesood, heeseheedana waxa ay u badan yiihin kuwo aan dhicin ilaa hadda, mararka qaarna khadro waxaa heeseheeda laga sameeyaa sheekooyin. Fannaanadda caanka ah ee Khadro Daahir Cige ,waxay fanka ku soo biirtay sanadkii 1974-tii markaas oo ay qaadday heesteedii ahayd “Afka lagama sheegto adigoon jacayl arag.”

Waxa ay ka mid ahayd fannaaniinta faro ku tiriska ah ee qof kasta oo Soomaali ah dookhiisa ahayd marka laga hadlo dhageysiga heesaha ay qaadday.

Dadka qaar waxa ay qabaanba in ay ahayd qofkii fankeeda loogu jeclaa intii ay heesaysay. Inkasta oo ay burburkii soomaaliya ka dib muddo dheer qurbaha ku noolayd, hadanna dhowr iyo labaatankii sanno ee u danbeeyay waxa ay degenayd magaalada Hargeysa.

Heesteedi ugu horreysay waxaa u dhiibay macallinkeedii maaddada Carabiga, taasi oo ahayd Hawl iyo Dadweynoow , waxay ahayd hees wadani ah. Waxay ka mid ahayd ardaydii codkooda loogu jecelaa marka la dhigayo xafladaha iskuulka lagu xirayo.
”Waad iska garaneysaa iskooladda xiisad ayaa jiri jirtay taasi oo lagu dhiganayo Muyuusigga, waan iska heesi jirnay,taasina waxay aheyd meesha lagu ogaanayay qofka soo baxaya” ayay tiri Khadro Daahir oo BBC-da wareysi siisay intii ay nooleyd.
Iyadoo waxbarashadda asaasiga ah ku jirta ayaa shaqada fanka laga qoray markaasi oo Hargeysa ay joogeen fannaaniintii Waabari, heeskeedi kowaadna waxaa tumay Fannaankii Saalax Qaasin oo ahaa macallinkeedi.

Waxyaabaha xilligaa ay filkeed kaga dhex mmuuqatay waxa ka mid ahaa ciyaaraha sportska sida kubadda kolaygga iyo orodada. Waxa ay gaadhay heer ay u safato tartanka orodada soomaaliya iyadoo metelaysay gobaladii waqooyi galbeed oo hadda ah Somaliland.

Khadro ayaa markii dambe fanka u go’day oo ka weecatay waxbarashadii waxayna qeyb ka jishay ruwaayado badan oo ay ka mid ahayd, ‘Dab jacayl kari waa.’ Cadar Axmed Kaahin ayaa ka mid ah fannaaninta ay saaxiibadda ahaayen isla markaana ay isla soo shaqeyeen ayaa BBC-da u sheegtay in Khadro Daahir ay ahayd qof wanaagsan oo qiimo badan oo waliba dhib yar umadduna ay jeclayd. ”aniga walashay ayay ahayd mararka qaar darteed Ayaan London u tagi jiray anoon muraad kala ka lahayn”.ayay tiri Cadar.

Cadar Axmed Kaahin oo iyana ka tirsanaan jirtay fannaaniintii hobollada Waabari ee Soomaaliya ayaa inta aku dartay in Khadro ahayd qof dadku u simanyihiin oo naxariis badan.

Hibo Maxamed Huddoon (Hibo Nuura) oo Iyana ka mid ahayd shaqsiyaadka ay saaxiibbada dhow ahaayen kana wada tirnaan jireen hoballadii Waabari ayaa sheegtay in Khadro ahayd qof saaxiib u ah wanaagga. “Waxaan ku haminayay in aan aniga Kahdro iyo Cadarba aan meel wado degno oo aan soo laabto”.ayay tiri Hibo Nuuro

Alle ha u naxaariistee fannaanaddii Codka halaasiga laheyd waxay fanka ka baxaday sanaadkii 2002-dii waxay dhawaanahaan ku noolayd magaalada Hargeysa, iyadoo qurabaha tageysay sannadkiiba mar, taasi oo ay sheegtay inay caruurteeda soo eegto.

Khadro Daahir ayaa sheegtay inay qurbaha joogtay muddo ku siman 25 sano, taasi oo ay ku macneysay inay aheyd nolal adag. Inta badan shacabkaiyo madaxda Soomaalida ayaa ka tacsiyay geerida allaha u naxariistee Khadro Daahir Cige waxayna dhamaantooda Alle uga rajeeyeen inuu siiyo naxariistiisa dambigeedana dhaafo.

Facebook Comments Box

Continue Reading

Dhaqan, Af, iyo Taariikhda

Dhaxalka gumeysiga Faransiiska ee Aljeeriya: Rabshadaha galmada oo ahaa dhacdooyinka naxdinta leh

Diblomaasi waxay si qoto-dheer leh u baartay taariikhda gumaysiga arxandarada leh ee Aljeeriya ay kala kulantay Faransiiska: Isku dayga ay ku joojinayaan iska caabinta Aljeeriya, ciidamada Faransiisku waxay isticmaaleen xad-gudubyo galmo oo habaysan oo ka dhan ah haweenka Aljeeriya, kuwaas oo ku qaaday xusuusta naxdinta leh ee gumeysiga galmada muddo tobanaan sano.

Published

on


Taariikhda gumaystaha Faransiiska ee Aljeeriya ayaa caan ku ah dambiyada dagaal ee foosha xun ee soo maray taariikhda dunida. 8-dii Maajo 1945-kii, ilaa 45,000 oo Aljeeriya ayaa lagu dilay dalbashada madax-bannaanida dalkooda, sida laga soo xigtay tirooyinka rasmiga ah ee Aljeeriya. Xasuuqaasi ayaa noqday xasuuqii ugu waynaa ee uu Faransiisku sameeyo hal maalin gudaheed.

Diblomaasi waxay si qoto-dheer leh u baartay taariikhda gumaysiga arxandarada leh ee Aljeeriya ay kala kulantay Faransiiska: Isku dayga ay ku joojinayaan iska caabinta Aljeeriya, ciidamada Faransiisku waxay isticmaaleen xad-gudubyo galmo oo habaysan oo ka dhan ah haweenka Aljeeriya, kuwaas oo ku qaaday xusuusta naxdinta leh ee gumeysiga galmada muddo tobanaan sano.

Faallo: Ilaa iyo inta uu Faransiisku diidayo in uu qirto dambiyada uu ka galay Aljeeriya iyo baahida loo qabo magdhow, dhaqdhaqaaqyada madhan ee warbixinta ayaa lagu tirin doonaa wax yar, ayay qortay Malia Bouattia. Malia Bouattia waa dhaqdhaqaaqe, madaxwaynihii hore ee Ururka Ardeyda Qaranka, iyo barayaasha Shabakadda wargelinta.

Sannadkii 1960-kii, bulshada indheergaradka ah ee ku nool dalka Faransiiska ayaa argagax ku dhacay, ka dib markii ay soo gaadhay ra’yiga dadweynaha sheekada gabadh 22 jir ah oo u dhalatay dalka Aljeeriya, taas oo ay ciidammada Faransiisku kufsadeen oo ay jidh dil u geysteen. Magaceedu wuxuu ahaa Djamila Boupacha.

Djamila, oo 22 jir ah ayaa la xidhay 1960-kii iyadoo lagu eedeeyay inay bam ku rakibtay dagaalkii xornimada ee Aljeeriya, Djamila, oo 22 jir ah, waa la jidh dilay oo la kufsaday ilaa ay qiratay. Gabadhan da’da yar ee Aljeeriya, oo markaas wajaheysay xukun dil ah, ayaa u sheegtay qareenkeeda Gisèle Halimi oo u dhashay Tunisiya-Fransiis xadgudubka jireed iyo midka galmoodka ah ee ay kala kulantay xabsiga.

Masiibadii Boupacha waxay fadeexad ku noqotay aqoonyahanno Faransiis ah oo ay ka mid yihiin Simone De Beauvoir, Jean-Paul-Sartre, iyo taageerayaashooda, kuwaas oo markii horeba olole ka dhan ah dembiyada ciidamada Faransiiska ka galay Aljeeriya iyagoo adeegsanaya joornaalkooda ‘Les Temps Modernes’.

“Waxa ugu fadeexada badan fadeexada waa inaad la qabsatay. Haddana waxa ay u muuqataa wax aan macquul ahayn in ra’yul caamka ah ay ku sii nagaadaan masiibada ay ku socoto gabadh yar oo 22 jir ah, Djamila Boupacha,” ayey qortay gabadhii Feminist-ka caanka ahayd ee buuggeeda ku qornaa afka Faransiiska De Beauvoir ee Le Monde, 2dii Juun 1960-kii.

Djamila Boupacha waa dagaalyahan hore oo ka tirsanayd Jabhadda Xoreynta Qaranka Aljeeriya. Waxa la xidhay 1960-kii iyada oo isku dayday in ay bam ku riddo kafateeri ku taal gudaha Aljeeriya.

“Qiyaastii 1.5 milyan oo Aljeeriyaan ah ayaa la dilay, malaayiin kalena waa ku barokaceen halganka madaxbannaanida oo siddeed sano socday oo dhammaaday 1962-kii.”

Cadaadiska dadweynaha awgeed, Boupacha ayaa la sii daayay ka dib heshiiskii Evian, kaas oo soo afjaray dagaalka. Haddana kuwii iyada ku xad-gudbay iyo kuwii jirdilayba ciqaab la’aan ilaa maantadan la joogo. Afartan sano ka dib fadeexadii Boupacha, Louisette Ighilahriz, oo ah dagaalyahan Aljeeriya, ayaa soo noolaysay fadeexada.

Sanadkii 2000, Ighilahriz ayaa markii ugu horeysay ka sheekeysay sida loogu faraxumeeyay dhismaha General Massu’s 10th Parachute Division (DP), ee Algiers. Ajnabi ka tirsan milatariga oo lagu magacaabo Richaud ayaa ahaa kii badbaadiyay.

“Anigoo qaawan ayaan jiifay (…) Isla markii aan maqlay dhawaqa kabaha, waxaan bilaabay gariir Markaa maskax ahaan ayaanu nafteena ka go’naa,” ayuu Ighilahriz ku yidhi maqaal lagu daabacay Le Monde sannadkii 2000.

Labaatan sano ka dib markii ay soo dejisay culays ay siday muddo tobanaan sano ah, Louisette waxay sheegtay in geesinimadeedii ay qiimo badan ku bixisay. Wiilkeedu wuxuu sii wadaa inuu diido inuu la hadlo si uu u sheego khibradeeda. Mujaahidiin badan (maleeshiyo) ah ayaa dhabarka u jeediyay, waxayna sheegtay inay kashiftay sir ay qarinayeen lixdan sano.

Djamila Boupacha ayaa khudbad jeedisay 27 Juun 1962 Algiers ka dib markii la xiray, la jirdilay iyo faraxumeyn ay geysteen askar Faransiis ah. Markii ugu horeysay waxaa lagu xukumay dil ka hor inta aan la sii dayn iyadoo qayb ka ah heshiiskii Evian. [Getty]

Sheekadeeda tafatiran ee ku saabsan dembiyada kufsiga ee ciidamada Faransiisku galeen waxay dib u furtay nabar xusuusta dadweynaha Faransiiska – dhacdo ceeb ah oo Jamhuuriyaddu ay door bidday inay iska indho tirto tobannaan sano kahor.

Taariikhda gumaystaha Faransiiska ee Aljeeriya ayaa caan ku ah dambiyada dagaal ee foosha xun.

8-dii Maajo 1945-kii, ilaa 45,000 oo Aljeeriya ayaa lagu dilay dalbashada madax-bannaanida dalkooda, sida laga soo xigtay tirooyinka rasmiga ah ee Aljeeriya. Xasuuqaasi ayaa noqday xasuuqii ugu waynaa ee uu Faransiisku sameeyo hal maalin gudaheed.

Markii dagaalkii xoraynta Aljeeriya uu xoogaystay 1954kii, rabshaduhu way sii bateen. Ku dhawaad 1.5 milyan oo reer Aljeeriya ah ayaa lagu dilay malaayiin kalena waa ku barakaceen halgan madax-bannaanideed oo siddeed sano socday oo dhammaaday 1962-kii.

Dambiyada kufsiga ayaa la rumeysan yahay in ay dhaceen si weyn muddo sideed sano ah. Geesinimada weyn awgeed, qaar ka mid ah waaya-aragnimada dumarka Aljeeriya ee ay saameeyeen ayaa soo ifbaxay, halka qaar kale oo badanna ay ku hoos aasan yihiin mamnuucid.

Xadgudubka galmada ayaa si xun loo addeegsaday

In ay isku qariyaan wasakh, iskuna dayaan in ay u eegaan waxa ugu yar ee suurtogalka ah, waxa ay ahayd mid ka mid ah habab badan oo quus ah oo dumarka Aljeeriya ay adeegsadaan isla markii ay maqleen mishiinnada baabuurta ciidamada Faransiiska ee ku soo wajahan tuulooyinkooda, ayay tiri Natalya Vince, oo ah aqoonyahan ku sugan Waqooyiga Afrika iyo Faransiiska.

“Sida laga soo xigtay marag-furka haweenka Aljeeriya, haweenka qaarkood waxay sidoo kale u dhiibeen dhallaanka naagaha da’da yar ee aan guursan iyagoo isku dayaya inay ka dhigaan kuwo aan soo jiidan karin. Taasi, dabcan, macnaheedu maaha in hababkani ay ku guulaysteen ilaalinta haweenka Aljeeriya ama kuwa la weeraray ma aysan isku dayin in ay [is-difaacaan],” ayuu Vince ku daray wareysi uu siiyay The New Arab.

Buuggeeda abaalmarinta ku guulaysatay ee ‘Our Fighting sisters: Nation, Memory and Gender in Algeria’, Vince waxa ay si qoto dheer u falanqaynaysaa waaya aragnimada haweenka Aljeeriya ee u soo halgamay xorriyadda, kuwaas oo sheekadooda maanta aan si buuxda loo ilaawin ama aan si buuxda loo xasuusan.

Marka laga soo tago xaaraanta ku xeeran tacaddiyada galmada, waaya-aragnimadii shakhsi ahaaneed ee haweenka Aljeeriya ee la kulma xadgudubka galmo iyo nafsiyeed ayaa ku lumay xusuusta wadajirka ah ee dagaalka, taas oo dadka guud ahaan u dabbaaldegta sida geesinimada leh ee halgankii Aljeeriya.

“Dambiyada kufsiga Faransiiska ayaa la rumeysan yahay inay si weyn u dhaceen intii uu socday dagaalka Aljeeriya ee xornimada.

Si kastaba ha ahaatee, Vince ayaa sheegtay in haween badan oo Aljeeriyan ah ay helaan siyaabo badan oo shakhsi ah oo ay ku xusaan dhaawacyadooda shakhsi ahaaneed oo ka fog iftiinka warbaahinta.

“Sheekooyinka ay ka midka yihiin kuwa kufsiga gabi ahaanba sir ma ahan. Dumarka Aljeeriya waxa laga yaabaa inaanay u wadaagin si guud. Laakiin waxay ku xuseen tusaale ahaan gabayo sida bulshada Kbayli,” ayey tirri Vince.

In kasta oo inta badan masiibooyinkaas ay ahaayeen kuwo qarsoodi ah oo ku jira tusaalooyin maxalli ah, sheekooyinka kufsiga ee soo jiitay dareenka caalamiga ah, sida kuwa Djamila iyo Louisette, waxay noqdeen mawduuc xiiso leh oo falanqayn ah oo ku saabsan astaanta xadgudubka galmada ee dagaalka.

Cilmi-baaraha Faransiiska Raphaëlle Branche, markii dumarka la beegsaday, “rabitaanku wuxuu ahaa mid ka yar galmada rabitaanka lahaanshaha iyo ceebaynta” sababtoo ah dembiyada kufsiga ee joogtada ah waxay saameeyaan dhibbanaha oo kaliya, laakiin sidoo kale “qoyskeeda, tuuladeeda, iyo dhammaan wareegyada ay ku socdaan iyada ayaa iska leh, ilaa kan ugu dambeeya: dadka Aljeeriya”.

“Kufsigani sidoo kale waa qayb ka mid ah xeeladaha argagixisanimo ee milatari,” ayay Branche ku qortay qoraalkeeda ‘Kufsiga Intii lagu jiray Dagaalkii Aljeeriya’.

Dhankiisa, dhakhtarka dhimirka ee Faransiiska Frantz Fanon, oo qayb ka ahaa dhaqdhaqaaqii xorriyadda Aljeeriya, ayaa u arkay dambiyada kufsiga ee Aljeeriya inay sii socoto dareenka Faransiisku ku hayo jidhka dumarka Aljeeriya ee ka bilaabay isku dayga inuu soo bandhigo xilliyadii hore ee gumeysiga Aljeeriya.

“Boodhadhyo iyo ololeyaal, ciidanka Faransiisku waxay isku dayeen inay ku qanciyaan haweenka inay iska bixiyaan indho-shareerka,” ayay u sharraxday Donia Ismail, oo ah wariye Franco-Algerian ah oo xiisaynaysa taariikhda Aljeeriya.

“Waxay sii waday in ay soo bandhigto haweenka si xoog ah si ay u qaataan sawiradooda aqoonsiga sida kiiska sawirada caanka ah ee Marc Garanger ee haweenka maxaabiista ah ee la soo bandhigay oo la sawiray iyaga oo aan raali ka ahayn. Dhammaantood waxay u taagan yihiin dareenka [jidhka haweenka Aljeeriya]”.

Waxaase yaab leh, waalidu maanta waa ka sii socotaa carrada Faransiiska, iyadoo xijaabka ay weli yihiin mowduuca ugu muhiimsan ee doodda siyaasadda Faransiiska.

“Iyadoo siyaasiyiinta garabka midig ay sii wadaan inay ku doodaan faa’iidooyinka gumeysiga Faransiiska u keenay Aljeeriya, xisbiyada bidixda way ka aamusan yihiin”

Diidmada Faransiiska in uu qirto dambiga

Bisha Luulyo, iyada oo Aljeeriya ay isu diyaarinayso inay u dabbaaldegto sannad-guuradii 60-aad ee ka soo wareegtay markii uu dhammaaday dagaalkii xornimada qaran, isla markaana lagu xusayo dadkii ku dhintay waddaniyiinteeda, Faransiisku waxa uu weli ka caga jiidayaa in uu qirto dembiyada ay ciidankoodu galeen intii uu socday dagaalka.

“Iyadoo siyaasiyiinta garabka midig ay sii wadaan inay ku doodaan faa’iidooyinka gumeysiga Faransiiska u keenay Aljeeriya, kuwa bidixdana ay ka aamusan yihiin,” Ismaaciil, oo awoowgiis uu ka dagaalamay jabhadda Aljeeriya, ayaa u sheegay The New Arab.

Marine Le Pen, oo ah siyaasiyad Faransiis ah oo midigta-fog ah, kuna guul-darraystay doorashadii madaxtinimo ee sannadkan, kagana adkaatay Emmanuel Macron, ayaa sheegtay 2017-kii in “gumaysiga Faransiiska uu wax badan u horseeday, gaar ahaan Aljeeriya”.

Marion Anne Perrine “Marine” Le Pen waa qareen iyo siyaasi Faransiis ah oo u tartantay madaxtinimada Faransiiska 2012, 2017, iyo 2022. Xubin ka mid ah Rally National, waxay soo noqotay madaxweynaheeda 2011 ilaa 2021. Waxay xubin ka ahayd Golaha Shacbiga ee deegaanka 11-aad ee Pas-de-Calais ilaa 2017.

Eric Zemmour, oo ah siyaasiga midigta fog ee Faransiiska ee lagu muransan yahay, ayaa ku dooday muhiimada dambiyada Faransiiska uu ku xaddidayo weerarrada Aljeeriya ee ka dhanka ah ciidamada. Dhanka kale, garabka bidix Jean-Luc Mélenchon ayaa doorbidaya inuu isticmaalo ereyga ‘dagaal sokeeye’ si uu u qeexo dariiqa Aljeeriya ee ku wajahan xoraynta ciidamada Faransiiska.

2017, Madaxweyne Emmanuel Macron, oo weli musharrax ah waqtigaas, ayaa markii ugu horreysay jebiyey aamusnaantii siyaasadeed ee muddada dheer ku jirtay xilligii ugu dhiigga badnaa ee taariikhda dhow ee Faransiiska, isagoo qiray “dambiyada ka dhanka ah bani’aadamnimada” Gumeysiga Faransiiska ee Aljeeriya.

Facebook Comments Box

Continue Reading
Advertisement Somalism>
WARBAAHINTA10 hours ago

Amarka maxkamada dembiyada caalamiga ee xiritaanka Putin ayaa muujinaya in sharciga caalamiga ah uu burburayo – Dmitry Medvedev

Diblomaasiyadda & Dunidda11 hours ago

Xiriirka Ruushka iyo Shiinaha ma laha xad – ayuu yirri madaxweyne Vladimir Putin

WARBAAHINTA3 days ago

Xildhibaanad Layla Moran, ayaa sii laba jibaareysa dadaalka loogu jiro aqoonsiga rasmiga ah ee UK aqoonsato qaranimada Falastiin

Buuggaag3 days ago

Jibril Mohamed on Somalia’s Road to Democracy: A Journey of Hope and Resilience

WARBAAHINTA5 days ago

Qaramada Midoobay ayaa Yemen ugu baaqday inay ka faa’iidaysato heshiiska Sucuudiga iyo Iiraan oo ay doorato nabadda

WARBAAHINTA1 week ago

Madaxweyne Erdogan ayaa si rasmi ah ugu baaqay in doorashada Turkiga ay dhacdo 14-ka Maay

Bariga dhexe1 week ago

Iiraan iyo Sacuudi Carabiya ayaa ku heshiiyey inay dib u soo celiyaan xiriirkooda ka dib wadahadal uu dhexdhexaadinayey Shiinaha

WARBAAHINTA1 week ago

Maraykanka ayaa ka carooday rabshadaha Israa’iil ee ka dhanka ah Falastiiniyiinta ku sugan Daanta Galbeed

WARBAAHINTA2 weeks ago

7 qof ayaa lagu soo waramayaa in lagu dilay weerar ka dhacay kaniisad ku taalo Hamburg, Jarmalka

WARBAAHINTA2 weeks ago

7 qof ayaa ku dhintay weerar cirka ah oo lagu qaaday hantida Iiraan ee Suuriya

Aasiya2 weeks ago

Imran Khan: Ra’iisul Wasaarihii hore ee Pakistan oo ka falceliyay isku daygii xarigiisa

Qoyska & Horumarinta Bulshada3 weeks ago

Faa’iida darada ay leedahay isticmaalka baraha bulshada

WARBAAHINTA3 weeks ago

Turkiga oo weerar ku dilay maskaxdii ka dambaysay weerarkii Istanbul

Sirdoonka & Militariga3 weeks ago

Maraykanka ayaa aaminsan in Ruushka laga yaabo inuu Iiraan siiyo diyaarado dagaal: Aqalka Cad

Diblomaasiyadda & Dunidda3 weeks ago

Maxay ka dhigan tahay booqashada Raisi ee Beijing xiriirka Iiraan iyo Shiinaha?

Siyaasadda Soomaaliya4 weeks ago

Waa maxay ujeedka dowladda Soomaaliya ay mar kale u xirtay Cabdalla Muumin?

Siyaasadda Soomaaliya4 weeks ago

2022 wuxuu ahaa kii ugu dhimashada badnaa Soomaaliya tan iyo 2017 – Qaramada Midoobay

Sirdoonka & Militariga4 weeks ago

Ruushka ayaa hakiyay ka qaybgalka heshiiska cusub ee START ee hubka Nukliyeerka ah ee lala galayo Maraykanka, ayuu yidhi MD Putin

Falsafada iyo Siyaasada Arrimaha Bulshada4 weeks ago

Qeybtii 2aad:- Maxay yihiin bulshooyinka sirta?

Qoyska & Horumarinta Bulshada4 weeks ago

Baro sidda aad nolosha wax kaga badali lahayd

Falsafada iyo Siyaasada Arrimaha Bulshada1 month ago

Maxay yihiin bulshooyinka sirta ah?

Afrika1 month ago

Maxay Eriteriya ugu baxday urur Gobolleedka IGAD?

Afrika1 month ago

MD Isaias Afwerki ayaa sheegay in Eriteriya ay dib uga mid noqon doonto urur goboleedka IGAD

Sirdoonka & Militariga1 month ago

Xog cusub: Maxay dhalinyarada Soomaalida ugu biiraan Al-shabaab?

Yurub1 month ago

Yurub oo mamnuucday iibsiga naaftada Ruushka iyo badeecado kale

Siyaasadda Soomaaliya1 month ago

Maxaad kala socotaa waxa ka socda magaalada Laascaanood? – Xog iyo taariikh kooban

Siyaasadda Soomaaliya1 month ago

Ugu yaraan 34 qof ayaa ku dhintay dagaal ka dhacay Laascaanood, sida uu sheegay isbitaalka Laascaanood

WARBAAHINTA1 month ago

Dhimashada ayaa gaartay 1,651 kadib dhulgariir cabirkiisa lagu qiyaasay 7.7 oo ka dhacay Turkiga iyo Suuriya

Dhaqan, Af, iyo Taariikhda1 month ago

Madaxweynihii hore ee Bakistaan Pervez Musharaf oo geeriyooday – Taariikh nolloleedkiisa oo kooban

Gumeysi iyo isir sifeyn2 months ago

Dowladda Israa’iil ayaa kordhisay tirada dadka Yuhuuda ah ee la dejinayo Daanta Galbeed

WARBAAHINTA2 months ago

X. A. Dibedda ee Maraykanka, Antony Blinken, oo booqan doona Bariga Dhexe iyadoo ay sii xoogaysanayso xiisadda u dhaxaysa Israa’iil iyo Falastiin

Diblomaasiyadda & Dunidda2 months ago

Wadahadallada saddex geesoodka ah ee NATO ayaa dib loo dhigay iyadoo Sweden ay ku baaqday in dib loo bilaabo wadahadalka

WARBAAHINTA2 months ago

Dokumentiyo sirta ah oo laga helay guriga madaxweyne kuxigeenkii hore ee Mareykanka Mike Pence – kadib markii uu dafiray inuu haayo warqado sir ah

Siyaasadda Soomaaliya2 months ago

Maxay Falanqeeyayaasha ka yiraahdeen guulaha ay gaareen ciidamada Dowladda Soomaaliya?

Siyaasadda Soomaaliya2 months ago

Xagjiriinta Al-Shabaab oo weeraray Galcad iyo dagaal culus oo ka dhacay

Bariga dhexe2 months ago

Booliiska Israa’iil ayaa ka hor istaagay safiirka Urdun inuu galo magaalada Al-Aqsa, taasoo dhalisay shil diblomaasiyadeed

WARBAAHINTA2 months ago

Sanduuqa Lacagta Adduunka waxay ka digaysaa khatar hor leh ee dhaqaalaha adduunka

Diblomaasiyadda & Dunidda2 months ago

Buundo diblomaasiyadeed: Cilaaqaadka Cumaan iyo Iiraan

Bariga dhexe2 months ago

1 qof oo dil ah, 7 Falastiiniyiin ah ayay Israa’iil ku dhaawacday shilal ka dhacay Daanta Galbeed

Afrika2 months ago

Qarax ka dhacay Kenya oo lagu tuhmayo Al-Shabaab oo afar qof ku dhintay

Xul