Waxay dad badan ku fashilmeen in ay maareeyaan socdaalka ay nolosha ugu jiraan. Waxaa qofka laga rabaa in uu leeyahay hididiilooyin iyo yool uu hiigsanaayo. Tusaale marka aad rabto in aad gaadho Xidigaha waa in aad leedahay hadaf. Sidii aad ku gaari lahayd xidigaha, waana in aad samaysataa jaran jarooyin aad umarto socdaalka aad ugu jirto gaaritaanka aad hiigsanayso ee Xidigaha. Haddii aad go’aankaas fuliso, kana miro dhaliso hadafkaaga, waxaa kuu soobaxaya maxsuul ah in aad gaarto xidigaha haddii ay dhici weydo waa in aad gaarto meel udhow. Qofka bini-aadamka ah waxaa laga rabaa in uu noloshiisa ka leeyahay mow qif adag iyo sida looga taxadaro hab dhaqanka bulshada iyo maaraynta waqtiga. Dad badan waxay ku guuleysteen in ay hogaamiyaan naftooda iyagoo u haya hogaanka ay ku gaari karaan masiirkooda mustaqbal. Soomaalidu waxay dhahdaa nimaan maanta ka talin waxa yaal biri kama taliyo waxa imaan doona.

Qofka aadanaha ah waxa uu masuul ka yahay naftiisa, ehelkiisa, dadkiisa, diintiisa, wadankiisa iyo guud ahaan dadka Islaamka ah. Haddii uu ku guul daraysto taas waa in laga helaa qayb ka mid ah in uu xaqiijiyo khaasatan naftiisa sidii uu umaarayn lahaa.

Ruuxkasta waxaa saaran xil, waxa uu masuul ka yahay waxa uu gacanta ku hayo, waana la waydiin doona. Balse waxaan oran karaa hogaaminta marka laga hadlaayo, waxaa loola jeedaa habkii aad hogaamiye ugu noqon lahayd naftaada iyo dhammaan bulshada kugu xeeran, sababtoo ah qof aan aqoon hogaaminta kuma guulaysan karo in uu ka gun gaaro aayatiinka noloshiisa iyo bulshada uu ku dhex nool yahay. Qof walba oo ka dhaca nolosha waxa sababa waa fulitaan la’aanta qorshihiisi udegsanaa. Haddii aad maqasho hebel waa dhacay ama waa guul daraystay waxa ugu weyn ee soowajaha qofka aadanaha ah waa qorshe la’aan ama isagoo aan lahayn aragti fog iyo mustaq bal la’aan iyo isagoo aan udegsanayn hadaf uu ku gaaro aayaha guushiisa.

Waxaa eegtaan wiilkaan yar, waxa uu usoo maray noloshiisa iyo caqabadaha soo wajahay iyo heerkii uu ka gaaray noloshiisa iyo ka miro dhalinta yoolkiisii mustaqbal. Waxa uu ku dhashay degmada Eyl ee gobolka nugaal, waxa uu ahaa ku ray yaraantiisii waxa uu joogi jiray baadiyaha ku dhow Eyl. Inankaan waxa uu ku soobarbaaray yaraantisa baadiyaha iyo magaalada Eyl. Kadib waxa uu u soowareegay magaalada Garoowe. Waxa uu bilaabay dugsiga qur’aanka ka riimka ah, waxa uu gaaray heer aad u fiican. Waxa uu ahaa shakhsi aad u fahmad badan. Waxa uu    jeclaa in uu waxbarto kana miro dhaliyo hadafkiisa iyo yoolka udegsana.

Wiilkaan yar waxa uu jeclaa in uu galo iskuul kuna biiro ardada isku ayniga yihiin si uu ugaaro waxa uu hiigsanaayo.

Wiilka yar waxa uu ku guul daraytay in uu galo iskuulka sababta oo ah waaridkiis oo aan ahayn dad fahansan aqoonta iyo muhiimada ay leedahay. Balse waaridkiis waxa ay inbadan isku dayeen in ay geeyaan tuulooyinka iyo miyiga. Waxaa uu inbadan diiday in la geeyo tuulo iyo baadiyaha, laakiin nasiib daro waxa uu ku guuldaraystay in uu gaaro hadafkiisa ah in uu dhigto iskuulka waxbarashadiisana siiwato. Asii wiilkaan ahaa inan yar oo aan ismaamuli karin, hadafkiisana kamiro dhalin karin. Waxa ay sababtay in waalidkiis ay ka xeeyaan, ayna geeyaan baadiyaha iyo tuulooyin. Waxa uu nacay joogitaanka tuulooyinka iyo baadiyaha inbadan waxa uu isku dayay in uu safar usoogalo magaalooyinka waaweyn laakiin waa lacelin jiray oo waxa loo diidi jiray in uu soo aado magaalooyinka. Waxay waaridkiisa uga biqi jireen in uu ku biiro ciyaalada magaalada qasa iyo kuwa habeenkii dadka furta ee gaangiska ah. Maadaama uusan lahayn caqli ku filan iyo waayo aragnimo uu naftiisa ku xakameeyo.

Taas waxa ay keentay in uu ku abaado baadiyaha, waxa uuna la qabsaday nolosha tuulooyinka iyo baadiyaha. Laakiin nasiib wanaag waaridkiisa waxa ay isku dayeen in ay macalin u qabtaan si uu ubarto qur’aanka kariimka ah.

Waxaa loo qabtay macalin, isaga iyo caruur ka yar yar balse wiilkaan yar waxa uu ahaa inan fahmad badan oo ku kalsoon naftiisa iyo in uu meel walba ku guulaysan karo. Waxa uu guul weyn ka gaaray in uu barto qur’aanka kariimka ah, iyo barashada diinta islaamka. Sababtoo ah waxa uu wiilka ka soojeedaa reero asal ahaan diinta ku xeel dheer ama lagu tuhmo in ay yihiin reero xagga diinta looga dambeeyo. Waxa uu bilaabay wiilka yar in uu dhalinta ay is le’egyihiin uu baro qur’aanka kariimka ah iyo micnihiisa. Waxa uu aad ujeclaa in uu noqdo macalin sifiican wax uga yaqaan xagga diinta iyo macnihiisa. Sidoo kalena waxa uu jeclaa in uu siiwato aqoontiisa ilaa uu ka gaaro heer uu umadda unoqdo indho. 

Laakiin ma aysan dhicin in uu siiwato tafsiirkiisa iyo barashada diinta islaamka guud ahaan. Waxa u badan oo taas keentayna waxay ahayd waalidka oo aan aqoon durugsan ulahayn cilmiga kale waxayna aamin sanaayeen in wax walba ay tahay keliya qur’aanka oo la barto bes. Wiilka yar taas uma cuntamin waaridkiisna ma aysan garan in uu wiilku hadaf iyo yool leeyahay. Waxa uu in badan isku dayay in uu barto farta soomaaliga sida wax loogu qoro nasiib wanaag inanka ayaa ku wanaagsanaa xagga qorida farta carabiga ah maadaama uu bartay qur’aanka iyo yeeriska taas waxay u fududaysay in uu si sahlan u barto farta soomaaliga ah. 

Waxa uu bartay sida loo qoro magaciisa, balse waa ku guulaystay isagoo aan macalin wax uyeerin in uu qoro farta soomaaliga ah. Maadaama uu bartay sida wax loo qoro waxna loo akhriyo waxa uu isku dayay in uu siiwato dadaalka uu ugu jiro barashada soomaaliga iyo sida loo qoro. Nasiib daro ma uusan helin qof caawiya kana caawiya sida loo kobciyo qoraalka iyo sida wax loo akhriyo. Wiilka aabbihiis, waxa uu ahaa nin ka shaqaysta badda, xirfad aad u dheerna oo la xirirta badda wuu lahaa. Aabbihii maadaama uu ka shaqaysan jiray badda iyo magaalooyinka waaweyn sida Boosaaso iyo Garoowe, waxa uu ahaa nin wax akhriya waxna qora aabbihiis. Waxa uu aabbihiis lahaa ganacsi shakhsiyeed, maadaama uu lahaa ganacsi waxa uu qorijiray deymaha iyo kharashaadka baxa iyo lacagaha soo xarooda iyo dadka magac yadooda. Taas wiilka yar waxay u hayd guul aan la soo koobi karin waayo waxa uu akhriyi jiray qoraalkaa maalin walba. Waxa uu awood uyeeshay in uu noqdo qof wax walba qori kara waxkastana akhriyi kara. 

Wiilkaan waxaa haleelay xanuun, midkaas oo sababay in looqaado magaalooyinka laakiin waxa uu isku dayay in uu joogo magaalada. Nasiib daro waxa u diiday aabbihii in uu joogo magaalada.

Ka dib waxa loo qaaday baadiyaha, waxa uu joogay muddo halkaas. Wiilka yar waxa soo gaaray niyad jab, waxayna sababtay in uu waxkasta ilaawo. Xataa in uu ilaawo qur’aankii uu bartay iyo micnihiisii. Waxaa soo wajahay nolol adag maadaama uusan raali ka ahayn in uu ku noolaado baadiyaha sababtuna tahay aqoon la’aanta. Waxa uu aaminsana inanka yar in aqoontu tahay sheyga keliya ee anfacaya qofka iyo bulshada oo dhan. Waxa uu inbadan ka maqlaa idaacadaha waxaa qalin jabshay intaas arday leeg. Waxa uu jeclaystay in uu ka mid noqdo dadkaa qalin jabshay inkastoo uusan fahansanayn aqoonta la sheegayo. Maxaa yeelay ma uusan arag ruux la dhahaayo hebel waa aqoon yahan laakiin waxa uu garowsanaa in ay ka maqan tahay wax weyn oo noloshiisa ka mid ah.

Waxa uu arki jiray doonyaha badda gooshaya, saxiimadaha iyo foolfayaasha yar yar oo oradka dhaadheer. Waxaa ka siiyaabshay maraakiibta waaweyn ee badda dul sabaynaya oo ka dhisan yihiin guryaha ayna ku nool yihiin dad isaga la mid ah. Waxaa kaloo ka yaabshay waa magaalo soconaysa oo meeshii ay rabto maraysa. Waxaa wada dad kala jaad ah oo aan isku afku hadlayn. Waxa uu la yaabay siday isku fahmayaan iyo sida ay kuwada xiriirayaan. Waxaa mucjiso la noqotay sida loo sameeyay iyo qaabka loowado iyo sida ay shidaal la’aan usocon karin. Waxay la noqotay wax filan waa ah. 

Waxa uu ka fakaray sidii loo sameeyay iyo sida loogu dulnool yahay maraakiibta iska saaran badda. Waxa uu is weydiin jiray xaggee bay ka helaan cunnada ay cunayaan maadaama ay badda iska saaran yihiin. Waxa kaloo uu isweydiiyay xaggee bay biyo ka helaan dadkaan? Miyaysan haraadin? Iyo meesha ay u xaajo tagaan? Waxaa maskaxdiisa ka guuxi jirtay haddii ay xanuun sadaan xaggee dhakhtar u aadayaan? Xaggee dawo ka helayaan?

Waxa uu fakaraba waxa uu go’aan saday in ay waxaan sal u tahay aqoon, sidoo kalena ay jirto farsamo waxaan lagu wado. Waxa uu xaqiiqsaday in noloshu sidaas oo kale u baahan tahay aqoon iyo farsamo wax lagu wado.

Waxa uu utagay Aabbihii waxa uu ku yiri:

Wiilkii yara: Aabbe sidee loo sameeyay markab ka?

Odayga: Wiilkaygiyow waxaa sameeyay warshad.

Wiilkii yaraa: Aabbe warshadu yaa sameeyay?

Odayga: Wiilkaygiyow waxa sameeyay rag khuburo ah oo aqoon u leh.

Wiilkii yaraa: Aabbe raggaan maxaa u sahla in ay sameeyaan warshad, warshaduna ay samayso Markab?

Odaygii: Wiilkaygiyow raggu waxa ay barteen aqoonta, waxayna ubaxsheen in ay waxbartaan waqti, juhdina ku baxsheen in ay ka salgaaraan. Taasna waxay usahashay in ay sameeyaan maraakiibta aad aragtay, doonyaha, foolfayaasha, guryaha, diyaaradaha iwm.

Wiilkii yaraa: Aabbe maxaa sahlay in ay doonyaha, maraakiibta, gawaarida iska socdaan?

Odaygii: Wiilkaygiyow waxa u sahlaya oo fure u ah waa shidaal, shidaalkuna waa naafto ama baasiin waxa ayna taas suuragal ka dhigaysaa in markabka uu socdo isagoo isaga gooshaya qaarad ka qaarad, wadan ka wadan iwm.

Wiilkii yaraa: Aabbe dadka sidee ugu nool yihiin maraakiibta dushooda? Xageese ka helaan cunnada ay cunayaan? Haddii ay xanuun sadaan xaggee dhakhtar ka helaan? Xaggeese dawo ka helaan? Biyose yaa siiya?

Odaygii: Aabbe waxa ay ku noolol yihiin nolosha dadka ay ku nool yihiin, waxay haystaan cunnaddi, biyihii, daawadi, dhakhtaraddii, guryihii, dharkoodi, matoorki biyaha umacaanaynaayay, makiinadii ay cunnada ku karsanaayeen, qalabkii ay kula soobixi lahaayeen libaaxa badda, kaambaha “aargoosato”, kaluunka, dahabka, dheemanka, canbarka, dhammaan khayraadka badda laga helo oo dhan.

Wiilkii yaraa: Aabbe diyaarada sidee bay hawada ku gashaa?

Yaase wada, mase lagu nool yahay?

Odaygii: Wiilkaygiyow waxaa la dhaho diyaarad sida markabka uu badda ugu dulsocdo ayuu isna ugu dulsocdaa hawada, inta uu markabku ubaahan yahay ayuu isna ubaahan yahay, sida loogu nool yahay markabka ayaa iyadana loogu nool yahay diyaarada. Waana waxa dadku sameeyaan sheyga keliya oo ugu dheereeya. Waxa uu isaga gudbaa qaarado saacado iyo maalmo kooban. Waxa ay sahashaa meel markabku isaga socon lahaa maalmo iyo bilo in ay saacado kooban isaga gooshto.

Wiilkii yara: Aabbe ani ma samayn karaa diyaaradaas oo kale.

Odaygii: Wiilkaygiyow waxay kaaga baahan tahay in aad barato aqoonta, makaanikada, birbir iyo bool bool ubarato , luuqada barato, sida loo sameeyo barato, sida loo wado barato, waxayna kugu qaadanaysaa intaas nus qarni. Laakiin waad samayn kartaa ileen iyadaba dad baa sameeyay.

Wiilkii yaraa: Oo aabbe ma bartaa aqoontaa si aan u sameeyo diyaarad?

Odaygii: Wiilkaygiyow iska samee ma ahan, aqoona micno maleh, waxaa ka wanaagsan in aad barato badda iyo duunyada iyadaa ah sheyga keliya oo aan ku faano hadaanahay soomaali. Anagu aqoon umalihin waxaan. Inta badan waxa sameeya gaalada iyagaana ujeedooyin ka leh ee ina kadaa aabbe waxaas yaanan mar danbe kaa maqale.

Wiilkii yaraa: Ayaa la soobooday aabbe anna aan sameeyo diyaarada ee igee meesha lagu barto?

Odaygii: Aabbe waxaas haku mashquulin, wadanka lagu sameeyo soomaali ma joogto, waxaa jooga dadkale oo aynaan af aqoon.

Wiilkii yaraa: Aabbe dadkaan kala midabka ah yaa bara luuqadaha? Sidee isku fahmaan?

Odaygii: Wiilkaygiyow waxaan waa cilmi labarto, ma ahan iska baro, waxay u baahan tahay xeelad iyo maamul laakiin adi waad yartahay walina ma aadan qaan gaarin. Waxaadna baratay qur’aanka kariimka ah. Wax ka fiican oo la barto ma jiraan.

Wiilkii yaraa: Aabbee waa sax wax ka fiican ma jiraan in la barto qur’aanka kariimka ah iyo tafsiirkiisa laakiin haddii kawaran aan xanuun sado ama dhaawac isoo gaaro sidee isku dawayn ?

Odaygii: Waxaa laguu gayn dhakhtar, isagaa ku dawayn?

Wiilki yaraa: Aaabbe dhakhtarku sidee u bartay in la daweeyo dadka?

Odaygii: Waxaa uu galay iskuul, kadibna jaamacad, ka dibna waxa uu   doortay ama door biday in uu daraaseeyo caafimaadka. Markii uu bartay barashada caafimaadka iyo sida dadka loo daweeyo, waxa uu bilaabay in uu cilmigii uu bartay uga faa’ideeyo dadkiisa.

Wiilkii yara: Oo aabbe haddii uu ninkaasba bartay maxaa ii diiday in aan barto?

Odaygii: Wiilkaygiyow waxaas oo kale waqti laguma lumiyo, haddii aad magaalo aado yaa haynaya reerka? Ma cid kale oo haysa buu leeyahay?

Wiilkii yaraa: Aabbe waxa jira dad badan oo iga waawen iyagaa haynaya aabbe, anna waxbaa baran.

Odaygii: Waxaas ma kaa yeeelaayo, reerka ka tagi maysid waad joogaysaa. Ani saw kuma dhalin warkayga maqal mardanbe yaanan hadalkaa kaa maqal.

Wiilkii yaraa: Waxaa soogaaray niyad jab, waxa uu aad uga xumaaday hadalka uu aabihiis yiri, waxa uu dhahay aabbe ani haddii aan waxbarto saw dalkayga iyo dadkayga ugu adeegi maayo?

Odaygii: Wiilkaygiyow u adeeg reerkiina oo haysta xoolihiina iyagaa idiin ah hanti aad ku faantaane.

Wiilkii yaraa: Aabbe xooluhu way dhammaan karaan laakiin aqoontu ma dhammaato.

Odaygii: Aabbe waxaas waa been ani saw kaama weynin, nin gu’ kaaweyna il guruxeed kaa weyn, wiilkaygiyow ma maqali waxaan ku dhahay.

Wiilkii yaraa: Inta uu yare murugooday ayuu dhahay haye aabbe siddii kheyr Allaan ka barine. Laakiin ani waa iga balan in aan mar un waxbarto dadkayga, diintayda iyo dalkayga ugu adeegi doono insha Allaah.

Inankii waxa uu qabsaday dhafoorada, murugo ayuu dareemay, waxa uu maskaxdiisa ka dhaadhiciyay in uu mar un cilmiga barto si uu    bulshada uga faa’iideeyo. Nasiib daro ma uusan helin garab iyo gaashaan uu ku socdo kuna taagtaagsado, asii uu aaminsanaa in uu gaari doono hadafkiisa. Waxa uu damcay in uu qabto meel magaalo ah si’ uu halkaas wax ugu barto diini iyo maadiba. Laakiin waa uu ku guul daraystay in uu meel qabto markuu damco in uu dhaqaaqoba waa la qabtaa, taasna waxa keenay wiilka oo ahaa inan aad u da’yar aan lahayn caqli uu isku maareeyo aan ka ahayn waxbaro un. Waxaa uu ahaa mid ka baqa bahalada maadaama uusan ahayn kuray weyn.

Galab ayuu yimid meel bad ah, waxa uu fariistay raasiga dhagax badu garaacayso oo mowjaduhu ku soojabayaan. Waa uu ku dul fakaray waxa uu layaabay sida ay mowjaddu u dhacayso, biyuhu isku daba marayaan, noole yar yar oo ku dhex nool badda gudaheeda waxaas oo dhan ayuu iska daawaday ka dib ayuu dhahay:-

Allahayow adduunyadu

Ninkii doon doon is yiraahda

Isagoon hadaf lahayn

Hididiiliyo hal abuur lahayn

Awaamiir cad lahayn

Awood iyo tacab lahayn

Xeelad iyo aqoon lahayn

Noloshiisa in ay halis gashaa

Talaabuu u jirsadaa.

Muddo markuu cabaar fadhiyay ayuu kacay isagoo leh noolahaa yaryarka ah waxa ay maareeyaan noloshooda iyagoo iska ilaalinaya nooleyaal ka waaweyn kana awood badan. Iskuna dayaan in ay cunaan balse tabartiisa iyo taagtiisa inta uu adeegsado isaga carara.  Waxa uu hoosta ka xariiqay in uu la yimaado go’aano iyo hididiilooyin cusub isagoo kaa shanaya talasaarashada Alle iyo xiribtiisa uu Alle ugu deeqay. Waxa uu soo aaday dhanka iyo xaafadii waxa uu tagay gurigii, isagoo dhuumanaya, nasiib wanaag cidna ma arag, guriguu galay ka dibna waxa uu la soobaxay dharkiisii, isagoo la dareemin jidka ayuu laba ka dhigay.

Wiilka yar ma yaqaan meesha uu usocdo halka ay ka jirto iyo barta loo maro. Waxa uu socdaba ugu danbayn dad ayaa qabtay oo gartay inanka inuu safar yahay, ka dibna si xeeladaysan ayay ugu soocesheen gurigiisa maadama uusan dalka kala aqoon ilma yarna uu ahaa. Waxa uu in badan ku jiray xaalad adag iyo welwel iyo walbahaar, noloshii ayuu nacay isagoo hiifay dadka la noolaa oo dhan. Laakiin nin qoyani biyo iskama dhowro waxa uu ku jiraa bad weyn murugo ah balse waxa uu talo saartay Allihii uumay.

Muddo kadib waxa u suuro gashay in uu yimaado magaalada isagoo loo keenay xaalad caafimaad. Nasiib wanaag waxa uu bilaabay in uu waxbarto Aabihiisna waxa uu ka codsaday in uu waxbarasho galaayo.

Inkastoo uu ka diiday markii hore, ugu dambayntii inankii waxa uu ku adkaystay in uu waxbarto. Hadal dheer ka dib, inankii waxaa loo ogolaaday in uu waxbarto maadaama uu in badan ku fakaraayay.

Wiilkii waxa uu yiri isagoo u mahadnaqaya Allihii urumeeyay riyadiisii:

Daa’inow Allahayow

Dunida kii abuurow

Duunyadiina soo raacshow

Diin iyo awaamiirna

Dadkuna ay ku dhaqmaan

Ruuxii darajadaa hela

Waakan daa’inkii mahadiya

Qofkii diinta bartee

Ku dara maadigiyo cilmiga

Dayaxa in uu dego

Daah igama saarnee

Allahayow guul dariyo

Iga daah hadimada

Kii dalkiisa anfaca

Diintiisa kor yeela

Dadkiisa wanaaja

Qalinkiisa ku difaaca

Xaqa u dirira

Dulmiga diida

Jahliga la dirira

Aqoonta u degdega

Daa’inow iga mid yeel

Markii uu ducaystay ayuu go’aansaday in uu la yimaado xeelad cusub oo uu ku maareeyo noloshiisa iyo sida uu wax ku baran lahaa. Maanta waxa uu haystaa jaanis uu asaagiis kula tartamo aqoonta, wanaaga iyo waxkasta oo horumar ah. Waxaa uu haystaa waqti uu ku maareeyo noloshiisa geedi socodka ah, sidoo kalena waxa aan qorshaha ka maqnayn taageerada uu heli karo maadaama uu safar ugalaayo in uu barto cilmiga, loona baahan yahay dhaqaale iyo cid taageerta. Waxa uu bilaabay in uu waxbarto, dadaal dheer ka dib waxa uu magaalada Boosaaso ka galay waxbarashada. Waxa uu ka soo wareegay magalada Boosaaso isagoo dugsi hoose ah. Waxa uu yimid magaalada Garoowe, halkaas ayuu ka siiwaday waxbarashadii dhexe iyo sareba.

Balse waxa la soodarsay inta uu kuguda jiray waxbarashadiisa nolol adag. Waxa uu quutal daruurigiisa kula soo bixijiray si adag, waxa uu galay waardiye. Habeenkii waxa uu waardiye ka ahaa meherad, galabtiina waxa uu gadi jiray meherad, galinka horena waxa uu aadi jiray waxbarashada. Xili ay ku beeg nayd 2011, waxa Inanka soogaaray dhaawac dhanka madaxa ah, ayna ku dhufteen tuugo aan haybtooda la aqoon isagoo ku jira waardiye, gudanayana shaqadiisii loo igmaday. Waxa uu ahaa inanka wiil Alle ka cabsi badan, kuna dheereeya xagga diinta, waxa uu ahaa mid ilaasha shanta salaadood oo faralka ah iyo sunooyinkooda.

Saqda dhexe habeenkii waxa uu u kici jiray salaatul laylka, waxa uu ahaa mid barya Allihiis kuna xiran markasta.

Habeen habeenada ka mid ah ayuu soojeed ku soodaahay isagoo aad ugu dheeraaday akhris buuggaag kala duwan akhrintooda maadaama uu ahaa wiil aad ujecel akhriska. Waxa dhacday in uu gam’ay isagoo dul fadhiya kursigiisii akhriska. Waxa uu kacay salaadii subax oo lagu jiro, masaajidda qaarna laga baxay qaybna lagu jiro. Nasiib daro subaxaas waxaa dhacaayay qabow aad udaran oo laamiga dad ma aysan marayn luuqyaduna way furnaayeen, tuugtuna waxay ku jireen jaanis gaad iyo xeelado cusub si ay ugaadaan dadka meheradaha ka soo baxaya iyo kuwa dagan oo suuqa u jarmaado ah.

Inta badan inankaan waxa uu kici jiray xili hore salaada subax isagoo banaanka hore qolka uu jiifo ku wasaysta, laakiin subaxaas waxa ka cadaatay salaadi wuxuuna ka dib dhacay xiligii uu kici jiray. Isagoo lamoodo qof argagaxsan ayuu sare kacay oo caagad banaanka ula baxay si uu uweeso qaato. Waxa uu furay albaabka guriga, mana wada balaqin balse waxa uu isku dayay in uu baxo isagoo gacanna ku haysta caagad gacanna ku haysta albaabka ayuu damcay bax. Waa meel ay wax ka jiraane waxa albaabka ku lamaan niman tuugo ah oo wata baangado iwm. Waxa ay isku diyaarsheen in ay qudha ka jaraan kuraygaan yar ka dibna dhacaan meesha waxa yaal. Balse inanku belo bowdka kama filan waxa uu islahaa salaada ka gaar. Madaxa ayuu la soobaxay markii uu keenay fooda hore ayay qabad siiyeen bir asii uusan garanayn waxa ay tahay ma faasbaa mise baangad mise wax kale. Waxay kaga dhufteen Xiska si xoog leh. Wiilkii yaraa waa diyaamay waxaana ka luntay jihaddi, isagoo wareersan laakiin aan garanayn meesha looga yimid iyo sida ay wax ugaareentoona ayaa dhulka ku dhacay. Nasiib wanaag waxaa dhacday in tuugtii ay carareen ayna umaleeyeen in uusan wiilku waxba gaarin uuna doontay qori iwm.

Meeshiiba waa ka carareen iyagoo ka baqaya in la arko ama la qabto maadaama ay ahayd aroortii. Hadday ogaan lahaayeen in wiilku dhacay ayna la heleen nabar halis ah. Waxa usuuro gali lahayd in ay qudha ka siijaraan oo dabada iska raacshaan laakiin tiisaan dhammaan oo caysh baa udhinnaa. Wiilkii waxa uu kala garan waayay in uu nabar ku dhacay iyo in uu riyo ku jiro oo waxba kala saari waayay. Nasiib wanaag waxa uu wacay nambar isagoo ku yiri hebel waxa i haleelay jug madaxa ah waxna waan kala garan la’ ahay ee iga soogaar.

Cabaar ka dib waxaa sooduulay dhiig tiro badan ilaa ugu dambeyn uu dhulka ku dhacay oo miyir beelay. Waxa uu galay koomo ilaa muddo dhowr iyo labaatan saac ah.

Waxaa la geeyay isbitaal oo loola cararay si dhiig joojin loogu sameeyo sidoo kalana loo tolo dhaawaca soogaaray kuraygaan. Waxaa la tolay madaxii, waxaana la siiyay daawooyin laakiin wiilka waxa ka luntay xusuustii dheerayd oo waxba waa uu kala garan waayay. Muddo Saddex bilood ah ayuu ku jiray haad iyo waraf, waxa uu ilaaway magaciisii iska dhaaf wax kale. Sidoo kale waxa ka ma saxmay wixii uu soo bartay oo dhan. Waxay xaaladi sidaa ahaataba waxa uu helay xooggaa caafimaad ah, xusuusti ayaa usoonoqotay asii uusan ahayn sidii hore looga bartay. Wiilku waxa uu aad ujeclaa akhriska waana lagu kuunyi jiray dhankaas balse hadda ay isdaayeen. Sababtana waa dhaawaca soogaray awgiis.

Markii uu helay xusuusta ayuu dib ubilaabay waxbarashadii isagoo ka bilaabay meel hoose, wuxuuna galay macaahid iyo barayfado si uu udhiso heerkiisa aqooneed. Wuxuuna ahaa xiligaa fasalka sagaalaad oo waxa uu ugud baayay fasalka tobnaad. Dadaal dheer iyo dhib badan ka dib waxa uu socdaal ugalay sidii uu ugaari lahaa riwaayadiisii hore. Waxaa soo wajahay xaalad caafimaad oo liidata, waxa uu dhaawicii madaxa ka gaaray ku noqday Neerfe iyo dhiikar.

Waxa uu qaban waayay oo ku adkaatay in uu wax akhriyo, sidoo kalena waxaa dhibtay cimilada gobolka oo aad u kululayd. Waxaa uu   ku sigtay in uu isaga haro waxbarashada sababtoo ah waxaa dhib ku noqotay in uu soo xadiro xiisadaha iyo guud ahaan imaatinka iskuulka. Laakiin waxa uu muujiyay dulqaad, xilkasnimo sidoo kalena dhabar adayg uu u adaygay waxbarashada iyo nolol maalmeedkiisa.

 Wiilkaan ayaa ahaa inan dabci adag oo waxa uu aaminsanaa in uu gacantiisa maalo, isagu isdabiro cidna uusan waxba waydiin. Go’aankaas adag uu qaatay waxay keentay in uu wax walba isku koobo, noloshiina ay ku adkaato. Waxaa suurawday in uu saddexda waqti uu wax cuno hal xili ama uusanba waxba cunin. Muddo ayuu sidaa ku jiray, waagii danbese habeenkii ayuu qadi jiray sababtoo ah kharashka uu qaato ayaa ahayd mid yar oo aan ku filnayn.

Waxaana sugaayay fiiga iskuulka, macaahidda uu dhigan jiray, bareefado, sidoo kalena koobiyadii iwm. Laakin waxa uu ahaa mid aan laga dareemin in uu qaday habeeno ama habeenkaa seexday isagoo aan afkiisa wax saarin. Wiilkaan ayaa ahaa mid aamin ah, waxaa dhici jirtay in loo dhiibo 100,000 oo doolar habeenkaasna uu ku seexdo gaajo. Balse waxa uu aaminsanaa in wax walba ay noqon doonaan hagaag, loona baahan yahay in uu dhabar adaygo si uu uga gudbo marxaladaas adag. Waxa ku adkaatay in uu wado iskuulka, xaaladiisa caafimaad awgeed, balse waxa dhici jirtay in uu xiisadaha hore qaato kuwa dambena ka tago. Nasiib wanaag kuma liidan xagga waxbarashada oo waa ku fiicnaa daraja sarena waa keeni jiray. Waxa uu saa ku jiraba waxaa la soo gaaray fasalkii ugu dambeeyay ee iskuulka, xaaladiisii caafimaadna waaba ka soodartay oo maalinba maalinta ka dambaysa waxa uu galaa xaalad xun, waxayna keentay in uu naco iskuulka.

Ragba waa ku raqeed, waxa uu muujiyay kelyo adayg, wuxuuna naftiisa ka dhaadhac shay in uu guulaysan doono mar un. Balse isaga looga baahan yahay siddii xeerona loo xagan lahaa ilkona unabad gali lahaayeen.

Waxa uu ku guulaystay in uu galo imtixaankii shahaadiga ahaa ee dugsiga sare, wuxuuna ku baasay darajada A. Taas oo ay dad badan la yaabeen inankii aan waxba akhrin jirin haddana iskuulka imaan jirin sidoo kalena xanuunsanaa in uu si dhibyar ku helo daraja sare. Waxa uu umahad naqay Allihiis u suuro gashay in uu ka gudbo marxaladii adkayd ee waxbarashadii dugsiga sare. Waxaa u bilaabatay waa cusub, wuxuuna maanta ugud bay heerkii jaamacada, loogana baahan yahay in uu la yimaado xeelado cusub oo uu ku maareeyo noloshiisa iyo waxbarashadiisa jaamacadeed. Muddo waxa uu ka fakaraayay sidii uu isaga bixin lahaa fiiga jaamacadda oo ka duwan kii dugsiga sare, su’aalo badan uu waydiiyo naftiisa ugu dambayn waxa uu hoosta ka xariiqay in uu jaamacadda dhigto Allihiisna uu ku xirnaado, talana saarto isaga. Maalmo ka dib waxaa uu mid ka mid ah warbaahinaha ka maqlay in jaamacadaha mid ka mid ah ay xayaysiinayso kuliyad, qofkii helana uu    bilaash ku dhiganaayo. Waxa uu hoosta ka xariiqay in uu galo imtixaan kaas waana ku guulaystay in uu ka mid noqdo ardada minxada ku dhiganaysa.

Waxa uu ku showray habeen habeenada ka mid ah in uu bulshada wax ugatago wax un Alle haka dhigee, nasiib wanaag waxa uu hoosta ka xariiqay in uu qoro qormooyin ku saabsan arrimaha bulshada.Waxaana ku xirmay boggiisa uu ku leeyahay facebooka bulsho badan, isagoo usoo ban dhigi jiray sheekooyin ka turjumaya dhinacyo badan, kuwo waaqici ah iyo kuwo mala awaal ah.

Waxay arrini ku soo uruudhay, talooyin badan ka dib in sheekooyinkaa iyo mowduucyadaa qiimaha badan uu ka sameeyo buuggaag ay bulshadu marjac ugu noqoto una akhristaan. Taladaas loo soojeediyay ayuu ku dhaqaaqay inankii, wuxuuna bilaabay in uu qoro buug cilmiyeed. Laakiin waxa ku adkaatay sidii uu uqori lahaa buug sababtoo ah ma uusan helin cid kala talisa arrintaa, sidoo kalena ma uusan helin cid waxaan uga horeysay. Qofkii uu is dhaho utag oo u sheego arrintaa waa ku qoslaa, wuxuuna ku dhahaa waad riyoon, ma waxaad qori kartaa buug, dad adi kaa aqoon badan oo kaa maskax badan oo kaa waayo aragsan baa qori waayay adna waxaa leedahay waxbaan qoraya oo hadana waxaa leedahay halaygala taliyo waxaas macquul ma ahane waxkale sheeg.

Waxa uu la kulmaayay niyad jab balaaran qofkasta uu la kulmo. Qayb badan waxay isku dayayeen in ay ku jeesjeesaan, kuna qoslaan, waxayna hoos iskula faqayeen in ay mooralka laga dilo. Balse nin qoyan biyo iskama dhowro waxa uu bilaabay in uusan dheg jalaq usiin, howshiisana uu siiwato ilaa uu ka gaarayo hadafkiisa. Waxa uu yeeshay cadaw badan, laakiin waxa uu garwaaqsaday in qofka ku kaca in uu gaaaro mid ka mid ah hadafkiisa ay la soo gudboonaanayso caqabado ay ka mid yihiin kuwa aan ka soo sheekaynay laakiin looga baahan yahay in uu dulqaad muujiyo kana guulaysto cadawgiisa.

Muddo waxa uu sidaa ku jiraba waxa u bilaabay qoridda buugga, nasiib wanaag waa ku guulaystay balse markii hore waa ku adkaatay in uu wado buugga maadaama uusan lahayn aqoon, waayo aragnimo iyo xirfad uu wax ku kala hago. Dulqaad badan ka dib waa ku guulaystay buuggiisii ugu horeeyay uu    qoro, waana ku farxay taas waxayna sii galisay hididiilo cusub. Balse waxa uu guda galay in uu tifatiro, howl badan ka dib waxa uu daabacay daabacaadii ugu horeysay buugiisii, laakiin waxa ka soowajahday dhib badan waayo aqoon uma lahayn qaabka wax loo daabaco iyo cabiradda ay kala leeyihiin buugaagta. Waxaa kaga baxay kharash badan in uu daabaco buugaas ugu yaraan 8 jeer ayuu ku baxshay lacag badan si uu u helo nashqadii ugu wacnayd. Dhib iyo rafaad badan ka dib waa ku guulaystay buugaas. Wuxuuna bilaabay buuggii labaad, waxaana u fududaatay in uu qoro buugaas waayo marakan waxa uu cashar ka bartay buuggii hore, waxa uu iska dhowray in uu ku dhaco godki uu horay ugu dhacay.

Nasiib wanaaag muddo laba bilood ah ayuu ku guulaystay in uu ku dhameeyo buuggii labaad. Sidoo kalena waxa uu bilaabay buuggii saddexaad waana ku guulaystay si ka howl yar kuwii ka horeeyay. Howl kasta marka lagu dhaqaaqayo waxay leedahay dhib iyo rafaad. Waatii la yiri inkastoo la raagsado lagu sugo rafaad badan rajadii la dhowraa mar uun bey rumowdaa. Waxa dhacday habeenada qaar in uusan seexan jirin waaguna ugu baryi jiray, marmarna uu ku dul gam’i jiray maankaabkiisa (Kumbiyuutirkiisa), isagoo is ogayn ayuu kici jiray aroortii. Haddana marna kuma dhalin in uu is dhiibo isagoo waxaas oo rafaad ah soomaray. Waxa uu ka midnoqday wiilkaas da’da yar qorayaasha soomaaliyeed, wuxuuna ahaa mid ku caan baxay arrimaha bulshada ka hadalkooda iyo waxka qoriddooda. Dad badana uu ku kasbaday wanaagiisa iyo dulaaadka uu leeyahay.

Qof walbaana haddii uu go’aansado in uu wax ku dhaqaaqo waa gaarayaa, Allihiisna tala saarta waana hubaal taas.

Haddaba ninkaa aan ka soo sheekaynay miyaad taqaanaa?

–       Waa qoraaga maqaalkaan aad akhrinayso.

Qoraa Maxamuud Axmed Muuse (Toolmaan), Aabihiisna waxaa lagu naynaasaa Dhagawayne Muuse Gaban. Taariikhdiisa ma ahan mid halkaan lagu sookoobi karo. Laakiin sida dhabta ah qoraagu waxa uu sooqaatay taariikh kooban oo ku saabsan dadaalkii uu ugu jiray halgankii noloshiisa.