Madaxweynaha Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud (4.5) oo ka qeybgalay shirka Meertada 32-aad ee Shir-madaxeedka Jaamacadda Carabta ayaa Khudbadiisa kula wadaagay Boqorrada, Amiirrada, Madaxweyneyaasha iyo Hoggaamiyeyaasha Carbeed horumarka ka jira dalka, fursadaha iyo caqabadaha ku xeeran dowladnimada Soomaaliya.

Madaxweynaha ayaa tilmaamay in dowladda Soomaaliya ay waddo howlgallo qorsheysan oo dalka lagaga xoreynayo argagixisada Alshabaab, loona diyaarinayo Ciidanka Soomaaliyeed in ay si buuxda ula wareegaan amniga dalka, iyadoo ay qorsheyaashaas barbar socdaan hiigsiyo qaran oo ku aaddan deyn cafinta Soomaaliya iyo xasilinta siyaasadeed ee dalka.

“Waa inaan dardargelinno iskaashiga iyo wax-wadaqabsiga heer Carbeed. Soomaaliya maanta waxay ka soo kabanaysaa duruufo adag oo ay dhabar adeyg ku wajaheen shacabka Soomaaliyeed, waxaan rajaynaynaa in aad sii laba jibaartaan garab istaagga walaalnimada ah ee aad noo muujiseen. Soomaaliya xasilloon oo hurumarsan waxay guul u tahay dhammaan dalalka Carabta”.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa sheegay in dowladda iyo shacabka Soomaaliyeed ay soo dhaweynayaan dib ugu soo noqoshada Jamhuuriyadda Suuriya ee Madasha Jaamacadda Carabta, isagoo dhanka kale xoojiyey baaqii Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya ee ku wajahnaa walaalaha dalka Suudaan in ay joojiyaan dagaalka, wadahadallna ku dhameeyaan xaaladda ka taagan dalkaas.
Madaxweynaha Jamhuuriyadda ayaa Hoggaamiyeyaasha xusuusiyey in dalalka Carabta ay ka jiraan dhibaatooyin badan oo ay ugu horreeyaan amni xumo, xasillooni darro siyaasadeed iyo dhibaatooyin dhaqaale, wuxuuna ugu baaqay in loo midoobo sidii loo wajihi lahaa caqabadahaas.

Jaamacada Carabta waa urur kulmiya wadamada Carabta. Waa urur kulmiya wadamo ku yaala Afrika iyo Aasiya xubnaha kujira waxaa loo yaqaanaa Dowldaha Caraba. Waa dawlado wadaaga arrimo dhaqaale, diin iyo arrimo siyaasadeed.

Jaamacada Carabta waa urur kulmiya wadamada Carabta. Waa urur kulmiya wadamo ku yaala Afrika iyo Aasiya xubnaha kujira waxaa loo yaqaanaa Dowldaha Caraba. Waa dawlado wadaaga arrimo dhaqaale, diin iyo arrimo siyaasadeed.

Hadalka madaxweynaha Soomaaliya kama muuqan hadal diblomaasiyadeed si cad ayuuna u sheegay soo dhaweyntiisa kusoo noqoshada Suuriya ee ururka Jaamacadda Carabta. Inta badan ururkaan waxaa lagu xantaa cid gaar ah inay gacanta ku hayso oo ay maalgashato waana Sacuudiga – go’aanada uu gaaro Sacuudiga ayaana ka shaqeeya ururka. Waa sida Mareykanka u maalgashado NATO si uu ugu duulo wadamo kale oo horey u dhacday sida Ciraaq iyo Afgaanistaan.

Madaxda Soomaaliya inta badan shirarka caalamka waxay ka sheegaan dhibaatooyinka haysato Soomaaliya iyo garab istaaga ay u baahan yihiin balse waa laga dhegaystaa meeshaasna waa loogu tagaa hadalada ay ku hadleen madaxda Soomaalida, iyaguna ma gartaan inay isbeddel la yimadaan oo dalkooda marxaladaasi ka saaraan si asaagooda aysan u yasin.

Nasiib-xumada haysato dowladnimada Soomaaliya ayaa ah dalkii oo lagu xukumo nidaamka 4.5 oo aan awood u lahayn inuu soo saaro hoggaamiye karti iyo aqoon duruqsan u leh hoggaamin ummad sida Soomaaliya oo kale oo kasoo kabsanaayo dagaal sokeeye, lagana cabsi qabo inuu markale ka dhaco.

Madaxweynaha Suuriya Bashaar Al-asad ayaa weerar ku qaaday dalka Turkiga, xilli uu khudbad ka jeedinayay shir madaxeedka Jaamacadda Carabta Jimcihii, iyadoo madaxda kale ee Carabta ay soo dhaweeyeen inuu dib ugu soo laabto safka hore waddamada.

“Waxaa jira arrimo badan oo aysan jirin erayo ku filan ama shir madaxeedyo, oo ay ku jiraan dembiyada hay’adda Sahyuuniyadda [Israa’iil] … ayuu yidhi.

Waxay ahayd markii ugu horeysay ee Assad uu ka soo muuqdo ururka Jaamacadda Carabta tan iyo markii la hakiyey nidaamkiisa sannadkii 2011-kii, sababo la xiriira cadaadiska naxariis darada ah ee uu ku hayo dibad-baxayaasha dimoqraadiyadda, kaasoo horseeday iskahorimaad galaaftay nolosha 500,000 oo qof.

Turkiga ayaa taageeray mucaaradka Suuriya wuxuuna faragelin militari ku sameeyay waqooyiga Suuriya, halka Assad uu taageero muhiim ah ka helay Ruushka iyo Iiraan.

Inta badan dowladaha Carabta ayaa sidoo kale xiriirka u jaray Nidaamka Bashaar Al-Asad kadib tacadiyada ka dhanka ah dibadbaxayaasha iyo shacabka, balse qaar badan ayaa dib u soo celiyay kadib markii ay ku gacan sarreeyeen dagaalka Suuriya.

Bashaar Al-Asad ayaa khudbadiisa waxa uu sidoo kale ugu baaqay dowladaha Carabta in aysan midba midka kale faragelin “arimaha gudaha” isla markaana ay ka hortagaan “faragelinta shisheeye”, isagoo sheegay in dalalka Carabta ay awoodaan inay wax ka qabtaan arrimahooda.

“Waxaan rajeynayaa in ay bilow u noqon doonto waji cusub oo ah fal Carbeed ee isku duubnida dhexdeena ah, nabadda gobolka, horumarka iyo barwaaqada halkii ay ka ahaan lahaayeen dagaal iyo burbur,” ayuu Assad ku sheegay shirkii Jeddah.

Markii ay madaxdu soo galeen hoolka weyn, waxa ay madaxweyne Asad salaan iyo salaan is dhaafsadeen madaxweynaha Masar Cabdifataax Al-sisi, ka hor xafladda furitaanka waxa uu la kulmay madaxweynaha Tunisiya iyo madaxweyne ku xigeenka Imaaraadka Carabta.

“Waxaan jeclaan lahaa inaan si cod dheer ah ugu soo dhaweeyo Suuriya inay dib ugu soo laabato kursigeeda walaalaheed,” ayuu yiri ra’iisul wasaaraha Aljeeriya Ayman Benabderrahmane oo khudbad ka jeediyay furitaanka shirka.

“Waan ku faraxsanahay maanta ka soo qaybgalka shirkan Madaxweynaha Suuriya Bashaar Al-asad,” ayuu yiri Dhaxal sugaha Boqortooyada Sacuudiga, Maxamed Bin Salmaan, oo ah dhaxal-sugaha Boqortooyada, isagoo hadalkiisa sii wata, isagoo intaas ku daray inuu rajeynayo in soo laabashada ay horseedi doonto “xasilooni” Suuriya.

Dowladda Qadar maku qanacsan tahay soo laabasahda Suuriya?

Isku duubnida Asad waxay u ahayd Sucuudiga oo si weyn u taageeray mucaaradka Suuriya oo taageeray kooxaha fallaagada ah marxaladihii hore ee dagaalka Suuriya waxayna ku eedeeyeen Assad, oo ah xulafada Iiraan, inuu ku shaqeeyo “mashiinta wax disha”.

Dib ugu noqoshada dalka Suuriya, boqolaal ka tirsan mucaaradka waqooyiga ee fallaagada ayaa mudaaharaad ka dhigay dhaqancelinta Asad iyagoo ku dhawaaqaya “dadku waxay rabaan burburka nidaamka”, iyagoo u qeylinaya dibadbaxyada ruxay Suuriya iyo dalalka kale ee Carabta 2011-kii.

Khudbadiisa, Assad waxa uu uga mahadceliyey Amiir Maxamed “doorka weyn ee uu ka qaatay iyo dadaalka xooggan ee uu u galay horumarinta dib-u-heshiisiinta gobolkayaga”.

Si kastaba ha ahaatee, waddan kasta oo gobolka ka tirsan ma uusan u hamuun qabin in uu hagaajiyo xiriirka uu la leeyahay Assad.

Mid ka mid ah hoggaamiyeyaasha muhiimka ah ma maqal isaga oo hadlaya: Amiirka Qadar Tamim bin Hamad al-Thani, oo 2018 ku tilmaamay madaxweynaha Suuriya dambiile dagaal.

Al-Thani ayaa ka dhoofay Jeddah ka dib markii uu hogaaminayay wafdiga dalkiisa, sida lagu sheegay bayaan uu soo saaray Amiirka Qadar Emiri Diwan oo warbaahinta loo qeybiyay xilli uu Assad hadlayay, mana uusan jeedin ciwaan u gaar ah.

Wakaaladda wararka ee Suuriya ayaa sheegtay in Amiirka iyo Assad ay is gacan qaadeen oo ay si kooban uga hadleen ka hor inta uusan shirku bilaaban – balse ma jiro wax war ah oo ka soo baxay warbaahinta Qadar.

Sarkaal Carbeed ayaa u sheegay wakaalada wararka ee Reuters in Amiirka uusan wax shirar ah oo laba geesood ah yeelanin uuna ka baxay shir madaxeedka ka hor inta uusan hadlin Asad.

Qadar ayaa sheegtay in bishan aysan caadi ka dhigi doonin xiriirka kala dhaxeeya dowladda Bashaar Al-Asad balse waxa ay xustay in tani aysan caqabad ku noqon doonin dib u soo noqoshada Jaamacadda Carabta.

Marka laga eego dhinaca Riyaadh, shir-madaxeedka guulaysta waxa ku lug leh ballanqaadyo la taaban karo oo ka yimid Suuriya oo ku saabsan arrimo ay ka mid yihiin qaxootiga dagaalka iyo ganacsiga, ayuu yidhi Torbjorn Soltvedt oo ka tirsan shirkadda sirdoonka khatarta ah ee Verisk Maplecroft.

Ka qayb galka Assad ee shirkan waxa ay ahayd mid astaan u ah kaligii-taliyaha oo dib ugu biiray ururka Carabta ka dib markii laga joojiyey xubinimadii Jaamacadda oo ay go’doomiyeen inta badan gobolka in ka badan toban sano, sababo la xidhiidha caburinta arxan darada ah ee uu ku hayo mudaaharaadyada isaga ka dhanka ah iyo xasuuqii uu gaystay intii lagu jiray dagaalka Suuriya. .

Sacuudi Carabiya ayaa si adag uga soo horjeesatay Asad wax yar ka dib markii ay dhibaatada Suuriya ka dillaacday 2011-kii, laakiin waayadan dambe waxay beddeshay dagaalkeeda iyada oo ay weheliyaan dalal badan oo Carbeed oo shirka ku matalaya – inkastoo ay diiddan yihiin reer galbeedka iyo qaar badan oo Suuriyaan ah oo weli u arka dembiile dagaal.

Asad oo galinkii danbe ee jimcaha soo dhex galay goobtii uu shirku ka dhacayay ee magaalada Jiddah ee dalka Sucuudiga, waxa uu gacmaha u fidiyay dhaxal-sugaha Boqortooyada Sucuudiga Maxamed Bin Salmaan, kaas oo labadoodaba qabtay kana dhunkaday Assad dhabanka.

Kadib waxa uu gacan qaaday dhigiisa Masar Cabdel Fattah al-Sisi. Labada hoggaamiye ayaa dhoola caddeeyey, gacmahana is tusay, madaxana kor u fooraray markii ay sheekaysanayeen.

Maxay Dowladda Soomaaliya ka sheegtay Shirka?

Madaxweynaha Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud (4.5) oo ka qeybgalay shirka Meertada 32-aad ee Shir-madaxeedka Jaamacadda Carabta ayaa Khudbadiisa kula wadaagay Boqorrada, Amiirrada, Madaxweyneyaasha iyo Hoggaamiyeyaasha Carbeed horumarka ka jira dalka, fursadaha iyo caqabadaha ku xeeran dowladnimada Soomaaliya.

Madaxweynaha ayaa tilmaamay in dowladda Soomaaliya ay waddo howlgallo qorsheysan oo dalka lagaga xoreynayo argagixisada Alshabaab, loona diyaarinayo Ciidanka Soomaaliyeed in ay si buuxda ula wareegaan amniga dalka, iyadoo ay qorsheyaashaas barbar socdaan hiigsiyo qaran oo ku aaddan deyn cafinta Soomaaliya iyo xasilinta siyaasadeed ee dalka.

“Waa inaan dardargelinno iskaashiga iyo wax-wadaqabsiga heer Carbeed. Soomaaliya maanta waxay ka soo kabanaysaa duruufo adag oo ay dhabar adeyg ku wajaheen shacabka Soomaaliyeed, waxaan rajaynaynaa in aad sii laba jibaartaan garab istaagga walaalnimada ah ee aad noo muujiseen. Soomaaliya xasilloon oo hurumarsan waxay guul u tahay dhammaan dalalka Carabta”.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa sheegay in dowladda iyo shacabka Soomaaliyeed ay soo dhaweynayaan dib ugu soo noqoshada Jamhuuriyadda Suuriya ee Madasha Jaamacadda Carabta, isagoo dhanka kale xoojiyey baaqii Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya ee ku wajahnaa walaalaha dalka Suudaan in ay joojiyaan dagaalka, wadahadallna ku dhameeyaan xaaladda ka taagan dalkaas.
Madaxweynaha Jamhuuriyadda ayaa Hoggaamiyeyaasha xusuusiyey in dalalka Carabta ay ka jiraan dhibaatooyin badan oo ay ugu horreeyaan amni xumo, xasillooni darro siyaasadeed iyo dhibaatooyin dhaqaale, wuxuuna ugu baaqay in loo midoobo sidii loo wajihi lahaa caqabadahaas.

Hadalka madaxweynaha Soomaaliya kama muuqan hadal diblomaasiyadeed si cad ayuuna u sheegay soo dhaweyntiisa kusoo noqoshada Suuriya ee ururka Jaamacadda Carabta. Inta badan ururkaan waxaa lagu xantaa cid gaar ah inay gacanta ku hayso oo ay maalgashato waana Sacuudiga – go’aanada uu gaaro Sacuudiga ayaana ka shaqeeya ururka. Waa sida Mareykanka u maalgashado NATO si uu ugu duulo wadamo kale oo horey u dhacday sida Ciraaq iyo Afgaanistaan.

(The New Arab Staff, AFP, iyo Reuters)

Xoghayihii hore ee arrimaha dibadda ee Mareykanka Henry Kissinger ayaa ka dhawaajiyay aragtidiisa ku aadan xubinnimada NATO ee Yukrayn. Siyaasiga ruug cadaaga ah ayaa u sheegay wargeyska The Economist in uu hadda aaminsan yahay in Yurub aan nabad lagu gaari karin iyadoo Yukrayn aysan kamid noqonin ciidamada Mareykanka ee uu hoggaamiyo NATO.

Deyrtii hore, Kissinger wuxuu ku adkaystay “ma ahayn siyaasad caqli-gal ah in Ukrayn lagu daro NATO.” Waxa uu sheegay in balaarinta dhinaca bari ee ururka tan iyo dhicistii Midowgii Soofiyeeti ee 1991 ay asal ahaan ka saartay aagga kaydinta taariikhiga ah ee Ruushka, laakiin wuxuu ku adkaystay in taasi aanay sabab u ahayn “weerarkii yaabka lahaa” ee Moscow ee Ukrayn.

Si kastaba ha ahaatee, wareysi uu Arbacadii la yeeshay warbaahinta Ingiriiska, siyaasiga, oo 100 jirsaday Maay 27, wuxuu soo jeediyay si “badbaadada Yurub loo helo, way fiicantahay in Ukrayn ku jbiirto NATO.”

Sida laga soo xigtay xoghayihii hore ee Mareykanka, mowqifka ay qaateen qaar ka mid ah wadamada Galbeedka Yurub ee ku aadan xubinnimada Kiev waa “mid khatar ah oo waali ah.”

“Reer Yurub waxay dhahayaan kuma darayno NATO sababtoo ah aad bay khatar u tahay. Sidaa darteed, balse waxaanu hubayn doonaa hubka ugu horumarsan. Sidee taasi suurtogal u noqon kartaa?” ayuu weydiiyey.

Dib ugu noqoshada 2008, NATO waxay ku dhawaaqday in Kiev ay ku biiri doonto midowga, laakiin ma aysan cayimin taariikhda ay taasi dhacayso. “Waxaan u maleynayay in go’aanka looga tagayo xubinnimada Ukrayn ee NATO ay aad u qaldan tahay. Waxay ahayd caqli-xumo, sababtoo ah haddii aad ka eegto dhinaca Ruushka, 1989, waxay maamulayeen Yurub ilaa webiga Elbe. Ka dib way ka baxeen halkaas” Kissinger ayaa yirri.

Suurtagalnimada Ukrayn, oo Ruushku u tixgeliyo “walaalkii ugu dhowaa iyaga si dabiici ah, iyo taariikh ahaan,” in lagu aqbalo isbahaysiga uu hoggaamiyo Maraykanku waxay u noqotay “boqolkii ugu dambeeyay” Putin markii uu go’aansaday inuu ciidamo u diro waddanka deriska ah. Febraayo 2022, ayuu sharaxay.

Bishii la soo dhaafay, Wasiirka Difaaca Jarmalka Boris Pistorius wuxuu soo jeediyay “in hadda aysan ahayn waqtigii la go’aamin lahaa” kamid noqoshada Ukrayn ee NATO. Waxaa taageeray madaxweynaha Lithuania Gitanas Nauseda, kaas oo sheegay in ay “aad u adag tahay” in Kiev laga dhigo xubin ka tirsan ururka inta uu sii socdo khilaafka Moscow.

Ruushka, oo u arka balaarinta dhinaca bari ee NATO khatar weyn oo dhanka ammaanka ah, ayaa si gaar ah u carrabka ku dhuftay in Kiev ay riixayso inay ku biirto ururkaas oo ka mid ah sababaha ugu waaweyn ee ay hawl-galkeeda millatari uga bilowday Ukrayn sannad ka hor.

Isagoo ku qoraya Telegram, Madaxweynihii hore ee Ruushka Dmitry Medvedev wuxuu sheegay inkastoo Kissinger waayo-aragnimadiisa ballaaran, uu “gebi ahaanba qaldanaa” inuu soo jeediyo in xubinnimada Yukrayn ee NATO ay dammaanad qaadi doonto nabadda. Taa beddelkeeda, waxay kaliya horseedi doontaa iska horimaad toos ah oo u dhexeeya Ruushka iyo kooxda, ayuu ku adkaystay Medvedev.

Haddii hoggaanka NATO ee “caqli-la’aanta ah” uu go’aansado inuu ku soo dhaweeyo Kiev oo ka mid ah ururka, “maamulka qaranka Ukrayn kama quusan doono isku dayga lagu doonayo in dib loogu soo celiyo dhulalka lumay,” ayuu raaciyay Medvedev, oo hadda u shaqeeya kuxigeenka madaxa Golaha Ammaanka ee Ruushka.

Iyada oo laga jawaabayo, Moscow “waa inay si adag uga jawaabto dhammaan habab kasta oo la heli karo,” waxay u badan tahay inay kiciso Qodobka 5 ee NATO, kaas oo sheegaya in weerar lagu qaado hal xubin uu la mid yahay weerar lagu qaaday dhammaan kooxda, Medvedev ayaa sharaxay.

Qoraalkaan waxaa horey loogu daabacay Machadka Difaaca iyo Darasaadka Caalamiga ee Soomaaliyeed, waxaana qoray Cabdijabaar Sh. Axmed oo ka tirsan indheergaradyada machadka iyo sidoo kale ah macalimiinta ka tirsan Jaamacadda Dowladda iyo Dhaqaalaha. Waxaana ogalaansho ka haysanaa Masuuliyiinta Machadka SIDIS. 

Xiriirka Shiinaha iyo Ruushka, waa xiriir caalamiga ah ee ka dhexeeya Jamhuuriyadda Shacbiga Shiinaha iyo Federaalka Ruushka. Xiriirka Diblomaasiyadeed ee Shiinaha iyo Ruushka ayaa soo hagaagay ka dib markii la burburiyay Midowgii Sofiyeeti lana aasaasay Federaalka Ruushka 1991. Aqoonyahan Maraykan ah oo lagu magacaabo Joseph Nye waxa uu yidhi:

Burburkii Midowgii Soofiyeeti, isbahaysigii Mareykanka-Shiinaha ee dhabta ahaa wuu dhamaaday, waxaana bilaabmay isu soo dhawaansho Shiinaha iyo Ruushka. 1992-kii, labada dal waxay ku dhawaaqeen inay wadaan “iskaashi wax-ku-ool ah”; 1996kii, waxay u dhaqaaqeen dhanka “iskaashi istiraatijiyadeed”; iyo 2001, waxay saxiixeen heshiis “saaxiibtinimo iyo iskaashi”

Labada dal waxay wadaagaan xuduud dhuleed kaas oo la calaamadeeyay 1991, waxayna saxiixeen heshiiska deris-wanaagga iyo iskaashiga saaxiibtinimo ee 2001, kaas oo dib loo cusbooneysiiyay Juun 2021 shan sano oo dheeraad ah.

Habbeenimadii 2013-kii booqashadii wafdiga heerkiisa sarreeyo ee Moscow ee hogaamiyaha Shiinaha Xi Jinping, madaxweynaha Ruushka Vladimir Putin wuxuu sheegay in labada waddan ay sameynayaan xiriir gaar ah. Labada dal ayaa ka dhaxeeya xiriir dhow oo dhanka militariga, dhaqaalaha, iyo siyaasadda ah, iyagoo iska kaashanaya arrimo kala duwan oo caalami ah.

Faalleeyayaashu waxay ka doodeen in iskaashiga istiraatijiyadeed ee laba geesoodka ahi uu ka dhigan yahay isbahaysi. Ruushka iyo Shiinaha ayaa si rasmi ah ugu dhawaaqay xiriirkooda “Aan xulafo ahayn, laakiin ka wanaagsan xulafada”

Xariirka taariikhiyeed ee Shiinaha iyo Ruushka

Xiriirka u dhexeeya Shiinaha iyo Ruushka wuxuu dib ugu laabanayaa qarnigii 17aad, markii boqortooyadii Qing ay isku dayday inay ka saarto dadka Ruushka ah ee Manguliya, waxay ku dhammaatay saxiixa Heshiiskii Nerchinsk. Boqortooyadii Ruushku waxay xoojisay maamulkeeda bariga fog ee Ruushka qarnigii 19-aad, ka dib markii la qabsaday qayb ka mid ah Manguliyada Shiinaha (1858-1860).

Manguliya (Manchuria) waa gobol taariikhi ah iyo juquraafi ah oo ku yaal Waqooyi Bari Aasiya oo ka kooban dhammaan Waqooyiga Bari ee Shiinaha iyo qaybo ka mid ah Bariga Fog ee Ruushka.

Intii lagu jiray dagaalkii qaboobaa, Shiinaha iyo Midowgii Sofiyeetka waxay ahaayeen kuwo iska soo horjeeda ka dib markii Sino-Soviet ay kala qaybsameen 1961, kuna tartamayeen xakamaynta dhaqdhaqaaqa shuuciga ee adduunka. Waxaa jirtay suurtogalnimo weyn oo dagaal weyn oo dhexmari kara labada ummadood horraantii 1960-kii; dagaal kooban oo xuduudeed ayaa dhacay 1969. Cadawnimadaasi waxay bilawday inay yaraato kadib markii uu geeriyooday gudoomiyihii Xisbiga Shuuciga ee Shiinaha Mao Zedong 1976, laakiin xiriirkoodu wuu liitay ilaa burburkii Midowgii Soofiyeeti 1991kii.

Bishii Diseembar 23, 1992, madaxweynaha Ruushka Boris Yeltsin ayaa booqashadiisii ugu horeysay ee rasmi ah ku tagay Shiinaha, halkaas oo uu kula kulmay xoghayaha guud ee CCP Jiang Zemin iyo madaxweynaha Shiinaha Yang Shangkun. Bishii Diseembar 1996, dhamaadkii booqashadii Ra’iisul Wasaaraha Shiinaha Li Peng ee Moscow, Ruushka iyo Shiinaha ayaa soo saaray war-murtiyeed wadajir ah oo ay ku ballanqaadayaan in ay dhisaan “iskaashi loo siman yahay oo la isku halayn karo”. Arrintaan ayaa loo fahmi karaayey tartanka ugu weyn ee masraxa siyaasadda caalamka.

Sannadkii 2001-dii, xiriirka dhow ee labada dal waxa uu ahaa mid rasmi ah oo lagu saxiixay heshiiska deris-wanaagga iyo iskaashiga saaxiibtinimada, kaas oo socday muddo labaatan sano ah oo istiraatiji ah, dhaqaale, iyo – muran iyo doodba – heshiis milatari oo qarsoon. Bil ka hor inta aan heshiiska la saxiixin, labada dal waxay ku biireen shuraakada yaryar ee Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, iyo Uzbekistan ee Ururka Iskaashiga Shanghai (SCO). Illaa 2022, ururka ayaa laga filayaa in uu ka hortago saamaynta sii kordheysa ee barnaamijka milatariga Mareykanka ee Bartamaha Aasiya.

Shiinaha hadda waa iibsadaha ugu muhiimsan iyo dalalka shatiga u haysta qalabka militariga ee Ruushka, kuwaas oo qaarkood ay gacan ka geysteen casriyeynta Ciidanka Xoreynta Shacabka. Shiinaha sidoo kale waa ka faa’iidaystaha ugu weyn ee Ruushka Bari Siberiya ee dhuumaha saliidda ee Badweynta Baasifigga.

Markii Shiinuhu isku dayay inuu xiriir dhow la yeesho Ruushka 2013, dowladda Ruushku waxay markii horeba haysatay boos celin. Si kastaba ha ahaatee, cunaqabataynta Maraykanku ku soo rogay Ruushka ee ku saabsan qabsashadii 2014 ee Crimean-ka ayaa Ruushka ku riixday inuu xiriir diirran oo uu la yeesho Shiinaha.

Liam Carson, oo ah dhaqaaleyahan reer Yurub ah oo ku takhasusay dhaqaalaha, ayaa yiri 2019:

Siyaasad-dejiyeyaasha labada waddan waxay si firfircoon isugu dayeen inay xoojiyaan xiriirka ganacsi sannadihii la soo dhaafay. Mana aha wax iska caadi ah in sare u kaca ganacsiga Ruushka iyo Shiinaha uu ku soo beegmay xilli Maraykanku uu sii adkeeyay cunaqabataynta Ruushka, walaaca laga qabo dagaalka ganacsi ee Maraykanka iyo Shiinaha ayaa sii xoogaystay.

Sannadkii 2019, labada waddanba waxay saluug weyn ka qabeen Maraykanka. Dhanka Shiinaha, arrimuhu waxay ahaayeen xakamaynta badda Koonfurta Shiinaha, siyaasadaha ganacsiga, iyo siyaasadda tignoolajiyada. Dhanka Ruushka, arrinta ugu weyn waxay ahayd ganaaxyo dhaqaale oo daran oo ay soo rogeen Mareykanka iyo Yurub si loo ciqaabo qabsashadii Ruushka ee gobolka Crimea ee Yukrayn. Shiinaha iyo Ruushka, si kastaba ha ahaatee, way ku kala duwan yihiin siyaasadaha qaarkood. Shiinuhu ma aqoonsana qabsashada Ruushka ee Crimea, Ruushkana ma taageersana sheegashada Shiinaha ee badda koonfurta Shiinaha. Si kastaba ha ahaatee, Shiinaha iyo Ruushka ayaa hadda ku naaloonaya xiriirkii ugu fiicnaa ee ay lahaayeen tan iyo dabayaaqadii 1950-meeyadii. In kasta oo ayan lahayn isbahaysi rasmi ah, labada waddan waxa ay leeyihiin heshiis aan rasmi ahayn oo ay isku dubaridaan dhaqdhaqaaqyada diblomaasiyadeed iyo kuwa dhaqaale, iyo in la dhiso isbahaysi ka dhan ah Maraykanka. Yaroslav Trofimov, oo ah madaxa wariyaasha arrimaha dibadda ee The Wall Street Journal, ayaa ku dooday 2019:

In kasta oo aanay maanta jirin is-faham fakir oo muuqda oo u dhexeeya Ruushka iyo Shiinaha, haddana labada dawladood waxay wadaagaan cadaawad ay u qabaan diidmada, shakiga qotada dheer ee faragelinta reer galbeedka iyo rabitaan xooggan oo ah inay ku soo rogaan xakameyn adag oo ay ku hayaan bulshooyinkooda. Mudane Xi waxa uu madax ka noqday dadaallo lagu doonayo in lagu cirib tiro musuqmaasuqa laguna xoojiyo doorka xisbiga shuuciga ah ee dhaqaalaha iyo guud ahaan bulshada— olole la mid ah dadaalkii hore ee Mudane Putin uu ku doonayay in uu ku damiyo oligarchs-ka Ruushka uuna jebiyo mucaaradka siyaasadeed. Shiinaha waxaa dhiirigeliyay sharciga Ruushka ee lagu xakameynayo ururada aan dawliga ahayn, halka saraakiisha Ruushku ay muujiyeen sida ay ula dhacsan yihiin faafreebka internetka ee Shiinaha ee dhammaystiran iyo qorshaha “deymaha bulshada” ee lagu qiimeynayo muwaadiniinta iyadoo lagu saleynayo daacadnimadooda iyo dhaqankooda.

Duulaanka Ruushka ee Yukrayn

Xi iyo Putin waxay kulmeen Febraayo 4, 2022, intii lagu jiray isu diyaarinta ciyaaraha Olombikada ee 2022 ee Beijing waliba intii lagu jiray xooggaga weyn ee Ruushku uu ka dhisay xadka Yukrayn, iyadoo labadooduba ay muujiyeen in labada waddan ay ku dhow yihiin inay ku midoobaan isbahaysigooda ka dhanka ah Mareykanka iyo in labada ummadood ay wadaagaan ballan-qaadyadooda.Warbixinnada sirdoonka reer galbeedka ayaa sheegay in Shiinuhu uu ka codsaday Ruushka in uu sugo si uu ugu duulo Yukrayn ilaa inta ay ka dhammaanayso ciyaaraha Olombikada ee Beijing 20-ka Febraayo. Wax yar ka hor duulaanka, warbaahinta Shiinaha ayaa ku celisay hadaladii Ruushka ee ahaa in ciidamada Ruushka laga soo saarayo xadka Yukrayn.

Febraayo 22, laba maalmood ka hor duulaankii Yukrayn, qoraal sir ah oo The Beijing News’ Horizon News ayaa lagu daabacay qoraal faahfaahsan oo tilmaamayo kuna saabsan sida looga warbixinaayo qalalaasaha Yukrayn; boostada dowladda ayaa ka codsatay tifaftirayaasha inay la socdaan faallooyinka aan wanaagsanayn, si ay u isticmaalaan oo keliya calaamadaha ay wadaagaan warbaahinta dowladda ee Shiinaha, waxayna tiri “Ha soo dhejinina wax aan u fiicnayn Ruushka ama reer galbeedka. Aan dib u eego erayadaada ka hor intaanan la daabacin” Febraayo 25, 2022, maalin ka dib duulaankii Ruushka ee Yukrayn, madaxweyne Putin wuxuu u sheegay Xi mar uu taleefoon kula hadlay in Ruushku uu aad u danaynayo inuu wada xaajood heer sare ah la galo Yukrayn, sida ay sheegtay wasaaradda arrimaha dibadda Shiinaha.

Shiinuhu wuxuu diiday inuu cambaareeyo duulaanka Ruushka ee Yukrayn, dacaayad Ruushku ku celceliyay oo ku saabsan dagaalka, ka soo horjeeda cunaqabataynta dhaqaale ee ka dhanka ah Ruushka, Shiinaha wuxuu ka aamusay cambaaraynta Ruushka ee Qaramada Midoobay ee dagaalka Yukrayn.

Sannadkii 2022, Ruushku wuxuu Taiwan ku daray liiska dowladaha iyo dhulalka shisheeye ee geysta “ficillada aan saaxiibtinimo ahayn” ee ka dhanka ah duullaanka milatari ee Yukrayn. Hogaamiyaha Shiinaha Xi Jinping ayaa u xaqiijiyay Vladimir Putin taageerada Shiinaha ee “madaxbanaanida iyo amniga” ee Ruushka bishii Maay.

Bishii Abriil 2022, wareysi uu siiyay wargeyska Talyaaniga Corriere della Sera, saynisyahan siyaasadeed ee Ruushka u dhashay Sergey Karaganov, oo loo arko inuu ku dhow yahay madaxweyne Vladimir Putin, ayaa sheegay in Ruushka “ay noqon doonto mid aad u isku dhafan oo aad ugu tiirsan Shiinaha”, isagoo sii sheegay “Shiinuhu waa Xulafadayada iyo saaxiibadayada dhow iyo isha ugu weyn ee xoogga Ruushka marka laga reebo dadka Ruushiyanka laftooda.”

Bishii Juun 2022, hogaamiyaha Xisbiga Shuuciga Shiinaha Xi Jinping ayaa la soo wacay, waxaana soo wacay madaxweyne Putin halkaas oo uu ku xaqiijiyay taageerada Ruushka ee arrimaha amniga isagoo leh “dhammaan dhinacyada waa inay si mas’uuliyadi ku jirto u xalliyaan xiisaddaYukrayn”.

Madaxweynaha Yukrayn Volodymyr Zelenskyy ayaa sheegay in Shiinuhu uu leeyahay awood dhaqaale oo uu ku cadaadiyo Putin si uu joojiyo dagaalka, isagoo raaciyay “Waxaan hubaa in la’aanteed suuqa Shiinaha ee Ruushka, Ruushku uu dareemayo go’doon dhaqaale oo dhamaystiran. Taasi waa wax uu Shiinuhu samayn karo – in la xaddido ganacsiga Ruushka ilaa dagaalku ka dhammaanayo.” Bishii Agoosto 2022, Zelenskyy wuxuu sheegay in tan iyo bilowgii dagaalka Yukrayn, madaxweyne Xi Jinping uu diiday dhammaan codsiyadiisa wadahadal toos ah.

Bishii Maarso 2023, majaladda Politico ayaa soo warisay in shirkadda hubka ee dowladda Shiinuhu leedahay ee Norinco ay u soo rartay Ruushka qoryaha darandooriga u dhaca, qaybo ka mid ah diyaaradaha aan duuliyaha lahayn, iyo hubka dagaalka intii u dhaxaysay Juun iyo Diseembar 2022, iyada oo qaar ka mid ah shixnadaha ay marayeen dalal saddexaad oo ay ku jiraan Turkiga iyo Imaaraadka Carabta.

20–22 Maarso 2023, madaxweyne Xi Jinping waxa uu booqday Ruushka waxa uuna la kulmay Vladimir Putin si rasmi ah iyo mid aan rasmi ahaynba. Wuxuu ahaa kulankii ugu horeeyay ee caalami ah oo uu yeesho Vladimir Putin tan iyo markii maxkamada caalamiga ah ee dambiyada ay soo saartay warqad lagu soo xirayo.

Mudan xaduuddeedka ka dhaxeeya labada dowladeed

Maay 29, 1994, intii lagu guda jiray booqashadii ra’iisul wasaaraha Ruushka Viktor Chernomyrdin ee Beijing, mas’uuliyiinta Ruushka iyo Shiinaha waxay saxiixeen heshiis ku saabsan Nidaamka Maareynta Xuduudaha Shiinaha iyo Ruushka oo loogu talagalay in lagu fududeeyo ganacsiga xuduudaha iyo ka hortagga fal-dembiyeedka.

3-dii Sebteembar ee sanadkaas, waxaa la saxiixay heshiis xadeyn, kaas oo lagu hagaajinayo soohdinta 55-km oo hore loogu muransanaa xuduudda galbeedka Shiinaha iyo Ruushka. Ka dib calaamadii u dambaysay ee la sameeyay horraantii 2000-meeyadii, waxa ay qiyaastay 4,209.3 kiiloomitir (2,615.5 mi), waana xuduudka caalamiga ah ee lixaad ee ugu dheer.

Xuduudka Shiinaha iyo Ruushka ama xadka Shiinaha iyo Ruushka waa xuduud caalami ah oo u dhaxaysa Shiinaha iyo Ruushka. Ka dib kala soociddii kama dambaysta ahayd ee la sameeyay horraantii 2000-meeyadii, waxay cabbirtaa 4,209.3 kiiloomitir (2,615.5 mi), waana xuduudda caalamiga ah ee lixaad ee ugu dheer. Sida laga soo xigtay wakaaladda xudduudaha Ruushka, laga bilaabo Oktoobar 1, 2013, Waxaa jira in ka badan 160 marin xuduudeed oo u dhexeeya Ruushka iyo Shiinaha, dhammaan xuduudahan ayaa furan 24 saacadood. Waxaa jira meelo la isaga gudbo oo heshiisku dhigay oo ay ka mid yihiin isgoysyada tareenada, isgoysyada jidadka-weyn, isgoysyada webiga, iyo inta badan isgoysyada doomaha.

Heshiiskii dhammaystirka ahaa ee 2004 ee u dhexeeya Jamhuuriyadda Dadka Shiinaha iyo Federaalka Ruushka ee Qaybta Bari ee Xuduudka Shiinaha-Ruushka ayaa sheegay in Ruushku aqbalayo wareejinta qayb ka mid ah Abagaitu Islet, dhammaan Yinlong (Tarabarov) Island, qiyaastii nus ee Bolshoy Ussuriysky Island, oo ay la socdaan qaar ka mid ah jasiiradaha ku xiga, Shiinaha. Muran xuduudeed oo u dhexeeyay Ruushka iyo Shiinaha, oo taagnaa tan iyo markii Jabaanku soo galeen Manguliyada ee 1931, ayaa sidaas lagu xalliyay. Jasiiradahan Amur River, ilaa waagaas, waxaa maamuli jiray Ruushka, waxaana sheegan jiray Shiinaha. Munaasabadda ayaa ahayd mid lagu kobcinayo dareenka dib-u-heshiisiinta iyo iskaashiga labada dal ee madaxdooda. Wareejinta waxaa ansixiyay labada Kongress-ka ee kala ah National People’s Congress iyo Duma State Russia. Xafladda wareejinta rasmiga ah waxay ka dhacday Oktoobar 14, 2008.

Xiriirka dhaqaalle ee Shiinaha iyo Ruushka

Xiriirka dhaqaale ee u dhexeeya Ruushka iyo Shiinaha ayaa muujinaya isbeddello isku dhafan. Ganacsiga labada dal waxa uu gaaray inta u dhaxaysa $5 bilyan iyo $8 bilyan sannadkii 1990-meeyadii, laakiin waagaas wixii ka dambeeyay wuu sii kordhayey. Waxay gaartay $100 bilyan – yoolkii hore – ilaa xiisaddii hoos u dhaca dhaqaalaha dunidda ee 2008 ay soo dhex gashay ganacsigooda. Ganacsiga labada dal ayaa dib u dhac ku yimid ilaa $60 bilyan 2015 iyo 2016 laakiin wuxuu bilaabay inuu mar kale soo kabsado 2017. Labada dal waxay rajeynayaan inay kor u qaadaan mugga ganacsiga ilaa $200 bilyan marka la gaaro 2024.

Putin iyo Xi Jinping oo jooga kulan madaxeedka Ururka Iskaashiga Shanghai 2022

Intii u dhaxaysay 2008 iyo 2009, markii Ruushku ay soo food saartay dhibaato dhaqaale, waxaa aad u kordhay amaahda Shiinaha. Isbeddelkan, si kastaba ha ahaatee, ma sii waarin. Laga bilaabo 2013, amaahashadu waxay bilowday inay si joogto ah u kororto.

Nooca ugu weyn ee iskaashiga ee xiriirka dhaqaale ee adag ee u dhexeeya Ruushka iyo Shiinaha waa ganacsi. Laga soo bilaabo 2003 ilaa 2013, ganacsiga labada dhinac ayaa kordhay 7.7 jeer; 2014-kii baaxadda hawlgallada laba geesoodka ah ayaa sii kordhay xitaa in ka badan. Xiriirka ka dhexeeya Ruushka iyo wadamada reer galbeedka oo sii xumeynaya ayaa gacan ka geystay ballaarinta xiriirka dhaqaale ee Shiinaha. 2020, dhinacyadu waxay qorsheeyeen inay kordhiyaan ganacsiga laba geesoodka ah ilaa $200 bilyan. Sida laga soo xigtay Adeegga Customs Federal (FCS) ee Federaalka Ruushka, 2016 ganacsiga shisheeye ee Ruushka iyo Shiinaha ayaa gaaray $ 66.1 bilyan (2015 – $ 63.6 bilyan). Ruushku wuxuu leeyahay dheelitirka ganacsiga ee Shiinaha: 2016 dhoofinta waxay ahayd 28 bilyan, halka soo dejinta ay dhan tahay 38.1 bilyan (2015, 28.6 iyo 35.9 bilyan, dib u habeyn). Saamiga Shiinaha ee ganacsiga dibadda ee Ruushka wuxuu ka kordhay 12.1% 2015 ilaa 14.1% 2016. Tan iyo 2010, Shiinaha waa ganacsiga ugu weyn ee Ruushka.

Badi waxyaabaha uu Ruushku u dhoofiyo Shiinaha waxa ay ka yimaadaan qaybaha macdanta iyo batroolka. In ka badan kala bar badeecadaha uu Ruushka u dhoofiyo Shiinaha waxa ay ka yimaadaan shidaalka macdanta, saliidda iyo batroolka (60.7%), waxa ku xiga alwaaxda (9.4%), biraha (9%), kalluunka iyo cuntada badda (3.5%). , iyo alaabta kiimikada (3.3%). Qaybaha ugu muhiimsan ee laga keeno Ruushka ee Shiinaha waa mashiinka iyo qalabka (35.9%), dharka (13.7%), alaabta kiimikada (9.1%), dhogorta iyo dhogorta (5.6%), kabaha (5.3%), iyo alaabta guriga (3). %) Sida laga soo xigtay Maamulka Guud ee Customs-ka ee Shiinaha, ganacsiga laba geesoodka ah ee Janaayo illaa Maay 2017 wuxuu kordhay 26.1% sannadkiiba, oo dhan $ 32.3 bilyan, ganacsiga wadaagga ah ee 2017 wuxuu dhaafi karaa $ 80 bilyan Sida laga soo xigtay Wasaaradda Ganacsiga Shiinaha, laga bilaabo Janaayo 1, 2016, mugga maal-gashiga tooska ah ee Ruushku ku sameeyay Shiinaha ayaa gaaray $946.9 milyan iyo maal-gashiga Shiinaha ayaa toban jeer ka badan, sida lagu qiyaasay $8.94 bilyan.

Ka-qaybgalka ururada sida BRICS (Barasiil, Ruushka, Hindiya, Shiinaha iyo Koonfur Afrika) iyo RIC (Ruushka-Hindiya-Shiinaha) ayaa muhiimad weyn u leh xiriirka dhaqaale ee Ruushka iyo Shiinaha. Shirka Ruushka iyo Shiinaha ee lagu qabtay Shanghai, Vladimir Putin iyo Xi Jinping waxay ku nuuxnuuxsadeen in “Ruushka iyo Shiinaha waxay u taagan yihiin isbeddelka BRICS ee habka iskaashiga iyo isuduwidda dhinacyo badan oo maaliyadeed, dhaqaale iyo siyaasad caalamiyeed. Dhibaatooyinka, oo ay ku jiraan abuuritaanka iskaashi dhaqaale oo dhow, bilowga hore ee aasaaska bangiga horumarinta BRICS iyo samaynta; ballaarinta dadaallada wadajirka ah ee matalaadda iyo xuquuqda codbixinta ee dawladaha leh suuqyada soo koraya iyo dalalka soo koraya ee nidaamka dhaqaalaha caalamiga ah, maamulka, samaynta dhaqaale caalami ah oo furfuran, xoojinta iskaashiga qotoda dheer ee siyaasadda arrimaha dibadda, oo ay ku jiraan xallinta khilaafaadka gobolka.

Si loo fududeeyo dhaqdhaqaaqa maaliyadeed ee gobollada, Shiinaha iyo Ruushku waxay samayn doonaan lacag beddelasho ah. Bangiyada dhexe, oo Shiinuhu la saxiixday is beddelka lacagta, ayaa awood u leh inay amaah ku bixiyaan bangiyadooda lacagta yuan. Heshiis lacag beddelasho ah ayaa lala saxiixday Ruushka oo dhan 150 bilyan yuan ($25 bilyan). Isku beddelka lacagaha ayaa ka dhigi doona ruble iyo yuan mid xasiloon, taas oo saameyn wanaagsan ku yeelan doonta xasilloonida nidaamka maaliyadeed ee caalamiga ah. Intaa waxaa dheer, ballaarinta ganacsiga lacagta ayaa fududeyn karta hababka maalgashiga. Maalgelinta dhaqaalaha oo hadda wajahaya dhibaatooyin gaar ah sababtoo ah hoos u dhaca ruble iyo qiimaha saliidda, Shiinuhu wuxuu sameynayaa ballaarin jilicsan wuxuuna taageeraa mid ka mid ah la-hawlgalayaasheeda ugu weyn.

Shiinaha iyo Ruushka ayaa muddo dheer ku talinayay in la dhimo doorka dollarka ee ganacsiga caalamiga ah, waxayna labaduba ujeedadoodu tahay in la abuuro xaalado horumarinta ganacsiga laba geesoodka ah iyo maalgashiga labada dhinac. Heerka de-dollarization-ka ee ay doorteen waddamadu waxaa sabab u ah kobaca degdegga ah ee saamiga RMB ee lacagaha caalamiga ah iyo dejinta (Oktoobar. 2013. – 0.84%, Diseembar. 2014. – 2.17%, Febraayo. 2015. – 1.81%). Gebagebada lacagta isdhaafsiga ayaa suurtogal ka dhigaysa in la fududeeyo lacag bixinta, maadaama ay jirto ku dayashada lacagta gudaha, taas oo dedejisa habka wareejinta oo yaraynaysa kharashka beddelka. [xigasho]

2013, Shiinuhu wuxuu bilaabay abuurista hindise dhaqaale oo cusub – “Wadada xariirta cusub” ama Hindisaha Belt iyo Road. Mashruucan waxaa loogu talagalay ugu horreyn si loo xoojiyo xiriirka dhaqaalaha iyo iskaashiga iyo in la soo jiito maalgashadayaasha Aasiya iyo qaybaha kale ee adduunka si ay si firfircoon uga qayb qaataan abuurista. Hindisahani ayaa ka bilaabma Shiinaha ilaa Yurub iyada oo loo sii marayo Aasiyada Dhexe iyo Ruushka, maadaama ay tahay isku xirka saadka ee u dhexeeya Shiinaha iyo Yurub, kaas oo Bangiga Maalgelinta Kaabayaasha Aasiya uu door weyn ka ciyaari karo.

Sanadihii la soo dhaafay, Shiinaha iyo Ruushka ayaa kor u qaaday iskaashiga dhismaha kaabayaasha xuduudaha. Jidadka cusub ee gaadiidka Eurasia ayaa sidoo kale la dhisay, oo ay ku jiraan “Chongqing-Xinjiang-Europe” tareenada illaa iyo “Western Europe – Western China”, kaas oo sii mari doona Ruushka. Waqooyi-bari Shiinaha iyo Bariga fog ee Ruushka, labada waddan waxay si firfircoon u dhiirrigelinayaan dhismaha buundooyinka, dekedaha, iyo mashaariicda kale. Waxaa la qorsheeyay in la kordhiyo mugga ganacsiga laba geesoodka ah ee Shiinaha iyo Ruushka ilaa $200 bilyan dhammaadka 2020.

Ruushka ayaa sidoo kale muujiyay xiisaha uu u qabo in uu la shaqeeyo wadamada Midowga Dhaqaalaha Eurasia (EAEU). Abuuritaanka EAEU ujeedkeeda ayaa ah inuu u adeego sidii loo heli lahaa madal muhiim u ah iskaashiga dhinacyada badan leh ee gobolka, maadaama dhammaan kaqeybgalayaashu ay yihiin deris saaxiibtinimo iyo la-hawlgalayaal la leh Ruushka, iyo sidoo kale shuraako dhaqameedka Shiinaha. Ruushku waxa uu danaynayaa in uu abuuro aagga ganacsiga xorta ah ee EAEU iyo Shiinaha, iyo sidoo kale isticmaalka lacagta qaranka ee gobolkan.

Ka dib dhaqangelinta cunaqabataynta caalamiga ah intii lagu jiray dagaalkii Ruushka iyo Yukrayn, Shiinuhu wuxuu gargaar dhaqaale u fidiyay Ruushka. Wadarta guud ee ganacsiga Shiinaha ee Ruushka wuxuu ahaa rikoor cusub $190 bilyan sanadka 2022. Isla sanadkaas, Shiinaha ayaa 40% ka ahaa wax soo saarka Ruushka.

Ka ganacsiga lacagaha dalka

Nofeember 23, 2010, kulan ay yeesheen Ra’iisul Wasaaraha Ruushka Vladimir Putin oo hadda ah madaxweynaha dalka iyo Ra’iisul Wasaaraha Shiinaha Wen Jiabao, ayaa lagu sheegay in Ruushka iyo Shiinaha ay go’aansadeen in ay u isticmaalaan lacagahooda qaran ganacsi laba geesood ah, halkii ay ka isticmaali lahaayeen doolarka Maraykanka. Tallaabadan ayaa looga dan lahaa in lagu sii wanaajiyo xiriirka ka dhexeeya Beijing iyo Moscow iyo in la ilaaliyo dhaqaalahooda gudaha inta lagu jiro xiisadda dhaqaale ee 2007-2008. Ganacsiga yuan-ka Shiinaha iyo ruble Ruushku wuxuu ka bilaabmay suuqa interbank ee Shiinaha, halka ka ganacsiga yuan ee ka dhanka ah ruble uu ka bilaabmay suuqa sarifka lacagaha qalaad ee Ruushka Diseembar 2010.

Iyada oo lala kaashanayo wadamada kale ee dhaqaalaha soo koraya, shirkii BRIC ee 2010 ayaa lagu qabtay Baraasiil bishii Abriil 2010.

Sannadkii 2014, Beijing iyo Moscow waxay saxiixeen 150 bilyan yuan heshiis khad isweydaarsiga bangiga dhexe si looga fogaado loogana hortago cunaqabataynta Mareykanka.

Bishii Diseembar 2014, Wasiirka Arrimaha Dibadda Shiinaha Wang Yi ayaa ballan qaaday inuu taageero dhaqaale u fidin doono Ruushka oo uu taageero lacagta Ruble, haddii loo baahdo, iyadoo la eegayo qiima dhaca lacagta.

Ku-tiirsanaanta Ruushka ee yuan-ka Shiinaha ayaa si aad ah u kordhay ka dib markii ay weerareen Yukrayn 2022. Qaybta dhoofinta Ruushka ee yuan waxay kor u kacday 16% Diseember 2022, marka la barbardhigo 0.4% ka hor duulaanka, halka saamiga wax soo dejinta ee lagu bixiyo yuan uu kordhay 23. %, ilaa 4% ka hor. Saamiga Yuan ee ganacsiga suuqa saamiyada ee Ruushka ayaa kordhay min 3% ilaa 33% Ku dhawaad 50 hay’adood oo maaliyadeed ayaa bixinayay xisaabaadka kaydinta yuan marka la gaaray 2023, qoysaskuna waxay haysteen ku dhawaad $6 bilyan oo yuan bangiyada Ruushka ah dhamaadkii 2022.

Guud ahaan, xiriirka rasmiga ah ee ka dhexeeya Jamhuuriyadda Shacbiga Shiinaha iyo Federaalka Ruushka ayaa la cusboonaysiiyay saddex jeer tan iyo markii la aasaasay xiriirka diblomaasiyadeed ee 1991. Laga bilaabo sida “deris-wanaagga iyo faa’iidada wadaagga ah” Diseember 1992, waxay u xuubsiibatay “iskaashi wax-ku-ool ah” Sebteembar 1994, iyo ugu dambayntii “iskaashi istiraatijiyadeed ee isuduwidda” bishii Abriil 1996. Bishii Sebteembar 1999, labada waddan waxay bilaabeen inay si wadajir ah u dhisaan xarun tamarta Nukliyeerka ah ee Lianyungang, Gobolka Jiangsu oo leh awood lagu rakibay 2 milyan oo kW.

Beijing iyo Moscow waxa ay ka wada shaqaynayaan sidii ay u qaabayn lahaayeen “duni badan oo cadaalad ah”, xiriirka labada dalna waxa uu hadda marayaa heerkii ugu sarreeyey ee taariikhdooda,” ayuu madaxweyne Vladimir Putin ku sheegay maqaal uu soo saaray ka hor booqashadiisa. Dhigiisa Shiinaha, Xi Jinping, oo ku wajahan caasimadda Ruushka.

Beijing iyo Moscow waxa ay ka wada shaqaynayaan sidii ay u qaabayn lahaayeen “duni badan oo cadaalad ah”, xiriirka labada dalna waxa uu hadda marayaa heerkii ugu sarreeyey ee taariikhdooda,” ayuu madaxweyne Vladimir Putin ku sheegay maqaal uu soo saaray ka hor booqashadiisa. Dhigiisa Shiinaha, Xi Jinping, oo ku wajahan caasimadda Ruushka.

Labada waddan waxay ku mashquulsan yihiin qaabeynta “adduunyo badan oo isku dhafan,” ayuu yiri Putin, isagoo amaanay dadaallada caalamiga ah ee Beijing ee Eurasian ee hoos yimaada Beijing’s Eurasian international efforts under the One Belt, One Road Initiative, iyo sidoo kale Hindisaha Amniga Caalamiga ah ee Shiinaha, odoroska dhammaystiran, iskaashi, iyo ammaan waara.

“Dunidu maanta waxay ku socotaa isbeddello qotodheer oo aan la arki karin qarniga,” Xi ayaa ku qoray maqaal uu ku daabacay Rossiyskaya Gazeta. “Habka taariikhiga ah ee nabadda, horumarka iyo iskaashiga guul-guuleysiga waa mid aan la joojin karin. Isbeddellada jira ee isku-dhafka adduunka, caalimaynta dhaqaalaha iyo dimoqraadiyadda weyn ee xiriirka caalamiga ah waa kuwo aan laga noqon karin.

Dalalkaan iyagoo isku haaya muran xaduudo ayay haddana danahooda qaran ka shaqeeyeen, waxaana taasi ugu wacan tartanka ay kula jiraan dalalka reer galbeedka oo iyaga raba inay dunida hoggaanka u hayaan.

NATO, ma aha Shiinaha oo mas’uul ka ah qalalaasaha Yukrayn mana lahan meel ay ku dhaleeceeyaan Beijing, afhayeenka wasaaradda arrimaha dibedda Mao Ning ayaa sheegay intii lagu jiray shir jaraa’id Khamiistii.

Arbacadii, Xoghayaha Guud ee NATO Jens Stoltenberg wuxuu uga digay Shiinaha inay yareeyaan “is-waafajinta sii kordheysa” ee Moscow, isagoo ku eedeeyay Beijing “in ay kor u qaaddo dhaqaalaha Ruushka” iyo “ay diiday” inay cambaareyso gardarrada Ruushka.”

Siinta hubka NATO-nemesis-ka, Stoltenberg wuxuu raaciyay, “waxay noqon doontaa qalad taariikhi ah, oo leh saameyn qoto dheer.”

Beijing ayaa marar badan beenisay in ay wax qorshe ah ku bixinayso gargaar halis ah oo ay siiso Ruushka, taas oo sidoo kale beenisay wararka sheegaya in ay qalab milatari ka codsatay Shiinaha.

Labada dal ayaa aad isugu soo dhawaaday sanadkii la soo dhaafay, iyaga oo wacad ku maray in ay “sii kordhinayaan kalsoonida milatari ee labada dhinac” kadib kulankii bishii hore ku dhex maray madaxweynaha Ruushka Vladimir Putin iyo Ra’iisul Wasaaraha Shiinaha Xi Jinping ee Kremlin.

Si kastaba ha ahaatee, mudane Putin dhawaanahan wuxuu caddeeyay inaysan jirin “isbahaysi milatari oo Shiinaha” kaliya “iskaashi dhinaca isdhexgalka farsamada-milatari.” Reer galbeedku, ayuu ku dooday, kaliya waxa ay male-awaal u ahaayeen dhidibo cusub oo la mid ah cadawgii faashiistaha ee Dagaalkii Labaad ee Adduunka oo ay ku soo qaadayaan kooxaha ay isku jufo-siyaasadeedka yihiin.

Si kastaba ha ahaatee Mareykanka ayaa cunaqabateyn ku soo rogay dhowr shirkadood oo Shiinees ah oo lagu eedeeyay in ay keeneen qeybo ka mid ah diyaaradaha aan duuliyaha lahayn ee Iiraan, kuwaas oo Washington ay ku andacooneyso in Ruushka uu u isticmaalo dagaalka Yukrayn.

Qasnadda Mareykanka ayaa ku dhawaaqday cunaqabateyn cusub oo lagu soo rogay shan shirkadood oo Shiinees ah iyo hal shaqsi oo la sheegay in ay mas’uul ka yihiin iibinta iyo u daabulka kumanaanka qaybood ee hawada sare ee Iiraan, oo ay ku jiraan qaybo loo isticmaali karo in lagu sameeyo diyaaradaha aan duuliyaha lahayn. Iiraan, ayaa sidoo kale beenisay inay hub siiso Ruushka si loogu isticmaalo dagaalka Yukrayn.

Beijing iyo Moscow waxa ay ka wada shaqaynayaan sidii ay u qaabayn lahaayeen “duni badan oo cadaalad ah”, xiriirka labada dalna waxa uu hadda marayaa heerkii ugu sarreeyey ee taariikhdooda,” ayuu madaxweyne Vladimir Putin ku sheegay maqaal uu soo saaray ka hor booqashadiisa. Dhigiisa Shiinaha, Xi Jinping, oo ku wajahan caasimadda Ruushka.

Qaybtan, oo uu Putin qalinka ugu duugay majaladda Shiinaha, ayaa la sii daayay goor dambe oo Axaddii adeegga saxaafadda ee Kremlin.

“Horumarka laga gaaray horumarinta xiriirka laba geesoodka ah waa mid cajiib ah. Xiriirka Ruushka iyo Shiinaha waxa uu gaaray heerkii ugu sarreeyey ee taariikhdooda, waana uu sii xoogaysanayaa; Waxay ka sarreeyaan xulafada siyaasadeed ee xilliga qaboobaha ee tayadooda, iyada oo aysan jirin cid si joogto ah u amarto iyo cid si joogto ah u adeeca, iyada oo aan la xaddidin ama la mamnuucin,” Putin ayaa qoray, isagoo ammaanaya “heerka kalsoonida ee wadahadalkeenna siyaasadeed, iskaashi istiraatiiji ah. .”

Labada waddan waxay ku mashquulsan yihiin qaabeynta “adduunyo badan oo isku dhafan,” ayuu yiri Putin, isagoo amaanay dadaallada caalamiga ah ee Beijing ee Eurasian ee hoos yimaada Beijing’s Eurasian international efforts under the One Belt, One Road Initiative, iyo sidoo kale Hindisaha Amniga Caalamiga ah ee Shiinaha, odoroska dhammaystiran, iskaashi, iyo ammaan waara.

“Wadamadayada, oo ay weheliyaan jilayaasha isku fikirka ah, ayaa si joogto ah u ololeynaya qaabeynta nidaam caalami ah oo caddaalad ah oo ku salaysan sharciga caalamiga ah halkii ay ka ahaan lahaayeen ‘xeerar’ gaar ah oo u adeegaya baahida ‘bilyan dahab ah,'” Putin ayaa qoray. “Ruushka iyo Shiinaha waxay si joogto ah uga shaqeeyeen si ay u abuuraan nidaam amni oo siman, furan oo loo dhan yahay oo heer gobol iyo caalami ah oo aan ku jihaysanayn dalalka saddexaad.”

Beijing iyo Moscow waxay ahaayeen “macnaha iyo tusaale ahaan dhisidda buundooyinka,” madaxweynuhu wuxuu xusay, iyada oo ficilladoodu aad uga duwan yihiin kuwii ay qaadeen “dalalka qaarkood waxay sheeganayaan madax-bannaani waxayna u horseedayaan is-waafajinta caalamiga ah.”

“Waxaan si firfircoon u dhiirigelineynaa qaababka dimuqraadiga ah ee dhinacyada badan leh sida SCO iyo BRICS, kuwaas oo noqda mid aad iyo aad u awood badan oo saameyn leh oo soo jiidanaya la-hawlgalayaasha cusub iyo saaxiibada,” ayuu yirri.

Putin ayaa sidoo kale taabtay khilaafka kala dhaxeeya Yukrayn, isaga oo ku celceliyay in Moscow ay diyaar u tahay in ay raadiso xal diblomaasiyadeed. Waxa uu sidoo kale muujiyay sida uu ugu faraxsan yahay “mawqifka dheelitiran ee Beijing” ee colaadaha. Bishii hore, Shiinuhu wuxuu daaha ka qaaday khariidad nabadeed oo ka kooban 12 qodob, kaas oo ay soo dhawaysay Moscow oo ay meesha ka saartay taageerayaashii reer galbeedka ee Kiev.

Hoggaamiyaha Shiinaha ayaa lagu wadaa inuu maanta oo Isniin ah booqasho ku tago magaalada Moscow ee dalka Ruushka. Waxay noqon doontaa safarkii ugu horreeyay ee uu Xi ku tago tan iyo markii uu ku guuleystay xilka madaxtinimo ee seddexaad oo aan horay loo arag.

Vladimir Putin ayaa booqasho lama filaan ah ku tagay Mariupol oo uu Ruushku hadda haysto, waana booqashadiisii ugu horreysay ee uu ku tago dhul ay ciidamadiisu ku qabsadeen dagaalladii baaxadda lahaa ee socday muddada sanadka ah.

Booqashadan ayaa ahayd mid u muuqata in ay ka soo horjeedaan, iyadoo ay ku soo beegantay maalmo un ka dib markii Maxkamadda Caalamiga ah ee Dambiyada ay soo saartay amar lagu soo xirayo.

Waxay sidoo kale kicisay carro ka timid Yukrayn – wasaaradda gaashaandhigga waxay la barbar dhigtay Putin “tuuug” booqasho “hoosaadka habeenkii” – iyada oo magaaladu ay hoos u dhigtay burburka weerarka Ruushka.

Putin ayaa lagu qaaday diyaarad helicopter ah, wuxuuna ku soo wareegay gaari uu ku socday degmooyinka magaalada, sida ay muujinayeen muuqaalo ay soo bandhigeen mas’uuliyiinta Ruushka.

Madaxweynaha Ruushka ayaa la tusay isagoo la kulmaya dadka deegaanka oo la yaabay. Putin wuxuu u sheegay hal nin “waxaan u baahanahay inaan bilowno inaan si wanaagsan isu baranno.”

Kremlin-ka ayaa ku adkeystay in booqashadu ay ahayd “mid iskeed ah.” Ma cadda goorta ay dhacday, inkastoo Sabtidii uu Putin booqday Crimea si uu u xuso sannad-guuradii sagaalaad ee ka soo wareegtay markii ay la wareegeen.

U rogrogashada dunnida dhowr geesoodka ah ‘waa mid aan laga noqon karin’ – MD Shiinaha Xi

Madaxweynaha Shiinaha Xi Jinping ayaa gogol xaar u ah booqashadiisa uu todobaadkan ku tagayo magaalada Moscow ee dalka Ruushka isaga oo sheegay in uu soo hagaagayo xiriirka uu la leeyahay Ruushka tobankii sano ee uu xilka la wareegay, waxa uuna wacad ku maray inuu u gudbo “duni badan” oo laga xoreeyay gumeysiga Mareykanka aan la joojin doonin.

“Dunidu maanta waxay ku socotaa isbeddello qotodheer oo aan la arki karin qarniga,” Xi ayaa ku qoray maqaal uu Axaddii daabacay Rossiyskaya Gazeta. “Habka taariikhiga ah ee nabadda, horumarka iyo iskaashiga guul-guuleysiga waa mid aan la joojin karin. Isbeddellada jira ee isku-dhufashada adduunka, caalimaynta dhaqaalaha iyo dimoqraadiyadda weyn ee xidhiidhka caalamiga ah waa kuwo aan laga noqon karin.”

Xi, oo la qorsheeyay inuu yimaado Isniinta maanta ah si uu wadahadal ula yeesho madaxweynaha Ruushka Vladimir Putin, ayaa xusay in dunidu ay wajaheyso “caqabado amni oo dhaqameed iyo kuwa dhaqan ahaan,” iyo sidoo kale “ficillada waxyeellada leh ee madax-bannaanida, xukunka iyo cagajuglaynta.” Waxa uu intaa ku daray in dalalka dunidu ay aad u doonayaan in ay helaan hab iskaashi oo ay uga baxaan dhibaatada si ay uga gudbaan “soo kabasho dhaqaale oo caalami ah.”