Wafti farsamo oo ka socda dalka Iiraan ayaa toddobaadkan booqan doona dalka Sucuudiga si ay ugu diyaargaroobaan furitaanka safaaradda Iiraan ee Riyaadh, sida ay baahisay wakaaladda wararka ee ISNA.

Ku dhawaaqistan ayaa ku soo beegantay maalmo uun ka dib markii wasiirada arrimaha debedda ee Iiraan iyo Sucuudigu ay Khamiistii ku kulmeen Beijing, kaas oo ahaa shirkii ugu horreeyey ee rasmi ah ee dhex mara labada wasiir arrima debedeed ee labada dal, muddo toddoba sano ah.

Bishii hore dowladaha Iiraan iyo Sacuudi Carabiya ayaa ku heshiiyay inay dib u soo ceshadaan xiriirkooda diblomaasiyadeed ayna dib u furaan safaaradahooda muddo labo bilood gudahood ah, sida ay sheegtay warbaahinta dowladda Iiraan iyo Sacuudiga.

Shiinaha ayaa ka odayeeyey heshiiska labada dal dhex maray ee dib loogu soo celiyey xiriirkooda diblomaasiyadeed.

“Waftiga farsamo ee dalka Iiraan ayaa booqan doona safaaradda Iiraan ee ku taalla Riyaadh, halkaas oo ay ka bilaabi doonaan diyaargarowga dib u furista safaaraddooda” ayaa lagu yirri qoraal ay daabacday wakaaladda wararka ee ISNA.

Wasaaradda arrimaha debedda ee Sucuudiga ayaa sheegtay Sabtidii in wefti ka socda dalkoodu inuu booqday Iran si ay dalkaas ugala xaajoodaan, dib u furista safaaradda ay ku leeyihiin Tehraan. Waftiga ayaa maanta oo Axad ahayd booqday safaaradda Sucuudiga ee Tehraan.

Maalmo kahor, bayaan wadajir ah oo lasii daayey kadib wadahadallo dhex-maray wasiirka arrimaha dibedda Iiraan Hossein Amir-Abdollahian iyo dhiggiisa Sacuudi Carabiya Amir Faysal bin Farxaan, ayey labada dhinac wacad ku mareen inay sii wadaan inay ka wada shaqeeyaan horumarinta xiriirka.

Iiraan iyo Sacuudi Carabiya, oo ah labada waddan ee sida weyn ugu loolamaya saliidda Bariga Dhexe, ayaa ku heshiiyey inay dib u soo celiyaan xiriirkooda, safaaradahoodana dib loo furo 7 sano ka dib markii uu Sacuudiga xiriirka u jaray Iiraan.

Heshiiska ayaa yimid ka dib wadahadalo uu Shiinuhu garwadeen ka ahaa oo lagu qabtay magaalada Beijing. “Natiijada wadahadallada, Iiraan iyo Sacuudi Carabiya waxay ku heshiiyeen inay dib u soo celiyaan xiriirkooda diblomaasiyadeed ayna dib u furaan safaaradahooda … laba bilood gudahood,” wakaaladda wararka ee Iiraan ayaa werisay, iyadoo soo xiganeysa bayaanka wadajirka ah.

“Labada dhinac waxay adkeeyeen muhiimadda ay leedahay in dabagal lagu sameeyo dhaqan-gelinta heshiiskii Beijing iyo dardar-gelintiisa, si loo ballaariyo kalsoonida labada dhinac iyo dhinacyada iskaashiga, islamarkaana gacan laga gaysto abuurista amni, xasillooni iyo barwaaqo lagu soo dabbaalo gobolka,” ayaa lagu yiri bayaanka.

Xiisad ayaa muddo dheer ka dhex taagneyd dhinacyada isku haya gobolka.

Riyaadh ayaa xiriirka u jartay Tehraan 2016 ka dib markii mudaaharaadayaal ay weerareen xarumaha diblomaasiyadeed ee Sacuudiga ee Iiraan. Sacuudi Carabiya ayaa maalmo ka hor dil toogasho ah ku fulisay wadaad Shiico ah oo caan ahaa, taasoo keentay mudaaharaadyada.

Iiraan oo ay Shiicadu u badan tahay iyo Sucuudiga oo Sunni ah ayaa taageera dhinacyada isku haya dhowr goobood oo isku dhacyo ah oo Bariga Dhexe ah, oo ay ku jiraan Yemen, halkaas oo fallaagada Xuutiyiinta ay taageerto Tehraan, Riyaadna ay hogaamiso isbahaysi milateri oo taageeraya dawladda.

Diblomaasiyiinta ugu sarreeya Iiraan iyo Sacuudi Carabiya ayaa Khamiistii ku kulmay magaalada Beijing ee dalkaas Shiinaha, ayaga oo ballan-qaaday inay ka wada shaqeeyaan in “amni iyo xasillooni lagu soo dabbaalo gobolka qalalaasaha badan ee Bariga Dhexe, kadib heshiis ay dhex-dhexaadisay Shiinaha.

Bishii hore dowladaha Iiraan iyo Sacuudi Carabiya ayaa ku heshiiyay inay dib u soo ceshadaan xiriirkooda diblomaasiyadeed ayna dib u furaan safaaradahooda muddo labo bilood gudahood ah, sida ay sheegtay warbaahinta dowladda Iiraan iyo Sacuudiga.

Kooxaha isku haya gobolka ayaa la filayaa in ay dib u furaan safaaradaha muddo laba bilood gudahood ah si ay dib u soo ceshadaan xiriirkii iyo heshiis amni kadib wadahadaladii Beijing.

Bayaan wadajir ah oo lasii daayey kadib wadahadallo dhex-maray wasiirka arrimaha dibedda Iiraan Hossein Amir-Abdollahian iyo dhiggiisa Sacuudi Carabiya Amir Faysal bin Farxaan, ayey labada dhinac wacad ku mareen inay sii wadaan inay ka wada shaqeeyaan horumarinta xiriirka.

Iiraan iyo Sacuudi Carabiya, oo ah labada waddan ee sida weyn ugu loolamaya saliidda Bariga Dhexe, ayaa ku heshiiyey inay dib u soo celiyaan xiriirkooda, safaaradahoodana dib loo furo 7 sano ka dib markii uu Sacuudiga xiriirka u jaray Iiraan.

Heshiiska ayaa yimid ka dib wadahadalo uu Shiinuhu garwadeen ka ahaa oo lagu qabtay magaalada Beijing. “Natiijada wadahadallada, Iiraan iyo Sacuudi Carabiya waxay ku heshiiyeen inay dib u soo celiyaan xiriirkooda diblomaasiyadeed ayna dib u furaan safaaradahooda … laba bilood gudahood,” wakaaladda wararka ee Iiraan ayaa werisay, iyadoo soo xiganeysa bayaanka wadajirka ah.

“Labada dhinac waxay adkeeyeen muhiimadda ay leedahay in dabagal lagu sameeyo dhaqan-gelinta heshiiskii Beijing iyo dardar-gelintiisa, si loo ballaariyo kalsoonida labada dhinac iyo dhinacyada iskaashiga, islamarkaana gacan laga gaysto abuurista amni, xasillooni iyo barwaaqo lagu soo dabbaalo gobolka,” ayaa lagu yiri bayaanka.

Tehraan iyo Riyaadh ayaa ku dhowaaqay heshiiska ay dhex-dhexaadisay Beijing bishii hore, si ay dib ugu soo celiyaan xiriirkooda oo go’ay toddoba sano kahor markii dibad-baxayaal ay weerareen safaaradda Sacuudiga ee Tehraan.

Booqashada labada wasiir ee Beijing ayaa timid, ayada oo sidoo kale madaxweynaha Faransiiska Emmanuel Macron iyo madaxa Midowga Yurub Ursula von der Leyen ay ku sugnaayeen caasimadda Shiinaha, si ay madaxweyne Xi Jinping ugala hadlaan inuu soo afjaro dagaalka Yukrayn.

Isu soo dhowaanshaha lama filaanka ah ee Iran iyo Sacuudi Carabiya ayaa dib u qaabeyn kara xaalada Bariga Dhexe oo sanado badan ay la degeen rabshado.

Labada dhinac “waxay ka wadahadleen oo ay is-weydaarsadeen fikrado iyadoo xoogga la saarayo dib usoo celinta rasmiga ah ee xiriirka labada dal iyo tallaabooyinka fulinta ee ku aaddan dib u furista safaaradaha iyo qunsuliyadaha labada dal,” ayay wasaaradda arrimaha dibadda ee Iran ku sheegtay bayaan.

Taleefishinka Sacuudiga ee Al-Akhbariya ayaa baahiyey muuqaallada labada wasiir oo is gacan qaadaya ayaga oo hortaagan calamada labada dal, islamarkaana dhoola caddeynaya.

Sida ku qoran heshiiska la gaaray bishii tegtay, labada dal ayaa lagu wadaa inay safaaradaha iyo qunsuliyadaha dib ugu furaan muddo laba bil gudahood ah, islamarkaana dhaqan-geliyaan heshiisyo iskaashi amni iyo dhaqaale oo la saxiixay 20 sano kahor.

Wadahadallada wasiirada arrimaha dibedda ayaa waxaa xigi doona in madaxweynaha Iran Ebrahim Raisi uu booqdo magaalada Riyadh. Raisi ayaa aqbalay casuumad uga timid boqorka Sacuudiga Salmaan, waxaa sidaas Isniintii xaqiijiyey madaxweyne ku-xigeenka koowaad ee Iran Maxammad Mokhber.

Xiisad ayaa muddo dheer ka dhex taagneyd dhinacyada isku haya gobolka.

Riyaadh ayaa xiriirka u jartay Tehraan 2016 ka dib markii mudaaharaadayaal ay weerareen xarumaha diblomaasiyadeed ee Sacuudiga ee Iiraan. Sacuudi Carabiya ayaa maalmo ka hor dil toogasho ah ku fulisay wadaad Shiico ah oo caan ahaa, taasoo keentay mudaaharaadyada.

Iiraan oo ay Shiicadu u badan tahay iyo Sucuudiga oo Sunni ah ayaa taageera dhinacyada isku haya dhowr goobood oo isku dhacyo ah oo Bariga Dhexe ah, oo ay ku jiraan Yemen, halkaas oo fallaagada Xuutiyiinta ay taageerto Tehraan, Riyaadna ay hogaamiso isbahaysi milateri oo taageeraya dawladda.

Wasiirada Arrimaha Dibedda Sacuudiga iyo Iiraan ayaa taleefonka ku hadlay si ay u xusaan billowga bisha Ramadan, ayaga oo wacad ku maray inay kulmaan “dhowaan” si loo dhaqan-geliyo heshiiska dib u heshiisiin ee taariikhiga ah, waxaa sidaas maanta sheegtay Riyaadh.

Wasiirka Sacuudiga, Amiir Faysal bin Farhan, ayaa wacay Xusseen Amir-Cabdullahian, waxayna labada mas’uul “ay is-dhaafsadeen hambalyo ku aadan munaasabadda bisha barakeysan ee Ramadan” oo maanta ka billaabatay labada dal, wasaaradda arrimaha dibedda Sacuudiga ayaa sidaas ku sheegtay bayaan ay soo dhigtay twitter-ka.

“Labada wasiir waxa ay isku raaceen inay dhowaan yeeshaan kulan si dhabbaha loogu xaaro dib u furista safaaradaha iyo qunsuliyadaha labada dal,” ayaa lagu yiri bayaanka.

Saraakiisha Sacuudiga ayaa sheegay in kulanka la filayo ee wasiirada uu yahay tallaabada xigta ee heshiiskii lama filaanka ahaa ee lagu dhowaaqay 10-kii Maarso, kaasi oo ay dhex-dhexaadisay Shiinada, si dib loogu soo celiyo xiriirka diblomaasi kadib 7 sano oo uu go’naa.

Riyaadh ayaa xiriirka jartay kadib markii dibad-baxayaal Iiraaniyiin ah ay weerareen safaaraddeeda 2016-kii kadib markii Sacuudiga ay xukun dil ku fuliyeen wadaad shiico ah oo lagu magacaabay Nimr al-Nimr.

Heshiiska ayaa dhigaya in Sacuudi Carabiya iyo Iiraan ay dib u furaan safaaradaha laba bil gudahood, islamarkaana la dhaqan-geliyo iskaashi amni iyo mid dhaqaale oo la saxiixay 20 sano kahor.

Axaddii, sarkaal Iranian ah ayaa sheegay in madaxweyne Ebrahim Raisi uu casuumad uu ku booqdo Sacuudiga ka helay Boqor Salman, inkasta oo Riyadh aysan weli xaqiijin. Heshiiska Sacuudi Carabiya iyo Iran, oo khilaaf xooggan uu kala dhaxeeyo Reer Galbeedka sababo la xiriira barnaamijeedka Nukliyeerka, ayaa suurta-gal ay tahay inuu dib u qaabeyn ku sameeyo xiriirada gobolka oo dhan.

Iiraan iyo Sacuudi Carabiya ayaa ku heshiiyay inay dib u soo ceshadaan xiriirkooda diblomaasiyadeed ayna dib u furaan safaaradahooda muddo labo bilood gudahood ah, sida ay sheegtay warbaahinta dowladda Iiraan iyo Sacuudiga.

Heshiiska ayaa lagu gaaray Jimcihii wadahadallo ka dhacay magaalada Beijing. Iiraan iyo Sacuudi Carabiya, oo ah labada waddan ee sida weyn ugu loolamaya saliidda Bariga Dhexe, ayaa ku heshiiyey inay dib u soo celiyaan xiriirkooda, safaaradahoodana dib loo furo 7 sano ka dib markii uu Sacuudiga xiriirka u jaray Iiraan.

Heshiiska ayaa yimid ka dib wadahadalo uu Shiinuhu garwadeen ka ahaa oo lagu qabtay magaalada Beijing. “Natiijada wadahadallada, Iiraan iyo Sacuudi Carabiya waxay ku heshiiyeen inay dib u soo celiyaan xiriirkooda diblomaasiyadeed ayna dib u furaan safaaradahooda … laba bilood gudahood,” wakaaladda wararka ee Iiraan ayaa werisay, iyadoo soo xiganeysa bayaanka wadajirka ah.

Warbaahinta dowladda Iiraan ayaa soo bandhigtay sawirada iyo muuqaalka Cali Shamkhani, xoghayaha golaha amniga qaranka ee Iiraan, oo uu weheliyo la taliyaha amniga qaranka Sacuudiga Musaad bin Maxammed al-Aiban iyo Wang Yi, oo ah diblomaasiga ugu sareeya Shiinaha.

“Kadib fulinta go’aanka, wasiirrada arrimaha dibadda ee labada waddan waxay kulmi doonaan si ay u diyaariyaan safiiro isdhaafsi ah,” ayuu yiri telefishinka qaranka Iiraan. Muuqaalka ay sii daysay warbaahinta Iiraan, Wang waxa uu ku bixiyay “hambalyada qalbigiisa oo dhan” ku saabsan “xikmadda” labada waddan.

“Labada dhinacba waxay muujiyeen daacadnimo,” ayuu yidhi. “Shiinuhu wuxuu si buuxda u taageersan yahay heshiiskan.”

Wakaaladda wararka ee Sucuudiga ayaa xaqiijisay heshiiskan markii ay sidoo kale daabacday war-murtiyeedka wadajirka ah ee ka soo baxay Sucuudiga iyo Iiraan, kaas oo lagu sheegay in labada dal ay ku heshiiyeen in la ixtiraamo madaxbannaanida dawladda oo aan midba midka kale faragelin arrimaha gudaha.

Bayaanka ayaa sidoo kale lagu sheegay in Riyadh iyo Tehran ay ku heshiiyeen in la dhaqaajiyo heshiis iskaashi amni oo la saxiixay 2001-dii.

Riyaadh, Tehraan iyo Beijing “waxay muujiyeen rabitaankooda ah inay ku bixiyaan dhammaan dadaallada kor loogu qaadayo nabadda iyo amniga gobolka iyo kan caalamiga ah,” ayaa lagu yiri bayaanka.

Wakaaladda wararka ee Iiraan ee IRNA ayaa ka soo xigatay Shamkhani in uu ku tilmaamay wadahadallada ka socda Beijing “mid cad, hufan, dhammaystiran oo wax dhisaya”.

“Ka saarida isfaham la’aanta iyo fikradaha mustaqbalka ee xiriirka u dhexeeya Tehran iyo Riyadh waxay hubaal ahaan u horseedi doontaa hagaajinta xasilloonida gobolka iyo amniga iyo sidoo kale kordhinta iskaashiga ka dhexeeya wadamada Khaliijka, Faaris iyo caalamka Islaamka si loo maareeyo caqabadaha hadda jira,” Shamkhani ayaa laga soo xigtay.

Wang waxa uu sheegay in Shiinuhu uu sii wadi doono in uu door wax ku ool ah ka ciyaaro wax ka qabashada arrimaha kulkulul iyo muujinta mas’uuliyadda qaran weyn.

Isagoo ah dhexdhexaadiye “caqiido-wanaagsan” iyo “lagu kalsoonaan karo”, Shiinuhu wuxuu si daacad ah u gutay waajibaadkiisa marti-geliyaha wadahadalka, ayuu yidhi.

Xiisad ayaa muddo dheer ka dhex taagneyd dhinacyada isku haya gobolka.

Riyaadh ayaa xiriirka u jartay Tehraan 2016 ka dib markii mudaaharaadayaal ay weerareen xarumaha diblomaasiyadeed ee Sacuudiga ee Iiraan. Sacuudi Carabiya ayaa maalmo ka hor dil toogasho ah ku fulisay wadaad Shiico ah oo caan ahaa, taasoo keentay mudaaharaadyada.

Iiraan oo ay Shiicadu u badan tahay iyo Sucuudiga oo Sunni ah ayaa taageera dhinacyada isku haya dhowr goobood oo isku dhacyo ah oo Bariga Dhexe ah, oo ay ku jiraan Yemen, halkaas oo fallaagada Xuutiyiinta ay taageerto Tehraan, Riyaadna ay hogaamiso isbahaysi milateri oo taageeraya dawladda.

Iiraan iyo Sacuudi Carabiya ayaa ku heshiiyay inay dib u soo ceshadaan xiriirkooda diblomaasiyadeed ayna dib u furaan safaaradahooda muddo labo bilood gudahood ah, sida ay sheegtay warbaahinta dowladda Iiraan iyo Sacuudiga.

Heshiiska ayaa lagu gaaray Jimcihii wadahadallo ka dhacay magaalada Beijing.

Iiraan iyo Sacuudi Carabiya, oo ah labada waddan ee sida weyn ugu loolamaya saliidda Bariga Dhexe, ayaa ku heshiiyey inay dib u soo celiyaan xiriirkooda, safaaradahoodana dib loo furo 7 sano ka dib markii uu Sacuudiga xiriirka u jaray Iiraan.

Heshiiska ayaa yimid ka dib wadahadalo uu Shiinuhu garwadeen ka ahaa oo lagu qabtay magaalada Beijing. “Natiijada wadahadallada, Iiraan iyo Sacuudi Carabiya waxay ku heshiiyeen inay dib u soo celiyaan xiriirkooda diblomaasiyadeed ayna dib u furaan safaaradahooda … laba bilood gudahood,” wakaaladda wararka ee Iiraan ayaa werisay, iyadoo soo xiganeysa bayaanka wadajirka ah.

Warbaahinta dowladda Iiraan ayaa soo bandhigtay sawirada iyo muuqaalka Cali Shamkhani, xoghayaha golaha amniga qaranka ee Iiraan, oo uu weheliyo la taliyaha amniga qaranka Sacuudiga Musaad bin Maxammed al-Aiban iyo Wang Yi, oo ah diblomaasiga ugu sareeya Shiinaha.

“Kadib fulinta go’aanka, wasiirrada arrimaha dibadda ee labada waddan waxay kulmi doonaan si ay u diyaariyaan safiiro isdhaafsi ah,” ayuu yiri telefishinka qaranka Iiraan. Muuqaalka ay sii daysay warbaahinta Iiraan, Wang waxa uu ku bixiyay “hambalyada qalbigiisa oo dhan” ku saabsan “xikmadda” labada waddan.

“Labada dhinacba waxay muujiyeen daacadnimo,” ayuu yidhi. “Shiinuhu wuxuu si buuxda u taageersan yahay heshiiskan.”

Wakaaladda wararka ee Sucuudiga ayaa xaqiijisay heshiiskan markii ay sidoo kale daabacday war-murtiyeedka wadajirka ah ee ka soo baxay Sucuudiga iyo Iiraan, kaas oo lagu sheegay in labada dal ay ku heshiiyeen in la ixtiraamo madaxbannaanida dawladda oo aan midba midka kale faragelin arrimaha gudaha.

Bayaanka ayaa sidoo kale lagu sheegay in Riyadh iyo Tehran ay ku heshiiyeen in la dhaqaajiyo heshiis iskaashi amni oo la saxiixay 2001-dii.

Riyadh, Tehran iyo Beijing “waxay muujiyeen rabitaankooda ah inay ku bixiyaan dhammaan dadaallada kor loogu qaadayo nabadda iyo amniga gobolka iyo kan caalamiga ah,” ayaa lagu yiri bayaanka.

Wakaaladda wararka ee Iiraan ee IRNA ayaa ka soo xigatay Shamkhani in uu ku tilmaamay wadahadallada ka socda Beijing “mid cad, hufan, dhammaystiran oo wax dhisaya”.

“Ka saarida isfaham la’aanta iyo fikradaha mustaqbalka ee xiriirka u dhexeeya Tehran iyo Riyadh waxay hubaal ahaan u horseedi doontaa hagaajinta xasilloonida gobolka iyo amniga iyo sidoo kale kordhinta iskaashiga ka dhexeeya wadamada Khaliijka, Faaris iyo caalamka Islaamka si loo maareeyo caqabadaha hadda jira,” Shamkhani ayaa laga soo xigtay.

Wang waxa uu sheegay in Shiinuhu uu sii wadi doono in uu door wax ku ool ah ka ciyaaro wax ka qabashada arrimaha kulkulul iyo muujinta mas’uuliyadda qaran weyn.

Isagoo ah dhexdhexaadiye “caqiido-wanaagsan” iyo “lagu kalsoonaan karo”, Shiinuhu wuxuu si daacad ah u gutay waajibaadkiisa marti-geliyaha wadahadalka, ayuu yidhi.

Xiisad ayaa muddo dheer ka dhex taagneyd dhinacyada isku haya gobolka.

Riyadh ayaa xiriirka u jartay Tehran 2016 ka dib markii mudaaharaadayaal ay weerareen xarumaha diblomaasiyadeed ee Sacuudiga ee Iiraan. Sacuudi Carabiya ayaa maalmo ka hor dil toogasho ah ku fulisay wadaad Shiico ah oo caan ahaa, taasoo keentay mudaaharaadyada.

Iiraan oo ay Shiicadu u badan tahay iyo Sucuudiga oo Sunni ah ayaa taageera dhinacyada isku haya dhowr goobood oo isku dhacyo ah oo Bariga Dhexe ah, oo ay ku jiraan Yemen, halkaas oo fallaagada Xuutiyiinta ay taageerto Tehraan, Riyaadna ay hogaamiso isbahaysi milateri oo taageeraya dawladda.

Laakin labada dhinacba waxay dhawaan damceen inay hagaajiyaan xiriirka.

“Labadii sano ee la soo dhaafay, waxaa jiray kulamo u dhexeeya Sacuudiga iyo Iiraan oo ka dhacay Baqdaad,” ayuu yiri Cali Hashem oo ka tirsan Al Jazeera isagoo ka soo warramaya Tehran. “Ciraaqiyiintu waxay bilaabeen wadahadallo dhexdhexaadin ah 2021. Wax kastaa waxay joogsadeen intii lagu jiray doorashadii Ciraaq ee 2021.”

“Ma jiro wax war ah oo ka soo baxay shan wareeg oo wadahadal ah,” ayuu yidhi. “Kulamo heerka amniga ah ayaa sidoo kale ka dhacay Cumaan. Kuwaas waxay inta badan ku soo urureen xaaladda Yemen.”

Marka laga soo tago dagaalka Yemen, Iiraan iyo Sacuudi Carabiya ayaa sidoo kale ku sugan dhinacyada iska soo horjeeda ee Lubnaan iyo Suuriya. Xiriirka wanaagsan ee Tehran iyo Riyadh, sidaas darteed, wuxuu saameyn ku yeelan karaa siyaasadda guud ahaan Bariga Dhexe.

“Xaaladda amniga ee gobolka, sida Yemen iyo Lubnaan, way ka sii daraysaa oo way dhibaysaa marka labadan waddan ay kala duwan yihiin,” ayuu yidhi Hashem.

“Heshiiskan, waxaa suurtogal ah in aan bilowno in aan aragno tanaasulaadyada dalalkan,” ayuu yidhi. “Heshiiskani wuxuu horseedi karaa abuurista xaalad amni oo wanaagsan oo gobolka ah. Awood badan ayay ku leeyihiin dalalkan.”

Adnan Tabatabai – Maamulaha Xarunta Cilmi-baarista ee Iskaashiga la leh Orient, oo ah xarun cilmi-baaris oo fadhigeedu yahay Jarmalka – ayaa u sheegay Al Jazeera in Shiinuhu uu danayn weyn u leeyahay inuusan arkin xaaladda amniga gobolka “oo u soo dhaadhacday fowdo”, sida “2019” , markii marin-biyoodka Hormuz ay ahaayeen goobo qaraxyo iyo weeraro kala duwan ka dhaceen”.

“Waxaa jira dano gaar ah oo Shiinuhu u leeyahay in ay isku dayaan oo ay isticmaalaan awoodda ay u leeyihiin labada Tehran iyo Riyadh si ay u sameeyaan xoogaa dadaal ah si ay isugu dheellitiraan cilaaqaadkan oo ay u dhamaystiraan waxa Ciraaq iyo Cumaan ay dhab ahaantii bilaabeen,” ayuu yiri Tabatabai.

Madaxweynaha Iiraan Ibrahim Raisi ayaa booqday Beijing bishii hore, sidoo kale Madaxweynaha Shiinaha Xi Jinping ayaa ku sugnaa Riyadh bishii Diseembar si uu uga qeyb galo shirar uu la yeeshay wadamada Khaliijka Carabta ee qaniga ku ah saliida ee muhiimka u ah sahayda tamarta Shiinaha. Shiinuhu waa dalka ugu horeeya ee iibsada saliida Sacuudiga.

Afhayeen u hadlay Golaha Ammaanka Qaranka ee Aqalka Cad ayaa sheegay in Mareykanka uu ka warqabo wararka sheegaya in Iiraan iyo Sacuudi Carabiya ay dib u soo ceshadeen xiriirkooda diblomaasiyadeed balse waxay faah faahin dheeraad ah u direen Sacuudiga.

“Guud ahaan, waxaan soo dhaweyneynaa dadaal kasta oo lagu doonayo in lagu soo afjaro dagaalka Yemen iyo dejinta xiisadaha gobolka Bariga Dhexe,” ayuu afhayeenka u sheegay wakaaladda wararka ee Reuters. “Dhibaatooyinka iyo diblomaasiyadda oo ay weheliso ka-hortagga ayaa ah tiirarka muhiimka ah ee siyaasadda Madaxweyne Joe Biden ee lagu qeexay booqashadiisa gobolka sannadkii hore.”

Isaga oo tixraacaya in Maraykanku aanu door ku lahayn heshiiskan, Tabatabai waxa uu sheegay in ay ahayd wax caadi ah in la maqlo dareenka Maraykanka ka soo horjeeda ee Iiraan, laakiin “laga bilaabo ugu yaraan dayrta 2019, waxaa sidoo kale jira xoogaa niyad-jab ah iyo qaar sii kordhaya shakiga gudaha Sucuudiga ee ku wajahan doorka Mareykanka ee gobolkaas.

“Dallada amnigu hadda ma ahan fikrad dhab ah oo ay ahayd in Maraykanku u dhiso Sucuudiga iyo xulafadiisa, sidaa darteed waxaa jirtay baahi loo qabo in Sucuudiga laga fikiro si ka duwan sidii uu u sugi lahaa dhulkiisa, xuduudihiisa iyo danaha.”

Heshiiska ayaa laga yaabaa inuu saameyn ballaaran ku yeesho heshiiska Nukliyeerka ee Iiraan iyo dagaalka sokeeye ee Yemen, halkaasoo labada dhinac ay isku hayaan dagaal wakiilnimo, waxayna muujineysaa go’aanka cusub ee Sacuudiga uu ku doonayo inuu ku dhaqmo siyaasad dibadda ah oo ka madax banaan reer galbeedka.

Wakaaladda wararka Sacuudiga ayaa xaqiijisay heshiiskan, kaasoo sheegay in labada dal ay ku heshiiyeen in la ixtiraamo madax-banaanida dowladda oo aan midba midka kale faragelin arrimaha gudaha.

Hossein Amir-Abdollahian, Wasiirka Arrimaha Dibadda Iiraan, ayaa yiri: “Soo noqoshada xiriirka caadiga ah ee Iiraan iyo Sacuudi Carabiya waxay awood weyn u siineysaa labada dal, gobolka iyo caalamka Islaamka. Siyaasadda deriska, oo ah dhidibka muhiimka ah ee siyaasadda arrimaha dibadda ee dawladda, ayaa si xooggan ugu socota jihada saxda ah, iyo qalabka diblomaasiyadeed ayaa si firfircoon uga dambeeya diyaarinta tillaabooyin badan oo heer gobol ah. ”

Si kastaba ha ahaatee, heshiisku wuxuu saameyn ku yeelan karaa dadaalka uu Maraykanku hogaaminayo ee lagu go’doominayo Iiraan dhaqaale ahaan iyada oo loo marayo cunaqabatayn. Haddii sheekada kululaado oo cilaaqaadka Sucuudigu la leeyahay Tehraan, waxa ay u badan tahay in cawaaqibkeedu yahay maalgashiga Sucuudiga ee gudaha Iiraan.

Isagoo ka hadlayay magaalada London horaantii todobaadkan, wasiirka arrimaha dibadda Sacuudiga, Amiir Faysal bin Farhan al-Sacuud, ayaa difaacay xiriirka Sacuudiga uu la leeyahay Shiinaha, isagoo yiri: “Shiinaha waa saaxiibkayaga ganacsi ee ugu weyn. Sidoo kale waa shuraakada ganacsi ee ugu weyn ee wadamada intooda badan. Taasina waa xaqiiq jirta oo ay tahay inaan wax ka qabanno. Shiinaha, anaga, waa lamaane muhiim ah oo la qiimeeyo dhinacyo badan. Waxaan leenahay xiriir shaqo oo aad u wanaagsan oo dhinacyo badan ah. Laakiin waanu sheegnay oo ku celcelinaynaa, mar walba, danteena ayaynu eegaynaa. Waxaynanu ka raadinaynaa galbeed iyo bari.

Waxa uu sidoo kale carabka ku adkeeyay in uu aaminsan yahay in wadahadalada Nukliyeerka Iiraan qaabka ay hadda u socdaan ay yihiin kuwo aad u fool xun, ayna fiicnaan laheyd in la bedelo qaabka si quwadaha kale ee hadda laga saaray gobolka ee uu saameeyay barnaamijka Nukliyeerka Iiraan.

Amiir Sacuud waxa uu intaa ku daray in aanu u malaynayn in Sucuudigu wax dalabaad ah oo dheeraad ah ka heli doono barnaamijka Nukliyeerka madaniga ah ee Iiraan marka loo eego kuwa ay hadda soo jeediyaan reer galbeedka, laakiin waxa uu yidhi: “Waxaan rumaysanahay in aan awoodno, marka aan miiska joogno, in aan si cad u muujino Iiraaniyiintu in aanay tani walaac ka ahayn waddamo fog, balse ay sidoo kale walaac ku tahay deriskeeda. Deriskaas waxay u guuri doonaan raadinta xiriir caadi ah oo wanaagsan. Markaa haddii aan caddayno in tani ay qayb ka tahay dib u xaqiijinta, waxaan filayaa inay taasi ka caawin karto inay helaan wax la aqbali karo oo ay ku hawlan yihiin hannaankan oo kale.”

Dalka Yemen, Sucuudigu waxa uu muddo siddeed sano ah ku taageerayey dawladda caalamku aqoonsan yahay oo dagaal sokeeye kula jira Xuutiyiinta oo ay Iiraan taageerto oo fadhigoodu yahay waqooyiga, balse waxa ay raadinayeen qaab ay ku soo afjaraan dagaalka iyaga oo wadahadallo gaar ah kula yeeshay Cumaan, Xuutiyiinta. .

Sacuudiga ayaa rajeynaya in Iiraan ay joojiso diyaaradaha aan duuliyaha laheyn ee Xuutiyiinta iyo gantaalada ay ku garaacayaan Boqortooyada Sacuudiga, iyo in Iiraan ay ka caawiso wada hadalada Sacuudiga iyo Xuutiyiinta. Laakiin saraakiishu waxay carrabka ku adkeeyeen in rajada laga filayo, ugu yaraan marka hore, ay ahaan doonto mid hooseeya.

Heshiiskan ayaan macneheedu ahayn in wax isbedel ah lagu sameeyo qaabka Sucuudigu u wajahayo colaadda Falastiin, halkaas oo uu uga digayay Israa’iil inay waddo dhiig daadinta khatarta ah. Si kastaba ha ahaatee, heshiiskan ayaa walaac ku abuuri doona siyaasiyiin badan oo Israa’iiliyiin ah oo go’doon caalami ah u doontay cadawgeeda soo jireenka ah ee Iiraan.

Sacuudi Carabiya ayaa diiday in ay ku biirto heshiiskii Abraham ee caadi ka dhigayay xiriirka Israa’iil iyo qaar ka mid ah dowladaha Carabta.

Xaalad sii xumaanaysa, booliiska Israa’iil ayaa xoog ku xannibay gelitaanka safiirka Urdun ee Masjidka Al-Aqsa Talaadadii, iyaga oo ku andacoonaya in booqashadu aanay ahayn mid hore loo agaasimay.

Muuqaal ayaa muujinayay mid ka mid ah booliiska Israa’iil oo danjiraha u riixaya tallaabo dib u dhac ah inkastoo agaasimaha waaxda Awqaafta Islaamka uu la socday.

Mid ka mid ah mas’uuliyiinta waaxda Awqaafta Islaamka ayaa wargeyska The New Arab u sheegay in booliska Israa’iil ay ula dhaqmeen safiirka si “aflagaado ah”.

Dhacdadan ka dib, wasaaradda arrimaha dibadda ee Urdun ayaa isla markiiba u yeedhay safiirka Israa’iil u fadhiya Cammaan si uu uga mudaaharaado.

“Safiirka Israa’iil waxaa lagu wargeliyay cambaareynta dowladda Urdun ee ku aaddan faragelinta aan la aqbali karin ee lagu hayo arrimaha Masjidka Al-Aqsa/ al-Haram al-Shariif,” ayaa lagu yiri warka kasoo baxay wasaaradda arrimaha dibadda ee Urdun.

“Waxaan xasuusineynaa in waaxda Awqaafta Islaamku ay tahay kooxda kaliya ee awoodda u leh inay maamusho arrimaha al-Aqsa/al-Xaram al-Shariif.”

Toddobaadkii hore wasiirka Ingiriiska ee Bariga Dhexe, Lord Tarik Ahamd, ayay booliiska Israa’iil ku sugayeen mid ka mid ah albaabbada dhismaha muddo ku dhow nus saac ka hor inta aan loo oggolaan inuu galo.

Bilayska Israa’iil waxay ku andacoodeen in danjiraha la sugayay “waqti aad u yar,” ilaa uu sarkaalku amar ka helayo isaga ka sarreeya. Hadalka booliisku marnaba kuma soo hadal qaadin dhaqanka gacan ka hadalka ah ee sarkaalkooda.

“Agaasimaha Awqaafta Urdun oo uu weheliyo safiirka Urdun u fadhiya Israa’iil waxay yimaadeen Temple Mount iyagoon wax wada shaqayn ah la lahayn booliiska,” ayaa lagu yiri bayaanka booliiska Israa’iil.

Bilayska Israa’iil ayaa intaa ku daray in “is-dubarid horudhac ah oo lala yeesho booliiska sidii caadiga ahayd ay ka hortagi lahayd wax kasta oo dib u dhac ah oo ku yimaadda gelitaanka safiirka ee Temple Mount.”

3-dii Janaayo, wasiirka amniga qaranka Israa’iil, Itamar Ben Gvir, ayaa xoog ku galay dhismaha Masjidka al-Aqsa taasoo keentay cambaareyn caalami ah.

Urdun waa ilaaliyaha goobaha barakeysan ee Muslimiinta iyo Masiixiyiinta ee Bariga Quddus ee la haysto.

Israa’iil waxay qabsatay bariga Quddus dagaalkii bariga dhexe ee 1967 ka dibna si sharci darro ah ayay ula wareegtay. Waddamada intooda badan waxay bariga Quddus u haystaan magaalo la haysto, mana aqoonsana qabsashada Israa’iil.

Nin Falastiini ah ayaa lagu dilay todobo kalena waa lagu dhaawacay dhacdooyin kala duwan oo rabshado militari oo Israa’iil, kaasoo ka dhacay Daanta Galbeed ee la haysto Khamiistii, sida ay sheegtay wasaaradda caafimaadka Falastiin.

“Samiir Aouni Harbi Aslan, 41 jir ah, ayaa la dilay ka dib markii uu ku dhaawacmay rasaas ciidanka gumeysiga Israa’iil ay xabadka kaga dhufatay intii lagu guda jiray duullaanka gardarrada ah ee xerada Qalandia” oo loogu talagalay qaxootiga Falastiiniyiinta ee u dhow Ramallah, ayay wasaaraddu sheegtay.

Milatariga Israa’iil, ayaa dhinaca kale sheegay in ciidamadu ay rasaas ku fureen dad “dhagaxaan iyo baloogyo ka soo tuuray saqafka sare ee ay bartilmaameedsadeen askarta ka hoos shaqeysa”.

Horaantii, ugu yaraan 18 qof ayaa lagu xiray hawlgallo habeenimo ah oo ka dhacay Daanta Galbeed, kooxda u doodda maxaabiista Falastiin ayaa sheegtay.

Daanta galbeed: waa dhul xiran oo ka mid ah dhulka Falastiin. Daanta galbeed, waxaa bariga kaga xiga Wabiga Urdun, dhinaca waqooyiga iyo galbeedka iyo koonfurtaba waxaa kaga dhagan xariiqanta Cagaaran oo Israa”il sameesay sanadka marka uu ahaa 1949kii, waa markii uu dhamaaday dagaalkii Carabta iyo Israa’iil 1948ii. Dadka degen Daanta galbeed, waxay gaarayaan, in ka badan 2,4 miliyan oo qof.

Maxammed Saciid, oo ah wakiilka hogaamiyaasha bulshada ee xerada Qalandia, ayaa sheegay in Aslan la toogtay markii ciidamada Israa’iil ay weerareen gurigiisa.

“Waxaa lagu dilay gurigiisa, laakiin kuma lug lahayn iska horimaadka, wuxuu isku dayayay inuu ka difaaco wiilkiisa” in la xiro, Saciid ayaa u sheegay wakaaladda wararka ee France-Presse (AFP).

Aslan waa falastiinti seddexaad oo lagu dilo Daanta Galbeed 24 saac gudahood, waana kii todobaad tan iyo bilowgii sanadkan.

7 ayaa ku dhaawacmay Nablus

Toddobo kale oo Falastiini ah ayaa sidoo kale Khamiistii ku dhaawacmay rasaas ay ciidammada Israa’iil ku fureen magaalada Nablus ee daanta galbeed.

War ka soo baxay wasaaradda ayaa lagu sheegay in dhaqaatiirteedu ay daweeyeen todobo qof oo ku dhaawacmay dab ka kacay ciidamada Israa’iil. Dhanka kale TV-ga rasmiga ah ee Falastiin ayaa sheegay in ciidamada Israa’iil ay xireen afar falastiiniyiin ah, intii ay ku guda jireen howlgallada milatari ee ay ka wadaan magaalada qadiimiga ah ee Nablus.

Mar sii horeysay oo maanta ah, ciidamada Israa’iil ayaa dhowr albaab oo laga soo galo Nablus ka soo riixay, iyadoo ay rasaastu socotay, sida ay sheegeen dad goob joogayaal ah.

Ciidamada Israa’iil ayaa marar badan weeraro ku qaaday Nablus iyaga oo baadi goobaya xubno ka tirsan koox hubaysan oo loo yaqaan godka libaaxyada, kuwaas oo ka soo baxay Daanta Galbeed ee la haysto sanadkii hore.

Israa’iil ayaa kooxda Libaaxyada ku eedaysay weerarrada lagu bartilmaameedsanayo Israa’iil, oo ay ku jirto dhimashada askari Israa’iili ah bishii Oktoobar ee sannadkii hore.

Arbacadii, qof rayid ah oo Israa’iili ah ayaa toogasho ku dilay 19-jir Falastiini ah oo la sheegay inuu mindi ku dilay Israa’iil meel u dhow deegaan ku yaalla koonfurta Daanta Galbeed.

Dhacdadan ayaa timid saacado kadib markii ciidamada Israa’iil ay dileen nin kale oo Falastiini ah kadib markii ay israsaasayn dhexmartay ciidamada Israel gudaha magaalada Nablus. Dhiig badan oo daadanaya sanadkii hore ayaa lagu dilay ugu yaraan 26 Israa’iiliyiin ah iyo 200 oo falastiiniyiin ah guud ahaan Israa’iil iyo Daanta Galbeed, sida ay sheegtay wakaaladda wararka ee AFP.

In ka badan 150 ka mid ah dhimashada ayaa ka dhacday Daanta Galbeed.

Ka dib weeraro xiriir ah oo lala beegsaday Israa’iiliyiinta bishii Maarso iyo Abriil ee la soo dhaafay, ciidamada Israa’iil waxay kordhiyeen duullaanka ay ku hayaan magaalooyinka waqooyiga ee Jenin iyo Nablus, oo saldhig u ah kooxaha hubeysan ee Falastiiniyiinta ee ku sugan Daanta Galbeed.